Fosfaat in kebab, wat je moet weten

• 2017-12-10
• Voeding & landbouw Gezondheid & consumenten Geldzaken & handel

Volgende dinsdag 12 december vindt er in het Europees Parlement een stemming plaats over de toevoeging van kunstmatige fosfaten in bevroren verticale vleesspiesen (kebab, gyros). De Europese Commissie wil de toevoeging van fosfaatvoedseladditieven aan dit soort vleesbereidingen voortaan toelaten. Het gaat om de stoffen met de nummers E 338-341, E 343 en E 450-452.

De stemming gaat dus niet over het verbieden van kebab maar wel over het vrijhouden van kebab van overbodige en twijfelachtige stoffen.

“Einde dreigt voor döner kebab”, “Dreigend verbod op döner kebab”, “Europees Parlement wil verbod op döner kebab”. Een kleine greep uit de krantenkoppen van de voorbije weken. Hieronder wat extra achtergrondinformatie om ronkende, maar onjuiste, krantentitels te duiden (of beter nog, te voorkomen).

Wat is er nu echt aan de hand?

Europese wetgeving stelt dat het verboden is om fosfaat toe te voegen in voedsel, tenzij daar een uitzondering voor wordt gegeven. (artikel 6 van Regulation (EC) No 1333/2008 of the European Parliament and of the Council)

De Europese Commissie wil nu zo een uitzondering geven voor frozen vertical rotating meat sticks, waar kebab en gyros onder vallen.

De wetgeving stelt echter dat zulke uitzonderingen enkel gegeven mogen worden als het:

1) veilig is,
2) technologisch noodzakelijk is, en
3) consumenten niet misleidt.

Bij alle drie de punten kunnen in dit geval vraagtekens gezet worden.

Het meest problematisch is dat de Europese Commissie dit besluit wil nemen zonder te wachten op een fatsoenlijke analyse over de impact op de volksgezondheid. Dat terwijl die analyse nota bene al bezig is. Vandaar dat Groen bij monde van europarlementslid Bart Staes bezwaar maakt. Eerst een goede analyse, dan een besluit!

Is fosfaat in m’n kebab niet veilig dan?

Fosfaattoevoegingen worden gemakkelijker opgenomen door het lichaam dan het fosfaat dat natuurlijk in sommige soorten voedsel voorkomen. Er zijn studies die wijzen naar negatieve gezondheidseffecten als gevolg van een dieet met hoog fosfaatgehalte. (Ritz et al. (2012). : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3278747/)

Vandaar dat EFSA (de voedselveiligheidsautoriteit van de Europese Unie) momenteel een onderzoek heeft lopen waarin alle uitzonderingen (ook die voor worsten en hamburgers) onderzocht worden. EFSA komt met een afsluitend verslag over de impact op de gezondheid tegen eind december 2018.

Groen vindt het niet meer dan logisch om de nieuwe uitzondering die de Europese Commissie nu wil geven, mee te nemen in die studie. Temeer de toevoeging van fosfaat in kebab wellicht helemaal niet nodig is.

Hoezo “het is wellicht niet nodig”?

Kunstmatige fosfaten worden toegevoegd omdat deze het vlees sappiger maken en het (afval)vlees op de stick bij elkaar houden (stabiliseren). Er zijn echter natuurlijke alternatieven op de markt die precies hetzelfde doen. Die ‘technologische noodzakelijkheid’ lijkt dus geen uitgemaakte zaak te zijn.

Water verkopen voor de prijs van vlees

En wat betreft het derde criteria (geen consumenten misleiding) ook daar is wat over te zeggen. Door meer fosfaat toe te voegen, wordt er meer water vastgehouden in het vlees en krijg je dus meer massa. Kortom, water verkopen voor de prijs van vlees. Er moet daarom goed gekeken worden naar de maximale benodigde hoeveelheid als het om toevoegingen gaat, anders ruikt het naar consumentenmisleiding.

Zit het in ook in ander eten?

Ja. Het mag van de Europese Commissie bijvoorbeeld ook in worsten, hamburgers en frisdranken. Wat Groen betreft, geldt daar echter hetzelfde voor. Wijst de studie van EFSA eind 2018 uit dat die toepassingen niet noodzakelijk zijn, dan moeten alle eerder gegeven toelatingen herzien worden.

Lidstaten moeten betere controles organiseren

De lidstaten moeten de controles op de aanwezigheid van kunstmatige fosfaten en additieven in vlees beter organiseren. Een recent Commissierapport toont aan dat die controles ondermaats zijn. Producenten in sommige lidstaten voegen toch fosfaten toe in hun vleesbereidingen. Dat is onwettig en dus zeker geen reden om de toevoeging van deze stoffen alsnog toe te laten.

Samengevat

Het toelaten van kunstmatige fosfaten in vleesbereidingen is verboden. Nu de toevoeging van de fosfaten E 338-341, E 343 en E 450-452 alsnog toelaten omdat de controle erop ondermaats is, is de wereld op zijn kop zetten. Temeer er bij EFSA een studie loopt over de gezondheidsimpact van toegevoegde fosfaten in vlees(bereidingen). Temeer ook er alternatieven bestaan die even goed en op een veiliger manier kunnen gebruikt worden als stabilisator. Tenslotte zorgt de toevoeging van fosfaat in vlees ook voor consumentenfraude. Water wordt verkocht voor de prijs van vlees.

De stemming in de plenaire vergadering van het EP op 12 december is er één met een absolute meerderheid. De indieners van het bezwaar (Bart Staes (Groenen/EVA) en Christel Schaldemose, Deense sociaal-democraten) moeten 376 stemmen halen, d.w.z. de helft + 1 van de 751 EP-leden, ongeacht het aantal deelnemers aan de stemming.