Syriza is niet het einde van de wereld

• 2015-01-24
• Democratie & mensenrechten

Griekenland staat op het punt om het roer om te gooien. De kans is groot dat na dit weekend Syriza het stokje overneemt van de christendemocraten en sociaaldemocraten. Is dat vreselijk griezelig en bedreigend voor de euro en Europa, zoals mainstreampolitici en media ons voorhouden?

In werkelijkheid biedt Syriza de Griekse burgers hoop op verandering en de andere eurolanden een kans om de muntunie te versterken. Financiënminister Van Overtveldt (N-VA) waarschuwde voor "onrust of paniek op de markten" bij een overwinning van Syriza. In onder meer de Volkskrant werd Syriza afgeschilderd als een "radicaal-linkse en eurosceptische alliantie".

Dit soort paniekzaaierij en miskwalificatie past in het misleidende beeld dat de euro en de EU baat zouden hebben bij de voortzetting van het gefaalde beleid van de middenpartijen. Winst voor Syriza betekent geen bedreiging voor de euro, of voor de Europese Unie. Syriza ziet alleen een toekomst voor Griekenland bínnen de eurozone. Het inwilligen van de Europese wensen van Syriza zou de eerste stap kunnen zijn om Europa van het primitieve dogma van schuld en boete te bevrijden. Dat gaat de belastingbetaler in eerste instantie geld kosten. Maar het alternatief is een doodlopende weg voor de euro. De prijs daarvan is vele malen hoger, en gaat verder dan geld alleen.

Syriza wil twee zaken: gedeeltelijke kwijtschelding van de staatsschuld en een acuut herstelplan voor de Griekse economie, wat betekent dat de bezuinigings- en hervormingseisen in ruil voor noodsteun worden herzien. Dat zal alleen gebeuren als de crediteuren van Griekenland, de eurolanden en het IMF voorop, toegeven dat hun aanpak van de Griekse schuldencrisis averechts heeft gewerkt. Door de brute bezuinigingen verdampte tussen 2010 en nu 20 procent van het Griekse nationale inkomen. De werkloosheid steeg van 9 procent tot 28 procent. De staatsschuld bedraagt 175 procent van het bbp tegenover 127 procent bij het begin van het Griekse drama. Een herstructurering van de Griekse staatsschuld is al jaren onvermijdelijk. Laten we dat nu als politici gewoon eens toegeven. "Dan vertrekken ze maar", horen wij Merkel, Rutte, de ware Finnen en ware (N-VA) Vlamingen daarentegen denken. Alleen zien Duitsland, Nederland, Finland, België en andere eurolanden hun geld met zekerheid nooit meer terug. Met een waardeloze drachme explodeert de staatsschuld nog meer.

De tweede eis van Syriza is een drastische aanpassing van de voorwaarden die de Trojka (Commissie-ECB-IMF) in opdracht van de eurolanden heeft gesteld aan Griekenland in ruil voor noodsteun. De partij wil miljarden investeren om de basisvoorzieningen in Griekenland weer op een leefbaar niveau te brengen. Als je de plannen leest, mist Syriza weliswaar de kans om een werkelijk vernieuwend en solide investeringsprogramma te presenteren dat nieuwe en duurzame banen creëert. Maar het is tenminste een begin van een hoognodig debat over duurzaam herstel van de Griekse economie.

Schuldkwijtschelding en een herstelplan voor Griekenland zijn aantrekkelijker voor alle partijen dan het status quo: blijvende twijfels over de houdbaarheid van de Griekse schulden en de zekerheid dat het Griekse volk ook de komende jaren nog gebukt zal gaan onder armoede en extreem hoge werkloosheid. De motivatie om gezamenlijke inspanningen te leveren om de muntunie te laten functioneren, zal verder afnemen als Syriza wordt genegeerd. Een unie waarbij partners elkaar wantrouwen en louter als schuldenaars en schuldeisers beschouwen heeft geen toekomst. Een overwinning van Syriza confronteert de eurolanden met de belangrijkste voorwaarden voor het voortbestaan en succes van de muntunie: onderlinge solidariteit en democratisch draagvlak voor economisch beleid. Dat klinkt minder flink dan die zogenaamd luie en ouzo-drinkende Grieken op de blaren te laten zitten, maar daarmee is de eurozone op iets langere termijn wel beter af.

Zij die zich én voorstander van euro en Unie tonen én een onversneden besparingsbeleid willen voortzetten, denken best nog eens diep na over de houdbaarheid van deze combinatie. Stellen dat Syriza eurosceptisch is, terwijl die partij toch echt voor de gerechtvaardigde belangen van Griekse kiezers en burgers opkomt, is een vreemde Europese kronkel, waar we van af moeten. Politiek is immers altijd ook lokaal. Overal staan de gevestigde partijen onder druk van nieuwe partijen die het Europese beleid bekritiseren. In Spanje is dat Podemos, in Italië de Vijfsterrenbeweging, in Duitsland de Alternative für Deutschland. Is het misschien ook daarom dat Syriza moet en zal worden afgebrand?

Laten we hopen dat de overwinning van Syriza de eerste stap is van de begrafenisprocessie van TINA en de geboorte van TAMARA. There is no alternative? There are many alternatives ready and available.

Bart Staes (Groen)

Bas Eickhout (GroenLinks)