Kernfusieproject ITER is hold-up op Europese belastingbetalers

• 2011-05-18
• Klimaat & energie Geldzaken & handel

"Het snel stijgende kostenplaatje van het kernfusieproject ITER - van 5,9 miljard euro in 2006 naar 16 miljard euro vandaag - is niet meer of minder dan een hold-up op de Europese belastingbetalers en toekomstige generaties." Dat stelt Europees parlementslid Bart Staes (Groen!), na afloop van een driedaagse onderzoeksmissie van het Europees parlement in het Zuid-Franse Cadarache, waar ITER is gevestigd.

Staes leidde het bezoek waarmee de leden van twee parlementaire commissies (budget en budgetcontrole) zich een oordeel vormden over de zin en onzin van dit internationale energieproject, op basis van directe contacten met betrokkenen en een uitgebreid bezoek aan de site zelf. De EP-delegatie ontmoette zowat iedereen die iets te zeggen heeft over dit ambitieuze energieproject: van de Japanse Directeur-Generaal van ITER, Professor Osamu Motojima, tot energie-experten, ambtenaren van de Europese Commissie, Franse autoriteiten, lokale gemeenteraadsleden en actiegroepen.

Staes: "Behalve de kosten is een groot bezwaar dat we niet ens met zekerheid kunnen zeggen of dit project ooit één kilowattuur elektriciteit zal produceren. En als dat al gebeurt is dat volgens experts zeker niet voor 2050, maar eerder 2080. Dit dreigt geen witte olifant te worden, maar een ultraviolette olifant. Men belooft ons energie van de toekomst door eigenlijk de zon in een doos te steken en energie af te tappen. Maar niemand die enig idee heeft hoe die doos te fabriceren."

Het ITER-dossier ligt momenteel erg gevoelig in de Europese Unie - waar wordt bezuinigd en onderhandeld over de nieuwe EU-begroting - omdat het kostenplaatje voor ITER maar blijft stijgen. De kosten liggen al drie keer zo hoog, nog voor de eigenlijke bouw, voorzien in 2012, is begonnen. Staes: "De EU-uitgaven voor nucleaire onderzoek en ontwikkeling liggen 4,5 keer zo hoog als het budget voor hernieuwbare energie en energiebesparing."

Staes: "De Europese Commissie stelde op 20 april - in volle Fukushima-crisis - voor om voor ITER 1,3 miljard euro extra te voorzien, in de jaren 2012 en 2013 (grotendeels via het Euratom onderzoeksprogramma), waarmee de teller op ruim 2 miljard euro komt te staan. Maar wie gelooft dat het bij deze kostenstijgingen zal blijven? Hoe verder de EU gaat, hoe moeilijker om ooit nog te stoppen."

Waarnemers vrezen dat de EU zich nooit zou durven terugtrekken uit ITER, zelfs als dit financieel en energetisch wenselijk zou zijn omdat de EU deel uitmaakt van een internationaal ITER-consortium, waar ook de VS, Japan, China, Korea, Rusland en China toe behoren. Staes: "We staan als internationale gemeenschap voor twee immense uitdagingen: het broeikaseffect en de eindigheid van fossiele brandstoffen. We moeten publieke middelen verstandig spenderen met het oog op dit soort vraagstukken. Zélfs als ITER dus ooit, ergens eind deze eeuw, zou slagen, dan komt het te laat voor het helpen oplossen van de genoemde vraagstukken."

Staes: "ITER is het verkeerde antwoord op de juiste vraag en een symbool voor de nucleaire sector: extreem duur, oncontroleerbaar, gevaarlijk en een rem op een ontwikkeling richting meer duurzame, sobere en efficiënte energievoorziening."