Boeren worden uitgemolken

• 2009-05-20
• Geldzaken & handel Voeding & landbouw

"Boeren moeten een faire, leefbare prijs krijgen voor het voedsel dat ze produceren". Met deze uitspraak wil Europees parlementslid Bart Staes (Groen!) zich solidair verklaren met de Vlaamse varkenshouders die vandaag actie voeren voor hogere marges voor hun product. volgens het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), staat het water veel varkenshouders aan de lippen.

Staes: "Recent waren het nog de melkboeren die terecht protesteerden tegen lage prijzen: nog amper 20 euro voor 100 liter melk. Dat is onder de kostprijs van 30 euro... Waanzin! En waarom? Omdat de grote coöperaties als Milcobel en Campina niet meer willen betalen. Op hun beurt omdat de supermarkten de kosten willen drukken."

Dit wijst op de systeemcrisis die ook steeds duidelijker wordt in de landbouwsector en de voedselvoorziening, weet Staes: "Er is al jaren een groeiende kloof tussen de prijs die de landbouwer krijgt voor zijn producten en wat de eindverbruiker betaalt. Vijftig jaar geleden ontvingen de landbouwers in Europa ongeveer de helft van de detailhandelsprijs van voedsel. Tegenwoordig ligt dit een stuk lager: gemiddeld 7% in het Verenigde Koninkrijk en 18% in Frankrijk. De eindverbruiker betaalt in Europa vijf keer meer voor voedsel dan de prijs die de landbouwer hiervoor krijgt. Dat stuit mij tegen de borst."

Daling inkomens met een kwart

Begin april werd nog duidelijk uit onderzoek van het Europese statistiekbureau Eurostat dat in 2008 in heel Europa het inkomen van boeren daalde, maar in België nog het meest. In vergelijking met 2007 daalde het gemiddelde inkomen van boeren en tuinders in de EU met 3,5%. De inkomensdaling werd vooral veroorzaakt door stijgende kosten voor voer en grondstoffen. Het gemiddelde boereninkomen in 11 lidstaten lag in vergelijking met het jaar 2000 in 2008 15% lager.

De daling verschilt overigens van land tot land: in Nederland was de daling van het inkomen gemiddeld 12,4%, tegen zo'n 25 procent in België en Denemarken. Dankzij Europese inkomensondersteuning in de vorm van bedrijfstoeslagen hadden boeren in Roemenië en Bulgarije een inkomensstijging met ruim 28% stijgen. "Dat is Europese solidariteit en bovendien komen boeren uit die landen van een veel lagere levensstandaard dan wij," aldus Staes.

Supermarkten

Staes: "De boeren moeten een faire prijs voor hun producten krijgen, terwijl de verbruiker niet gepluimd mag worden. Uit tal van onderzoeken blijkt dat de supermarkten hun marktpositie misbruiken om de producenten oneerlijke voorwaarden op te leggen. Die grootgruttersworden zo in heel Europa de poortwachters die de toegang van landbouwers en andere leveranciers naar consumenten controleren."

In het Europees Parlement stemde ik tijdens de maartzitting van 2009 met veel overtuiging in met een verslag dat die scheefgroei aanklaagt en remedies formuleert. Een van de oplossingen ligt me nauw aan het hart. Er moet meer aandacht gaan naar het concept ‘lokale voedingsmiddelen’ en meer steun worden gegeven aan traditionele markten.

Ten slotte wordt ook nog gepleit voor de invoering van een speciaal etiket voor Europese landbouwproducten naar het model van de Fair Tradeproducten dat garanties moet bieden voor de eerlijke behandeling van de marktdeelnemers in alle fasen van de productie- en distributieketen.

Speculatie

Tot slot is er het probleem van speculatie op de wereldmarkten met voedsel en de druk op de prijzen door het inzetten van de landbouwsector voor het produceren van agrobrandstoffen.

Staes: "De Europese lidstaten noch de Europese Commissie sluit de ogen voor die problemen. Ze houdt geen rekening met de gevolgen van speculatie met landbouwgewassen. Een recent rapport van het Amerikaanse ‘Institute for Agriculture and Trade Policy’ (IATP: “Commodities Market Speculation: the Risk to Food Security and Agriculture”) toont aan dat speculatie rechtstreeks heeft bijgedragen aan het vergroten van het percentage mensen dat honger lijdt in vele landen. Samen met de financiële sector is ook de handel op de grondstoffenbeurzen volledig op hol geslagen, dankzij deregulering en een gebrek aan toezicht. Prijzen op de internationale markten stijgen en dalen heel snel, waardoor export en import worden belemmerd en voedselonzekerheid toeneemt. Volgens het rapport stegen mondiale voedselprijzen tussen april 2007 en april 2008 met liefst 85 procent. Stijgingen voor tarwe, maïs en soja die niet verklaard kunnen worden door de wet van vraag en aanbod, maar wel door speculatie."