Europees Patentenbureau moet beleid over patenteren van natuur en leven bijsturen

• 2017-06-27
• Voeding & landbouw Klimaat & energie Democratie & mensenrechten Ontwikkelings samenwerking Gezondheid & consumenten Milieu & dierenwelzijn Geldzaken & handel Europa in de wereld

Het Europees Patentenbureau (EPO) zou vanaf vandaag normaal gezien geen patenten meer toekennen aan niet genetisch gemodificeerd zaaigoed of natuurlijke processen. Bart Staes, Groen Europarlementslid, hoopt dat EPO zijn beleid eindelijk zal bijsturen door die aanbeveling van de Europese Commissie en sommige lidstaten op te volgen: “Het privatiseren van leven via patenten op natuurlijke zaden is ongehoord en een amorele, verwerpelijke praktijk. De moraal en het streven naar meer biodiversiteit in de landbouw moet het deze keer winnen van de centen van de multinationals. Een zo groot mogelijk agro-biodiversiteit is van levensbelang voor toekomstige generaties.”

Vandaag vergaderen in Den Haag het EPO en de 38 contractuele landen die er lid van zijn, over het beoogde nieuwe beleid. Staes: “Er heerst al jaren enorm veel controverse omtrent EPO en daarom liggen er nu nieuwe voorstellen op tafel.  Het probleem is dat volgens verschillende experten er allerlei lepe achterpoortjes worden ingebouwd die het zouden toelaten om toch nog patenten op natuurlijke processen te nemen.” (1)

Het hek was van de dam toen EPO in 2014 een patent verleende op een bepaalde tomatenvariëteit en later op broccoli, zonder dat die genetisch werden gemodificeerd. Dat is volgens Europese wetgeving namelijk een voorwaarde om te kunnen patenteren. Die Europese wetgeving stelt duidelijk dat natuurlijke planten en dieren, net als biologische processen voor de productie ervan, niet kunnen gepatenteerd worden. Toch slaagden bepaalde zaadbedrijven er, met de goedkeuring van het EPO, in om deze tekst ruim te interpreteren en speciale kenmerken van de plant als basis te nemen. Een hoge dosis flavonol, bezorgde Syngenta rechten op elke tomaat, elk zaadje en elke plant met die kenmerken.

Staes: “Dat zou wel een erg makkelijke manier geweest zijn voor de multinationale bedrijven, die nu al 60-90% van de zaadsector in handen hebben, om zichzelf rechten toe te eigenen op natuurlijke zaden die doorheen de eeuwen geëvolueerd zijn of door telers zijn geselecteerd.”

Ook kregen bierbrouwers als Heineken en Carlsberg van het EPO patenten op bepaalde soorten hop én brouwprocessen. “Dit loopt echt uit de hand en moet worden gestopt,” aldus Staes.

Dat het Europees Parlement reeds twee resoluties aannam om hiertegen te protesteren, mocht niet baten. Ook de wettelijke interpretatie die de Europese Commissie in november vorig jaar nog publiceerde, kon het EPO niet meteen op andere gedachten brengen.

Staes: “Het EPO heeft twee problemen: het hoeft geen verantwoording af te leggen aan de Europese instellingen én het business model waarop deze organisatie zich baseert, vraagt om zoveel mogelijk patenten. Want het EPO verdient aan elk verleend patent. De absurditeit van deze situatie is dat EPO geen verantwoording aflegt, maar wel een enorm grote invloed heeft op de ontwikkeling van landbouw en biodiversiteit.”

Dat het EPO nu toch de voorstellen van de Europese Commissie zou volgen en haar eigen regels zou willen aanpassen, zou een zeer goede zaak zijn, volgens Staes, maar dit onder voorbehoud want het zou zo maar kunnen dat men bij het EPO met onze voeten probeert te spelen, door bepaalde ‘achterpoortjes’ in te bouwen, waardoor sommige patenten toch nog kunnen.   

Staes: “De strijd is sowieso nog niet helemaal gestreden, want het kwekersrecht blijft nog steeds niet deftig beschermd, en biopiraterij tiert welig in de wereld, maar door deze beslissing geven we het zaadgoed wel terug aan wie het toebehoort: de boeren en tuinders die bezig zijn met voedselproductie en de basis van een gezond leven.”

(1) Lees hier de kritiek van No Patents on Seeds!: http://no-patents-onseeds.org/en/information/background/annex-letter-member-states-european-patent-organisation