Defensie uitgaven zijn alleen beheersbaar als EU-lidstaten meer samenwerken

• 2019-05-23
• Democratie & mensenrechten Geldzaken & handel Europa in de wereld

Het voornemen om 13 miljard euro te pompen in een nieuw European Defence fund (EDF) is niet het antwoord op belangrijke Europese defensie- en veiligheidsvraagstukken. Groen politici Bart Staes, Wouter De Vriendt en Bogdan Vanden Berghe onderzoeken daarom alle juridische-politieke wegen om de oprichting van dat EDF via een van de Belgisch parlementen of de volgende regering aan te vechten en tegen te houden.

Voorafgaand aan het ‘Groot Defensiedebat’ (23 mei , Vrije Universiteit Brussel) roepen zij op tot wat meer sérieux in dat debat, kritische reflectie en budgettaire verantwoordelijkheid. Belangrijker dan een stijging van de defensie-uitgaven, is eindelijk echt werk maken van meer concrete en efficiënte samenwerking tussen de Europese lidstaten.

De inefficiëntie waamee EU28-lidstaten hun defensie uitgaven doen, leidt volgens officiële schattingen tot jaarlijkse ‘verliezen’ tussen de 25 en 100 miljard euro per jaar. De EU heeft 178 verschillende wapensystemen, daar waar de VS met 30 wapensystemen de wereld militair domineren.

“Het debat over Defensie en de budgetten is belangrijk, maar wat vooralsnog ontbreekt is oog voor efficiëntiewinsten. In plaats van een regering die op eigen houtje geld uitgeeft voor Defensie, is er  nood aan een regering die Europese samenwerking en harmonisatie nastreeft. Dat is goed voor de Europese veiligheid én voor de belastingbetaler”, aldus Wouter De Vriendt, defensiespecialist en Kamerlid Groen.  
Volgens de Europese groene fractie is de oprichting van het EDF contraproductief en mogelijk onwettelijk.

Europees parlementslid Bart Staes (Groen): “Dit EDF, dat door een centrumrechtse meerderheid werd goedgekeurd op de allerlaatste zittingsdag van het EP, is problematisch. Vooreerst bestaat voor de oprichting van het EDF en de eraan verbonden beleidsdoelstellingen geen wettelijke grondslag in het Europees Verdrag. De groenen vinden net als sommige juristen dat op basis van Europees recht dit dus in feite een illegale beslissing is. Dit EDF betekent in essentie miljarden subsidies voor de militaire industrie, waarbij alle opties openliggen: van de ontwikkeling van drones tot (nucleaire) massavernietigingswapens. Miljarden die worden opgehoest door Europese belastingbetalers, zonder dat er ook maar enige garantie is dat dit ook maar iets zal bijdragen aan extra veiligheid voor die Europese belastingbetalers, noch zal zorgen voor meer militaire samenwerking binnen Europa.”  

Europees leger

Groen wijst er op dat het EDF ook geen antwoord biedt op het geroep van sommige politici voor een ‘Europees leger’ of aan inefficiënte slagkracht van de EU inzake defensie. Hét probleem van de EU is versnippering van militaire capaciteit en een gebrek aan coördinatie waardoor vele landen dezelfde investeringen doen, in plaats van die te diversifiëren. Waarom ontwikkelt men 20 verschillende tanks of andere wapensystemen? In vergelijking met de VS leveren dezelfde investeringen in de EU slechts 15% van de militaire slagkracht op. Volgens een studie van de Europese Commissie betalen de Europese burgers daarvoor in feite 25 tot 100 miljard euro per jaar teveel.
Staes: “Het probleem van de Europese defensie is niet bepaald een gebrek aan budgetten – we geven jaarlijks zo’n 230 miljard euro uit -  maar een gebrek aan samenwerking. Dus nu via de EDF een blanco cheque afgeven aan de defensie-industrie, zonder enige verbetering voor de samenwerking tussen EU-lidstaten,  zonder enige ethische of andere garanties rond wapen-export te vragen, zal de EU bovendien geen sikkepit veiliger maken.”

Recent bleek nog uit het onthullende ‘Belgian Arms’ dossier dat Waalse én Vlaamse militaire technologie wordt gebruikt door Saoudi-Arabië in een uiterst smerige oorlog in Jemen. Het voorstel van de groene fractie om aan de oprichting van het EDF op zijn minst een strikte Europese controle rond wapen-export te koppelen, werd weggestemd door de centrumrechtse partijen.

Bogdan Vanden Berghe : “Nochtans gingen Europese landen in 2008 akoord met EU-regels over wapenexporten. Bijvoorbeeld geen wapens naar landen waar men mensenrechten schendt of die leiden tot repressie binnen landen. Het voorbeeld van Belgische wapensystemen in Jemen laat nog maar eens zien dat België en ook andere lidstaten de wapenexport vooral bekijken door een economische  bril en de mensenrechten gewoon vergeten. Vlaams minister-president Bourgeois gaf overigens toe dat de controle op Vlaamse export bijzonder moeilijk is. Reden te meer om dat op EU-niveau te organiseren."    

Alternatieven

Het alternatief dat Groenen voorstellen is gericht op een intensere Europese samenwerking zonder extra financiële steun voor de wapenindustrie. De Europese wapenindustrie moet niet versterkt worden vanuit de Europese begroting. De focus moet liggen op een betere samenwerking tussen de EU-lidstaten. Er bestaan enkele goede praktijkvoorbeelden rond militaire samenwerking, zoals de luchtmacht samenwerking in Eindhoven, Eurocorps in Straatsburg, de landen die al brigades samenvoegen en Nordevco, voor gezamenlijke militaire opleidingen. Al dit soort van samenwerkingen moeten worden uitgebreid en geïntegreerd in het bestaande PESCO.

Een nauwere en veelzijdige Europese samenwerking inzake onderzoek, ontwikkeling, aankoop, training en onderhoud zal ons veel verder brengen en een positief effect teweegbrengen op het vlak van Europese defensie. Wij stellen voor om er het bestaande ATHENA financieringsmechanisme voor te gebruiken. Dat is een mechanisme dat kadert in de Europese ‘Security and Defence Policy’ (CSDP), waarin alle lidstaten samen participeren. En dat alles in eerste instantie gericht op conflictpreventie, diplomatie en crisisinterventie.