Van Rompuy’s debuut: noch top, noch flop

• 2010-02-11
• Geldzaken & handel Democratie & mensenrechten

Het is te hopen dat Herman van Rompuy als voorzitter van de Europese Raad de komende maanden wat meer bezieling in de hoofden van de staatshoofden en regeringsleiders van de 27 lidstaten krijgt. Europarlementslid Bart Staes en Groen!-Voorzitter Wouter Vanbesien blijven hopen dat Van Rompuy de komende maanden het groen licht probeert te krijgen van de 27 Europese leiders voor een crisispakket genaamd ‘Green New Deal’: een economische klimaatstrategie, die gericht is op nieuwe, duurzame werkgelegenheid, door technologische innovatie, investeringen in kennis en een grootschalige energietransitie.

Het was goed en geheel in de Europese traditie en gedachte dat Van Rompuy vandaag een akkoord kon aankondigen over de financieel-economische solidariteit met het zwaar geteisterde Griekenland. Staes: “Maar naast het feit dat dit nog niet erg concreet werd ingevuld, is het eigenlijk niet meer dan logisch. Mocht Griekenland als staat failliet gaan, dan destabiliseert dat de hele eurozone en zitten alle 16 eurolanden en eigenlijk de hele EU in de problemen.”

Van Rompuy kondigde aan elke maand een informele top te willen. “Hopelijk zal de art-nouveau van de Solvaybibliotheek ook wat meer ‘penser nouveau’ in de 28 hoofden teweegbrengen,” aldus Groen!-voorzitter Vanbesien. “Want op de keper beschouwd leverde deze top weinig nieuws en verrassends op.”

Het belangrijkste agendapunt was de 2020 Agenda voor Europa: hoe gaat de EU door samenwerking de welvaart van de 500 miljoen Europeanen garanderen en op peil houden? Nu blijkt dat de American dream voor tientallen miljoenen gezinnen eerder een nachtmerrie is, moet de European way of life hier iets tegenover blijven stellen. De sociale welvaartstaat komt echter met oplopende begrotingstekorten onder druk te staan.

Staes: “Het is duidelijk dat de crisis nog niet over is. In tijden van crises moeten leiders durven out of the box denken. Het probleem is dat iedereen erkent dat de Lissabon strategie van Commissie-voorzitter Barroso het afgelopen decennium is mislukt. De ‘meest competitieve kenniseconomie’ is er niet gekomen. Wel een zeer concurrentiële financiële sector. En wat doet men nu? Van Rompuy en Barroso gaan praten over een 2020-plan dat voortborduurt op een aantal exact dezelfde concepten: een neoliberale visie op economische groei met als graadmeters het BNP, stijgende groei en beurskoersen. Men lijkt het maar niet te willen zien. Gaan we weer een cruciaal decennium verkwanselen?”

Nochtans pleitte een economische onderzoekscommissie onder leiding van topeconomen Joseph Stiglitz en Amartya Sen in een onlangs verschenen rapport - in opdracht van president Sarkozy - voor meer duurzame criteria om economische groei en welvaart te meten: ook sociale en ecologische criteria moeten in ogenschouw genomen worden. Minder megalomane projecten ter glorie van de leiders en meer oog voor de menselijke maat der dingen. Zoals president Obama voorstelde, betekent dat het opsplitsen van banken en hen dwingen om hun nutsfunctie te vervullen en het klein en middenbedrijf te steunen.

Daarnaast is het zeer verwonderlijk dat Van Rompuy niets liet horen over hoe de EU weer de leidinggevende rol kan gaan spelen in de klimaatonderhandelingen. Door de EU hier eensgezind op de kaart te zetten, zou precies die impuls kunnen geven om een grootschalig energieproject op de tekentafel te ontwerpen. Die dan te laten financieren door de Europese Investeringsbank en vervolgens het geld te halen waar het zit: onder andere in de financiële sector. Zo’n project is goed voor de werkgelegenheid, stimuleert innovatie, geeft meer energie-onafhankelijkheid, minder smog en gezondheidskosten, en minder uitstoot van broeikasgassen. Van Rompuy zou, 60 jaar na de Schumanverklaring, opnieuw geschiedenis kunnen schrijven door te vechten voor een Green New Deal.