Europese controle op illegale afvaltransporten verscherpt

• 2014-04-17
• Geldzaken & handel Milieu & dierenwelzijn Gezondheid & consumenten Europa in de wereld

De Europese Unie krijgt veel striktere wetgeving voor het controleren van de export van gigantische afvalstromen vanuit Europa. Het Europees Parlement keurde daar vandaag een nieuwe wetgeving over goed die met de lidstaten was onderhandeld door rapporteur Bart Staes, Europarlementslid voor Groen.

"De noodzaak voor een herziening en verstrenging van de bestaande Europese wetgeving was duidelijk door het aanhoudende hoge aantal illegale afvaltransporten naar derde landen en schandalen rond het dumpen van gevaarlijk afval in ontwikkelingslanden. Veel lidstaten voerden de bestaande wetgeving op verschillende manieren uit en sommige deden bijna geen controles op het terrein. Naar schatting een kwart van alle afvaltransporten voldeden niet aan de regels."

Volgens de effectbeoordeling van de Commissie hebben de lidstaten in 2009 400 gevallen gemeld van illegaal afvaltransport, waarvan de helft van lidstaat naar lidstaat en de andere helft naar of vanuit de EU. Volgens een rapport van het Europees Milieuagentschap (EEB) uit 2009 evenwel vormen deze gemelde gevallen slechts het topje van de ijsberg, en moet het aantal illegale transporten in werkelijkheid veel groter worden geacht. Bij een drietal gezamenlijke handhavingsacties door het Europees Netwerk voor uitvoering en handhaving van de milieuwetgeving (IMPEL) tussen 2003 en 2010, waarbij in meerdere lidstaten afvaltransporten werden geïnspecteerd, bleek 20-51% van die afvaltransporten illegaal te zijn.

De totale afvalstroom is enorm. Volgens het Europese Milieuagentschap hebben de EU-lidstaten in 2009 liefst 74 miljoen ton (Mt) gevaarlijk afval gegenereerd (28 % meer dan in 2000). Volgens Eurostat, hebben de EU-lidstaten in 2010, 101 Mt gevaarlijk afval geproduceerd, en in totaal 927 Mt afval, met uitzondering van de belangrijkste minerale afvalstoffen.

Staes: "Het doel van deze wetgeving, die ik de afgelopen maanden moest bevechten met de lidstaten, is het tegengaan van illegale export van afval en daarmee het voorkomen van schade aan volksgezondheid en het milieu. Deze nieuwe regels zijn een belangrijke stap vooruit om dit doel te realiseren, met bepalingen die ook voorzien in een striktere naleving door lidstaten van het verbod op de export van gevaarlijk afval."

Staes: "Door het nu goedgekeurde akkoord, worden lidstaten gedwongen om uitgebreide, doortastende en betekenisvolle inspectieplannen op te stellen, gericht op afvaltransporten, met een voldoende aantal fysieke controles. Deze inspectieplannen moeten toegankelijk zijn voor het publiek, hetgeen overigens in overeenstemming is met de richtlijn op de toegang tot essentiële milieu-informatie. De handhaving zal worden opgevoerd, hetgeen meer volmachten en invloed voor die autoriteiten die betrokken zijn bij de inspecties zal opleveren. Tot slot zal de samenwerking tussen de lidstaten worden verbeterd. Het heeft immers weinig zin als men in de haven van Antwerpen wél en in de haven van een andere lidstaat de controles niet zo serieus neemt. Dan krijg je vormen van afval-toerisme."

De nieuwe Europese wetgeving zal de ongezonde consequenties van afvalcriminaliteit tegen gaan, maar zijn ook in het economische belang van de Europese recyclage-industrie. Staes: "In een tijd van stijgende productiekosten, mede door hogere grondstof prijzen, moeten we afval nog veel méér gaan beschouwen als waardevol product."

Staes: "Enkele weken geleden verscheen een studie van het Europees Milieuagentschap waarbij de cijfers tot de verbeelding spreken. Een ambitieus Europees afvalbeleid kan tegen 2030 maar liefst 860.000 nieuwe jobs creëren. Een krachtig afvalbeleid vermindert bovendien de CO2-uitstoot met 415 miljoen ton. Dat is het equivalent van vier maal de uitstoot van de Belgische economie. Om dat potentieel te benutten is het wel nodig om het nu goedgekeurde beleid strikt uit te voeren, om de Europese doelstelling voor recyclage aan te scherpen en om aparte doelstellingen te formuleren voor preventie, hergebruik en restafvalverbranding."

Staes: "Eens te meer heb ik in dit wetgevend dossier de stugheid van de Raad van Ministers ondervonden, zeker met betrekking tot transparantie en actieve openbaarheid van documenten. Het was vreemd te moeten vaststellen dat mensen die op het terrein werken, vragen om een zo groot mogelijke openbaarheid van inspectieplannen. Daartegenover staan de mensen in de centrale ministeries en de diplomaten die openbaarheid blijkbaar zien als iets dat hen hindert."

Staes: "De nieuwe verordening zal er in elk geval voor zorgen dat alle lidstaten nu met duidelijke inspectieplannen moeten komen en dat die openbaar zijn. Dat zorgt ervoor dat landen die achterblijven (zoals bijvoorbeeld Frankrijk) nauwlettend in het oog zullen gehouden worden door de andere (omliggende) inspectiediensten. Ook de uitwisseling van gegevens tussen de inspectiediensten zal ervoor zorgen dat dit soort criminaliteit op een veel doeltreffender manier bestreden kan worden. Dit wetgevend dossier toont ook aan dat —mits er enige politieke wil bestaat- een bestaande Europese verordening snel en efficiënt kan worden aangepast op nauwelijks zeven maanden."