Multinationals in de EU: hoe groter, hoe minder belastingen

• 2019-01-22
• Sociaal beleid Geldzaken & handel

Overal in de Europese Unie betalen duizenden multinationals niet de belastingen die ze volgens de wetgeving geacht worden te betalen. Er is sprake van een erg difuus beeld. De verschillen zijn erg groot tussen bedrijven en tussen landen, zo blijkt uit de vandaag gepubliceerde studie ‘Effective Tax Rates of Multinational Enterprises’. Europees parlementslid Bart Staes (Groen) reageert op de door de Europese groene fractie bestelde studie: “De studie bevestigt weer het beeld van een genadeloze fiscale concurrentie tussen EU-lidstaten, een race to the bottom, waarbij uiteindelijk iedereen verliest. Meer fiscale rechtvaardigheid is één van de sleutel-elementen om de EU een meer duurzame, sociale en eerlijke tweede adem te geven.”

Staes: “België springt er in deze studie uit als één van de Europese lidstaten waar de discrepantie tussen wat multinationale bedrijven officieel en in werkelijkheid betalen het grootst is. Officieel betalen ze 34%. In werkelijkheid is het gemiddeld 14%. Dit cijfer is overigens een gemiddelde dat gebaseerd is op zo’n 8000 bedrijven, allen multinationale bedrijven maar verschillend in grootte.”

Staes erkent dat deze discrepantie door recente hervormingen van de taxshift, ingevoerd door de federale regering wellicht zullen  afnemen vanaf 2018, maar dat laat onverlet dat de ware omvang van de fiscale onrechtvaardigheid in kaart brengen een noodzakelijke zaak is om samenleving en vooral de Europese EU-ministers te overtuigen van de noodzaak aan zeer noodzakeljike hervormingen. “Een opiniepeiling uit 2016 liet immers al zien dat 88% van de Europese burgers graag wat meer politieke daadkracht zouden zien als het gaat om eerljike fiscaliteit,” aldus Staes.

Staes: “De studie toont deze algemene regel: hoe groter het bedrijf, hoe minder belastingen. Deze verschillen vormen één van de structurele onrechtvaardigheden als het gaat om Europese fiscaliteit. Dat is onrechtvaardig ten aanzien van werknemers én  KMO’s, die veel hogere percentages belastingen afdragen, terwijl die KMO’s wel de meeste jobs creëren.”

Staes wijst op de enorme “belastingkloof” die de Europese burgers op talloze manieren treft: “EU-president Van Rompuy had het in 2013 over een totaal van 1000 miljard euro die de EU als geheel misloopt als gevolg van belastingsontwijking en -fraude. Een iets meer conservatieve schatting heeft het over een jaarlijks verlies van 400 miljard: 200 miljard door ‘agressieve belastingplanning’,  150 miljard euro door BTW-fraude en 50 miljard door belastingontwijking of ontduiking via belastingparadijzen. Stel je voor wat je met die 400 miljard kan doen inzake investeringen infrastructuur, zorg, onderwijs, duurzame energie en een écht groene economie.”   

Staes wijst er op dat er tal van mogelijkheden zijn om deze fiscale onrechtvaardigheid tegen te gaan: Er zijn drie structurele zaken die op de politieke agenda staan en die de fiscale “race to the bottom” in de EU kunnen afremmen:

Ten eerste moet er één Europees systeem voor de winstbelasting van bedrijven komen via de zogenaamde CCCTB, nu geblokkeerd in de Raad van ministers: “Voordeel hiervan is dat multinationals niet langer belastingen kunnen ontwijken door hun winsten kunstmatig te verschuiven tussen EU-landen. De 28 verschillende berekeningen voor winstbelasting maken de Europese interne markt een paradijs voor belastingontwijkers als Ikea, Google en Starbucks. Met één Europese belastingsgrondslag krijgen landen weer greep op deze bedrijven. Multinationals gebruiken onze infrastructuur en moeten er dus ook een eerlijke bijdrage aan leveren. Deze hervorming kan tot 5 miljard euro per jaar opleveren.”

Staes: “Ten tweede is er country-by-country reporting (CBCR). Dat is het soort van wetgeving waar Groenen al jaren voor pleiten. Het verplicht bedrijven in jaarverslagen te openbaren of ze in een EU-land waar ze activiteiten hebben, wel voldoende belasting betalen. Ook dit dossier zit geblokkeerd in de Raad.”

Waarmee we bij de derde maatregel zijn: het recente voorstel van de Europese Commissie dat pleit voor een overgang van unanimiteit naar een systeem van gekwalificeerde meerderheid voor beslissingen in de Raad van Ministers, met name in belastingsdossiers. Het doel is de impasse die vaak voortvloeit uit de unanimiteitsvereiste te doorbreken. De oplossing van de Commissie bestaat uit de zogeheten “overbruggingsclausule”.

Staes: “Helaas schiet ook dit tekort, want die clausule vereist ook een unanieme goedkeuring door de lidstaten. Ik verwelkom het doel maar er moet een oplossing komen die effectief werkt. Artikel 116 van het Verdrag voorziet hoe het verstoren van de Interne Markt kan worden aangepakt.  Als de Commissie vaststelt dat door een inertie bij de lidstaten de mededingingsvoorwaarden op de interne markt vervalst worden, kan zij de lidstaten eerst raadplegen. Leidt dit niet tot een resultaat dan kan de Commissie volgens de gewone wetgevingsprocedure de noodzakelijke wetgeving vaststellen.”

Staes: “De Europse groenen voeren al jaren de politieke druk op om te komen tot een meer rechtvaardige fiscaliteit. We komen met eigen voorstellen, brengen zaken aan het licht via studies en zowat al de onderzoekscommissies als gevolg van de verschillende Leaks-schandalen kwamen er op ons initiatief. Vorige week nog keurde het Europees parlement  een groen rapport goed over het EU  ‘Fiscalis programma’ (300 miljoen euro voor de komende 7 jaar), dat een betere grensoverschrijdende samenwerking tussen belastingdiensten vooropstelt. Staes: “Het uitwisselen van informatie en samen audits uitvoeren, is cruciaal voor het tegengaan van belastingontwijking en -fraude. Op voorstel van de Groenen krijgt Fiscalis niet alleen meer geld, maar moeten in de werkprogramma’s de conclusies van de onderzoekscommissies zoals Lux Leaks en de Panama Papers prioritair worden meegenomen.”

Het volledige rapport kunt u hier vinden.