Gelekte documenten werpen opnieuw licht op risico's TTIP

• 2016-05-02
• Voeding & landbouw Klimaat & energie Democratie & mensenrechten Gezondheid & consumenten Geldzaken & handel Europa in de wereld

"Europa kan alleen een akkoord met de Amerikanen bereiken als het zijn principes overboord gooit; de enige juiste conclusie is om zo snel mogelijk met de onderhandelingen over TTIP te stoppen." Zo reageert Bart Staes, Europees parlementslid (Groen) op de vandaag openbaar gemaakte TTIP-documenten door Greenpeace.

Staes: "De groenen en vele anderen wezen er al van in het begin op. Deze onderhandelingen starten vanuit een vals voorwendsel: het opdrijven van handel en daarmee economische groei. Al snel bleek wat de échte agenda van zowel de Europese Commissie als Washington is: het opruimen van voor multinationals lastige regeltjes en wetten, die dienen voor sociale en ecologische bescherming. Deze strijd is in essentie een strijd tegen het Europese, wettelijke voorzorgsprincipe, een doorn in het oog van het internationale bedrijfsleven."

De nu uitgelekte documenten - met name de onderhandelde deelakkoorden tussen de VS en de EU - laten inderdaad zien dat de VS erop uit zijn om Europese standaarden voor de bescherming van consumenten en milieu te ondermijnen of te omzeilen, bijvoorbeeld door ambtenaren te laten besluiten over de toelating van genetisch gemodificeerd voedsel op de Europese markt. "Deze zogenaamde Monsanto-diplomatie klaagden we al eerder aan."

De Amerikanen eisen vérgaande inspraak bij de totstandkoming van Europese wetten die de handel zouden kunnen beïnvloeden. Ook de Europese onderhandelaars willen veel ruimte bieden aan bedrijven om het wetgevingsproces te beïnvloeden. Verder blijkt dat het zeer omstreden private arbitragemechanisme ISDS nog steeds op tafel ligt. Dat betekent dat investeerders de mogelijkheid zouden krijgen om overheden aan te klagen in private rechtbanken als overheidsbeleid hen in de weg zit.

Een jaar geleden keurde de Commissie Milieu, Volksgezondheid en Voedselveiligheid (ENVI) van het Europees Parlement met een zeer ruime meerderheid een uiterst kritisch rapport goed over het beoogde vrijhandelsakkoord TTIP. Staes was destijds rapporteur en reageerde zeer verheugd: "Het is in deze commissie dat de afgelopen decennia stevige Europese wetgeving tot stand is gekomen inzake voedselveiligheid, milieubescherming en volksgezondheid. Dankzij de steun van alle fracties, behalve de Britse conservatieven, heeft de milieucommissie aan de Europese en Amerikaanse onderhandelaars vandaag duidelijk gemaakt dat zij op deze beleidsterreinen geen compromissen kan sluiten in naam van vrijhandel. De TTIP-onderhandelingen zijn gecontesteerd omdat dit verdrag vérstrekkende gevolgen kan hebben op hoe we in de EU onze voeding produceren en hoe we landbouw organiseren. Er zijn maar weinig beleidsdomeinen met zo een directe impact op mens en planeet."

De milieucommissie trok toen een aantal stevige rode lijnen. Zo kreeg het fel bekritiseerde arbitragemechanisme ISDS, waarbij investeerders wetgeving van landen kunnen aanklagen bij geprivatiseerde rechtbanken, geen genade.

Staes: "We wisten al dat de koers van de Europese commissie dramatisch is, maar nu hebben we bevestiging dat de Amerikaanse niet veel beter is. Vandaag blijkt weer dat de verschillen tussen de VS en de EU op sommige vlakken onoverbrugbaar groot blijven. Als TTIP er toch komt, worden deze verschillen voortaan door bedrijven zelf overbrugd; via inspraak in elkaars wetgeving, via schadeclaims, zonder democratische controle. Dit is au fond geen strijd van Europeanen versus Amerikanen, dit is een strijd van al degenen die zien dat vechten voor democratische principes en het algemene belang op lange termijn, belangrijker is dan de kortetermijnwinst van enkele nu al veel te machtige multinationals. Helaas hebben te veel politici en opiniemakers teveel oog voor dat laatste."

Groen zag vanaf het begin geen heil in het handelsakkoord omdat de onzekere en uiterst geringe economische opbrengst niet in verhouding staat tot de potentiële schade aan de Europese democratie en het vermogen van overheden om de vrije markt te reguleren. Staes stelt daarom voor om de politieke energie van de EU in andere zaken te steken dan in TTIP.

Staes: "Er is bij TTIP geen compromis denkbaar dat op publieke steun kan rekenen in Europa. Zowel in de VS als in Europa snakken mensen ernaar om trans-Atlantische samenwerking over een andere boeg te gooien. Laten we met de VS samenwerken bij de aanpak van klimaatverandering, belastingontwijking en toenemende economische ongelijkheid in plaats van onze energie te verspillen aan een handelsakkoord dat nog meer macht geeft aan multinationals en alleen maar bijdraagt aan de groeiende ongelijkheid. We moeten meer investeren in onze kmo's en in duurzame energie, om maar iets te noemen."

De Europese Groenen hebben vergelijkbare bezwaren bij het handelsakkoord tussen de EU en Canada (CETA) dat zich in een veel verder gevorderd stadium bevindt. Het zal hoogstwaarschijnlijk al deze zomer naar de Europese raad en het Europees parlement gestuurd worden. Staes: "CETA is niet meer dan een TTIP-light en vorige week nog kwam de Council of Canadians - een van de grootste organisaties in Canada - ons waarschuwen voor de dramatische gevolgen die 30 jaar vrijhandelsakkoorden zoals NAFTA, voor de Canadese samenleving hebben gehad. Het Waals parlement had daarom overschot van gelijk toen het vorige week de Belgische regering opriep om dat akkoord niet te onderteken en te ratificeren."