Vicevoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, stelde vandaag het nieuwe Circulaire Economie pakket voor, dat eind vorig jaar nog werd ingetrokken door dezelfde Europese Commissie wegens "niet ambitieus genoeg". Timmermans beloofde de Europese groene fractie persoonlijk om met een ambitieuzer voorstel terug te komen tegen eind 2015. Helaas blijkt vandaag het resultaat over de hele lijn minder ambitieus (1). Bart Staes, Europees parlementslid voor Groen: "Dit is een farce, een regelrechte schande. Timmermans houdt zich niet aan zijn woord en stuurt onze economie niet richting duurzaamheid en nieuwe jobs, maar naar een regelrechte puinhoop, of moet ik zeggen stortplaats. Ik dacht dat de Commissie wou inzetten op duurzame jobs en groei. Nu blijkt ze zelfs dat al niet meer waar te willen maken."
Het pakket circulaire economie werd reeds voorgesteld door de vorige Europese Commissie in juli 2014, maar werd onder het mom van "Betere regelgeving" en "niet ambitieus genoeg" terug ingetrokken. Zowel milieuorganisaties als progressieve bedrijven toonden destijds hun ongenoegen en ook de Europese groenen legden Timmermans het vuur aan de schenen. Daarop beloofde Timmermans, bevoegd voor duurzaamheid, met een ambitieuzer voorstel te komen. Tijdens een vergadering met de Europese groenen liet hij zich zelfs ontvallen dat hij de groenen hun "ongelijk zou bewijzen" en met een heel ambitieus voorstel zou terugkomen dat de gehele kringloop zou omsluiten.
Staes: "Timmermans is gebuisd voor zijn eerste grote Europese beleidstest. Hij komt zijn belofte van een ambitieuzer voorstel voor de circulaire economie niet na. Niet alleen liepen we zo onnodige vertraging op, de nieuwe plannen zijn ook nog eens substantieel zwakker in vergelijking met het voorstel dat hij vorige jaar van tafel veegde. We kunnen niet anders dan vaststellen dat Timmermans zich voor de kar laat spannen van de "Business Europe's" van de wereld. De lobbykoepel Business Europe vroeg namelijk aan Timmermans, nog voor het originele voorstel in 2014 er kwam, om het pakket af te schieten. Uiteindelijk kon hij door het brede protest niet anders dan met een nieuw pakket terugkomen, maar de schade is dus wel aangericht."
De retoriek van de Europese Commissie van vandaag klinkt geweldig en ziet er alomvattend uit wat betreft de productiezijde, met niet bindende voorstellen rond ecodesign van producten enzovoorts. Het ontbreekt echter aan cruciale elementen die wel aanwezig waren in het oorspronkelijke teruggetrokken voorstel, zoals de doelstelling om hulpbronnen 30% efficiënter te gebruiken in vergelijking met 2014 op EU niveau en dit op te volgen via het Europees Semester (waarmee wel begrotingen worden gecontroleerd). Ook de doelstellingen rond het recycleren van afval zijn zwakker zowel wat betreft inhoud als timing. En dat terwijl de impactbeoordeling van de Commissie zélf duidelijk liet zien dat hoe sterker de doelstellingen, hoe hoger het economisch voordeel voor elke lidstaat wordt. Daarnaast zijn ook de bindende doelstellingen voor het reduceren van afval in zee en het tegen gaan van de gigantische voedselverspilling verdwenen.
Staes: "De commissie-Barroso stelde in haar eerste voorstel een niet-bindende doelstelling voor om tegen 2020 voedselverspilling met 30% te verminderen. Het Europees Parlement eiste een verplichting voor lidstaten om 30% minder voedsel te verspillen tegen 2025, en nu komt Timmermans af met "een algemene verplichting om voedselverspilling tegen te gaan", zonder tijdspad noch bindende doelstellingen? Quid ambitie met zo'n vage bewoordingen?"
Staes: "Zo lang circulaire economie niet bijdraagt tot een effectieve en absolute reductie van consumptie van grondstoffen. En zolang het hulpbronnengebruik niet geïntegreerd wordt in de methoden waarmee Europese “jobs en groei” gemeten worden, namelijk het Europees Semester, zal dit nieuwe voorstel ons helaas niet op het pad van duurzame ontwikkeling brengen. Meer zelfs, het initiatief “van afval tot energie" in het kader van de op til zijnde Energie Unie is erg verontrustend: onze economie heeft nood aan preventie van afval door intelligent design, meer hergebruik en meer recyclage, niet aan meer verbranding van afval."
Staes: "Een echt ambitieus voorstel zou volgens alle experts innovatie in hulpbronnen efficiëntie stimuleren en duurzame jobs in Europa creëren. De Commissie erkende zelf dat beter ecodesign, afvalpreventie en hergebruik de Europese economie een boost van 600 miljard euro zou geven, het Bruto Binnenlands Product met 1% doet groeien en 2 miljoen jobs zou opleveren. Waarom ze dit win-win scenario dan niet toepassen, is me een raadsel. De nieuwe acties aan productiezijde zijn onvoldoende om de grote tekortkomingen aan de afvalzijde op te vangen. Timmermans is dus gebuisd over de hele afvallijn en krijgt een dikke onvoldoende vanuit milieu- en job perspectief. Als dit de befaamde "better regulation" voorstelt dan ziet het er niet goed uit voor Europa. We zullen in het Parlement de tekortkomingen aanpakken en Timmermans tonen wat échte ambitie betekent." (1)
(1) Overzicht sleutelelementen voorstel afvalwetgeving circulaire economie pakket in vergelijking met het EP rapport en het voorstel uit 2014
Zie hier een vergelijking tussen pakketten circulaire economie van 2014 en 2015
Hieronder staan de grootste verschillen tussen het voorstel van Timmermans en dat van zijn voorganger Potočnik. De nadruk ligt hierbij op de voorgestelde afvalrichtlijn, aangezien die concrete doelstellingen bevat(te).
Actieplan
Timmermans heeft een actieplan, "Closing the loop", toegevoegd aan het circulaire economie pakket. In het actieplan staat duidelijk aangegeven wanneer de Commissie actie gaat ondernemen op bepaalde onderdelen. De tijdlijn is een welkome toevoeging. Het commentaar van Groen richt zich daarom ook niet zozeer op het actieplan, toch is het goed om te realiseren dat: