Twee jaar na de tsunami van de Panama Papers: waar staan we?

• 2018-04-02
• Democratie & mensenrechten Sociaal beleid Geldzaken & handel Europa in de wereld

Op dinsdag 3 april 2018 is het exact twee jaar geleden dat één van de grootste belastingschandalen als een vloedgolf over ons heen kwam. “Het is niet overdreven  te zeggen dat de Panama Papers een keerpunt in de geschiedenis vormden. Het was vooral de omvang van die financiële offshore industrie die journalisten blootlegden, dankzij een klokkenluider, die zorgden voor een wereldwijde verontwaardiging van al die miljoenen burgers die wel gewoon braaf hun belastingen betalen,” aldus Bart Staes, Europees parlementslid (Groen).

Staes: “De Panama Papers waren een ‘game changer’ als het gaat om een Europees beleid inzake belastingen. Er is vooruitgang geboekt, maar er is ook slecht nieuws. Zoals bekend zijn de nationale ministers van Financiën het grootste struikelblok om de fiscaliteit op een geharmoniseerde, Europese wijze eerlijker, transparanter en rechtvaardiger te maken want zij kunnen een veto uitspreken en dwars liggen tegen nieuw beleid. Dat doen ze ook regelmatig. Toch werd de laatste twee jaren dus wel degelijk enige vooruitgang geboekt.”

Veel wetgevende dossiers liepen en lopen tegelijk. Dat zorgt ervoor dat men makkelijk het overzicht kwijt raakt. Daarom maakten de groenen in het Europees parlement een overzicht en een stand van zaken over waar we staan met betrekking tot Europese wetgeving in de strijd tegen belastingontwijking en financiële criminaliteit zoals witwassen. De nota geeft ook een overzicht van wat er nog moet gebeuren.

Deze Nederlandstalige briefing vindt u hier. De Engelse versie hier.

Tsunami van data

De Panama Papers zorgden voor een tsunami aan data. De cijfers spreken voor zich: 2,6 terabyte aan gegevens over 11,5 miljoen geheime dossiers. Ze bevatten informatie over meer dan 210.000 offshore bedrijven en meer dan 140 betrokken politici, in meer dan 50 landen, 21 betrokken belastingparadijzen, meer dan 500 banken en vele, vele tussenpersonen…

Staes: “Twee jaar later doet de impact van de Panama Papers zich nog steeds in de hele EU voelen. We hebben nu strengere anti-witwas wetgeving en regelgeving om de financiële dienstverleners of de tussenpersonen die offshore-structuren voor hun klanten opzetten, aan zekere regels te binden. Op veel wetgevende vlakken zitten dossiers die de collectieve zaak vooruit zouden kunnen helpen muurvast, vooral omwille van de terughoudendheid en blokkage van de ministers van Financiën. Een ander probleem is dat er geen politieke leiderschap bestaat als het gaat om het transparanter maken van de belastingmoraal van multinationale ondernemingen. Het gaat er niet om multinationals kaal te gaan plukken, wel dat ze hun eerlijke aandeel belastingen beginnen betalen, net als iedereen. Europese politieke leiders hebben thuis altijd grote  woorden over het aanpakken van belastingontwijking, maar houden vervolgens in Brussel wetgeving tegen die er écht iets aan kan doen."

Staes: “Ik wil er nog op wijzen dat iedereen wat meer stil zou moeten staan bij het feit dat de voorzichtige vooruitgang alleen geboekt kon worden dankzij het moedige werk van journalisten verenigd in de ICIJ en enkele klokkenluiders."

We mogen dit niet vanzelfsprekend gaan vinden. De processen in Luxemburg in het kader van LuxLeaks tegen enkele klokkenluiders mogen niet vergeten worden. Ook de recente moorden op de onderzoeksjournalisten die bezig waren met belastingschandalen -  Daphne Caruana Galizia in Malta en Ján Kuciak in Slovakije – duwen ons met de neus op de feiten. Zij die het opnemen voor het algemeen belang, staan onder zware druk en we moeten daar niet luchtig over doen.

De Europese Commissie moet nu eindelijk met wetgevende voorstellen komen om klokkenluiders en journalisten te beschermen. Onze voorstellen hiervoor liggen al heel lang klaar en Europese beleidsmakers hebben geen enkel excuus meer om nog langer te talmen.

De saga rond de Panama Papers en wat daarna volgde, leert ons dat met voldoende publieke druk we het bestuur wel degelijk ten gunste kunnen bijsturen. Het zegt aan de andere kant ook iets over de moraal en de ideologie van vele politici die ons vandaag besturen,” besluit Staes.