AA
Met een Green New Deal geeft Europa de jongeren een toekomst


Europadag 9 mei 2019 is voorbij. De blauwe Europese vlaggen met de gele sterretjes zijn opgeborgen, de lege glazen en bordjes na de ceremonies opgeruimd. Mooie toespraken ook en die van Lieve Blancquaert en collega Judith Sargentini blijven hangen. Dan toch maar over tot de orde van de dag? Nee!

9 mei is een moment om kritisch terug te blikken op de successen én de tekortkomingen van ruim een halve eeuw intensieve Europese samenwerking. Ook nadien moeten we het debat over de toekomst van de Europese Unie blijven voeren met alle bevlogenheid en passie die we in ons hebben, niet alleen omwille van de Europese verkiezingen al zijn die cruciaal. Simpelweg omdat we geschiedenis kunnen schrijven. Positieve doorgaan voor een koerswijziging voor de EU op tal van vlakken. Klimaat en sociaal beleid staan centraal. Deze algehele toekomstvisie kan worden samengevat in 3 woorden: “Green New Deal”. Voor Europa dus, al wordt hier door de ‘Sunrise Movement’ en sommige Democraten momenteel ook in de VS actie voor gevoerd. De Europese groene fractie lanceerde het idee dus bijna exact een decennium geleden. Toen waren de geesten nog niet rijp voor het idee, nu wel waarschijnlijk omdat de klimaaturgentie is toegenomen. Zelfs iemand als de centrum-rechtse toppoliticus Michel Barnier omschreef de Green New Deal onlangs als de uitweg voor de EU. Ook de politieke beweging Diem25 voert campagne rond de Green New Deal.

We kunnen natuurlijk ook negatieve Europese geschiedenis schrijven, door te luisteren naar nationalisten en populisten, die in het beste geval staan voor een status quo of de EU willen herleiden tot louter een eengemaakte markt. Een echt doeltreffend Europees klimaatbeleid, afdoende sociale rechten, milieubescherming, eerlijke fiscaliteit, Europese burger, u zoekt het zelf maar uit.         

Lieve Blancquaert beschrijft hoe haar liefde voor Europa open bloeide door haar aanwezigheid bij de val van de Berlijnse muur. Maar de boodschap dat Europa al vele decennia voor vrede en verzoening heeft gezorgd op een door oorlog verscheurd continent volstaat niet voor jongeren die geboren zijn lang na de val van die Berlijnse muur. Reizen zonder pascontrole en op Erasmus verbroederen met jongeren uit heel Europa is voor velen -vooral zij die het zich kunnen permitteren-  de normaalste zaak van de wereld. De Europese Unie moet daarom een project zijn dat vooral de jongste generaties opnieuw doet dromen én staat voor een beleid dat hun toekomst veilig stelt.

Op 9 mei 1951 pleitte de Franse oud-minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman ervoor om de Franse en Duitse productie van kolen en staal onder gemeenschappelijk beheer te brengen. Dat was de start van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), de voorloper van de EU. In de geest van Schuman, moeten we nu samenwerken om een nieuwe visie voor Europa te ontwikkelen, haar te hervormen tot wat we wel eens speels een nieuwe Europese Gemeenschap van Zon en Wind kunnen noemen.

Het is onvoorstelbaar hoe stiefmoederlijk de Europese leiders het klimaatthema behandelden tijdens hun top in het Roemeense Sibiu. Ook op 9 mei trok de jongerenklimaatmars opnieuw door de Europese hoofdstad Brussel. Al maanden komen jongeren over de hele wereld op straat om politici te vragen ambitie en daadkracht aan de dag te leggen om de klimaatverandering aan te pakken en de afgesproken internationale doelen te bereiken. Vorige maand was Greta Thunberg te gast in het Europees Parlement waar ze de urgentie van het aanpakken van de klimaatverandering vurig bepleitte en smeekte om actie. Lovende woorden waren even haar deel, waarna men snel over ging tot de orde van de dag.

De top in Sibiu van de Europese staats- en regeringsleiders ging over de toekomst van Europa aan de hand van een tiental werkpunten. Daar moet een ronkende verklaring uit voortkomen. In de tekst komt klimaat bijna letterlijk als allerlaatst ter sprake, als een soort voetnoot. En dus niet als dé historische uitdaging van deze generatie leiders en samenlevingen. De urgentie is blijkbaar nog steeds niet écht doorgedrongen. Miljoenen klimaatspijbelaars en een oorverdovende wetenschappelijke consensus ten spijt. Wil Europa echt een antwoord bieden op de bekommernissen van jongeren, dan moeten we ervoor zorgen dat ze van het aanpakken van de klimaatverandering haar centrale en haar allerbelangrijkste missie maakt. Dat maakte ook onze Europese spitzenkandidaat Bas Eickhout duidelijk toen hij gisteren zijn eerste Klimaatmanifest overhandigde aan Stijn Warmenhoven, een van de scholieren van Youth for Climate.

