Geen EU-geld voor lidstaten die het niet nauw nemen met de rechtsstaat

• 2018-12-13
• Sociaal beleid Geldzaken & handel Europa in de wereld

“Het is noodzakelijk dat we strenger toezien op hoe overheden in de lidstaten de  subsidies van de Europese Unie uitgeven." Dat zegt Europarlementslid Bart Staes naar aanleiding van de stemming over nieuwe maatregelen om Europese subsidies te koppelen aan de (on)gezondheid van de rechtsstaat in een Europese lidstaat. Staes was mede-onderhandelaar bij de parlementaire onderhandelingen over dit dossier namens de groenen in het Europees Parlement. “Europese subsidies zijn bedoeld om het leven van burgers in onze landen te verbeteren. Echter, wanneer we te maken hebben met regeringen zoals in Hongarije of Tsjechië, die op alle vlakken de rechtsstaat en democratie uitkleden en corruptie plegen met ons belastinggeld, dan moeten we middelen hebben om in te grijpen.”

De Europese Parlementscommissie Begroting en Begrotingscontrole hebben vandaag ingestemd met een pakket maatregelen die het EU-budget koppelen aan de staat van de rechtsstaat in EU-landen. Nu starten de onderhandelingen tussen het EP, de Raad van ministers en de Europese Commissie.

"De Europese Commissie presenteerde rond de EU-begroting, in mei, al een wetsvoorstel voor een maatregel waarin EU-subsidies kunnen worden opgeschort. De situatie in Hongarije en Polen, en inmiddels ook in Roemenië en Tsjechië dwingen de EU om na te denken over het vinden van de juiste balans tussen het ondersteunen van de Europese samenlevingen en het voorkomen van misbruik", stelt Staes, "Orban en consorten hebben EU-subsidies gebruikt voor hun eigen hobby-projecten, zoals een 'nostalgische' en vooral lege trein tussen twee jeugddorpen van Orban. Dat kan niet. De Tsechische premier Babis en zijn landbouwminister hebben zichzelf tientallen en tientallen miljoenen eur utigekeerd aan Euroepse landbouwsubsidies. Tegelijkertijd zijn het dit soort politici die hun middenvingen opsteken naar de EU en weigeren ze regelmatig solidariteit met andere lidstaten."

De maatregel kan worden ingezet bijvoorbeeld als de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht onder druk staat, er sprake is van onjuiste openbare aanbestedingen, en onderzoek en vervolging van fraudezaken en corruptie. Ook als de implementatie van de EU-begroting niet lukt en er sprake is van fundamentele schending van mensenrechten, start deze procedure. “Lidstaten die de persoonlijke vrijheid van hun burgers inperken, kunnen niet blijven genieten van Europese subsidies alsof er niks is gebeurd", zegt Staes.

Bij misbruik van Europese subsidies kunnen betalingen of verplichtingen worden opgeschort of nieuwe samenwerkingen verboden worden. Daarentegen blijft de overheid van een lidstaat wel verplicht eerdere beloftes na te komen, zodat projecten doorgaan die reeds aan de bevolking zijn toegezegd.

In het onderzoek kan de Europese Commissie worden bijgestaan door een nieuw op te richten panel van onafhankelijke experts op het gebied van staatsrecht en financiële zaken. Het panel kan een advies geven over de staat van de rechtsstaat in de betrokken lidstaat. Een belangrijke eis van de Europese Groenen-fractie is een jaarlijkse evaluatie van dit panel over de situatie in alle lidstaten.

Staes: “Binnen de EU ontbreekt ieder middel om elkaar te wijzen op onze gedeelde Europese waarden. Dit is een belangrijke tekortkoming van de Europese Unie, zeker wanneer een vrijblijvend samenwerkingsverband als de Verenigde Naties wel zo’n check heeft. De lidstaten zijn te angstig om elkaar te vertellen waar het mis dreigt te gaan. Door elkaar preventief te helpen hadden situaties zoals nu in Hongarije en Polen misschien wel voorkomen kunnen worden."

Tijdens de volgende plenaire zitting in januari stemt het Europees Parlement over het dossier. Daarna starten de onderhandelingen met de Europese ministers.