Onderzoeksjournalistiek moet rol spelen bij beter Europees bestuur

• 2012-10-09
• Geldzaken & handel Democratie & mensenrechten

Europese onderzoeksjournalistiek kan een belangrijke rol spelen in het voorkomen van fraude met EU-fondsen. Daarvoor moet echter wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan: Europese data moeten uniform en toegankelijk zijn, mediapluralisme, klokkenluiders en persvrijheid moeten door de Europese Commissie beschermd worden en mediabedrijven moeten bereid zijn te investeren in langlopende Europese onderzoeksprojecten. Dat stelt het rapport 'Deterrence of fraud through investigative journalism' dat vandaag op initiatief van de Groenen in het Europees Parlement werd gepresenteerd.

Volgens Margo Smit, directeur van de Vereniging voor Onderzoeksjournalisten (VVOJ), die het onderzoek leidde, kan Europese grensoverschrijdende onderzoeksjournalistiek bijdragen tot beter bestuur. “Dat kan als bestuurder of politicus lastig zijn, maar zoals men zegt 'if you can't stand the heat, stay out of the kitchen' . Onderzoeksjournalistiek zal fraude niet direct tegenhouden, maar controle door media draagt natuurlijk wel bij tot een beter klimaat tegen fraude.”

In De Vrije Pers – The Free Press komt Smit uitgebreid aan het woord over haar studie en de belangrijkste conclusies. 'De Vrije Pers' is een initiatief van Europarlementsleden Bart Staes (Groen) en Judith Sargentini (GroenLinks). Een Europese krant voor en door journalisten, uitgevers en mediawatchers. De krant daagt ook burgers uit na te denken over de rol van de pers in Europa en neemt de berichtgeving over de Europese Unie onder de loep.

Staes, ondervoorzitter van de antifraudecommissie van het Europees Parlement, hoorde over het lot van de Slowaakse tv-journaliste Martina Kubaniova. Zij maakte een reportage over gesjoemel met Europese sociale fondsen en de betrokkenheid van politici. Vervolgens raakte ze haar baan bij de openbare omroep kwijt. “Daarop heb ik de antifraudecommissie gevraagd een studie naar onderzoeksjournalistiek in de Europese Unie te verrichten. Juist in de huidige crisis en nu het wantrouwen in de Europese Unie groeit, is degelijke onderzoeksjournalistiek naar Europese geldstromen onmisbaar.”

Sargentini drong er eerder bij de Europese Commissie op aan om vergaande maatregelen te nemen tegen Hongarije, de Hongaarse mediawet beknot er de persvrijheid: “De aanbevelingen uit het onderzoek zijn helder. De Europese Commissie moet mediapluriformiteit en persvrijheid actief beschermen. Bij recente gebeurtenissen in Hongarije zien we dat de Europese Commissie nog teveel aarzelt om tot actie over te gaan. Ik hoop dat deze studie bijdraagt aan een actievere rol van de Europese Commissie. Zowel in het actief beschermen van persvrijheid, als in het op een uniforme en toegankelijke manier openbaar maken van gegevens over Europese geldstromen.”

Eurocommissaris Kroes heeft een high level group onder leiding van de voormalige president van Letland, Vaira Vika-Freiberga, ingesteld om de problemen rond mediavrijheid en mediapluralisme in kaart te brengen en oplossingen aan te dragen. Staes en Sargentini hebben het onderzoek naar Europese onderzoeksjournalistiek en de krant De Vrije Pers aangeboden aan Eurocommissaris Kroes, Eurocommissaris Semeta en Vika-Freiberga. presenteert aan het einde van het jaar haar rapport.

.