Door zo fel te ageren voor een klimaatbeleid op lange termijn, lijken we wel eens te vergeten dat jongeren ook met andere meer korte termijn problemen te kampen hebben. Zoals: hoe vind ik een fatsoenlijke job? Zij betalen een hoge prijs voor het business-as-usual scenario dat ons van economische crisis tot economische crisis leidt. Hoewel de traditionele macro-economische indicatoren terug op groen staan, zijn nog steeds 3,3 miljoen jongeren in Europa werkloos.

Bovendien zijn zelfs 5,5 miljoen jongeren niet aan het werk, niet in het onderwijs of niet bezig aan een opleiding (NEET). De piek van de jongerenwerkloosheid (24% in 2013) ligt dan wel achter ons, de jeugdwerkloosheidsgraad is met 15% nog steeds ruim dubbel zo hoog als de algemene werkloosheid. Bovendien piekt de werkloosheid bij jongeren nog steeds boven de 30% in sommige landen en regio’s in Europa. Ook in België en Vlaanderen is deze trend vast te stellen, maar blijft de situatie erg zirgwekkend in de steden en bij jongeren die vroegtijdig de schoolbanken verlaten.

Deze dalende trend mag geen reden zijn om achteruit te leunen. Toen de financieel-economische crisis een decennium geleden uitbrak waren het de jongeren die hier een zware tol voor betaalden. Hun intrede op de arbeidsmarkt werd bemoeilijkt. Onbetaalde stages, onzekere contracten en precair werk waren hun deel. Uit onderzoek blijkt dat een moeilijke transitie naar de arbeidsmarkt voor blijvende effecten kan zorgen op vlak van carrière, gezondheid en loon.

Veel jongeren hebben het geloof verloren dat hun stem echte verandering kan teweegbrengen. Het ongelooflijke engagement van de marcherende jongeren staat in schril contrast met het feit dat in 2014 slechts 28% van de jongeren in Europa onder de 25 ging stemmen voor de Europese verkiezingen.

Om de jonge generatie en de Europese democratie een toekomst te bieden moeten we ‘an offer they can’t refuse’ aanbieden. Een ambitieuze en wervende visie voor de toekomst van Europa: een “Green New Deal”. We gaan als Groenen voor het verzoenen van klimaatambitie, het duurzamer maken van de economie en sociale rechtvaardigheid. We gaan voor een economische ontwikkeling die iedereen ten goede kan komen. Die moet uitzicht bieden op goed werk en behoorlijke banen, duurzaamheid, sociale inclusiviteit, verbeterde crisisbestendigheid en stabiliteit. Het klimaatpakt van Groen leidt alleen in België al tot de creatie van 80.000 nieuwe jobs. Met een Green New Deal op Europees niveau kan de impact vele malen groter zijn. Kwaliteitsvolle jobs kunnen we bijvoorbeeld creëren in een maak-industrie en de sector van duurzame energieproductie en transport. Nieuwe decentrale energieopwekking vergt vakkennis en blijvende dienstverlening die je niet kunt outsourcen naar belastingtechnische interessante lage lonen landen.   

Om een Green New Deal van de grond te krijgen zijn niet alleen fondsen nodig, maar vooral ook gezamenlijke doelstellingen. De Europese klimaatdoelen voor 2030 moeten daarom fors naar boven bijgesteld worden om de gemaakte afspraken van het klimaatakkoord van Parijs te kunnen halen. De Europese Unie kan echter veel meer doen dan een boekhoudkundige oefening die de lasten over de lidstaten verdeeld. Ze moet alle regelgevende en investeringshefbomen waarover ze beschikt inzetten voor een economische turnover naar een koolstofneutrale kringloopeconomie. Dat gaat veel verder dan 25% van de EU-begroting aan klimaat uitgeven, zoals sommige van de meest verlichte politieke leiders nu bepleiten. Het gaat niet alleen om het grondig wijzigen van de infrastructuur voor investeringen via bijvoorbeeld de Europese Investeringsbank. Het debat gaat zeer zeker over wat we níet meer moeten financieren.        

Onmiddellijk na de Europese verkiezingen gaan de onderhandelingen verder over de Europese meerjarenbegroting 2021-2027. Dit biedt een enorme kans om het Europese budget op een coherente manier in te zetten voor de ecologische transitie en duurzame jobcreatie. De subsidies aan de fossiele brandstoffen moeten stopgezet worden. Europese investeringen moeten van vlotte treinverbindingen tussen alle grote Europese steden een valabel alternatief voor het vliegtuig maken. Het Europees onderzoeksprogramma Horizon2020 moet volop inzetten op innovatie in duurzame sectoren. Het InvestEU programma, de opvolger van het zogenaamde Juncker plan, moet resoluut kiezen voor investeringen in de groene economie. Het Europees Sociaal Fonds moet voldoende gespijsd worden om jongeren te kunnen helpen in de zoektocht naar werk.

Met een sterke groene fractie in het Europees Parlement zal de Green New Deal daarom opnieuw op tafel gelegd worden bij de keuze van de volgende Europese Commissievoorzitter. Een kandidaat die de principes ervan niet onderschrijft, zal niet kunnen rekenen op de steun van de Groenen.

Bart Staes en Petra De Sutter

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?