AA
Schots zelfbestuur, het monster van Loch Ness?
Als een meerderheid van de Schotten op 18 september meent dat zij hun maatschappij beter, lees op een meer progressieve wijze, kunnen vormgeven dan het Britse bestuur in Londen tot dusver doet, dan hebben zij daar ook binnen een Europese context het recht toe. In plaats van de Schotten te waarschuwen voor hel en verdoemenis, zouden we hen moeten steunen. De Schotse groenen zijn voor, net als uiteraard de progressief nationalistische partij SNP, die lid is van de Europese regionalistische fractie EVA, die samen met de Europese groenen de politieke fractie "de Groenen-EVA" vormt in het Europees parlement.

Die EVA streeft naar democratische vertegenwoordiging van regio's in Europa, respect voor minderheden, sociale gerechtigheid en progressieve politiek, pacifisme, duurzame ontwikkeling en vergaande milieubescherming. Het verbaasde niemand dat het huidige leiderschap van de NVA deze eerder linkse, pro-Europese politieke fractie na de laatste Europese verkiezingen verruilde voor de rechtse euro-sceptische ECR fractie van - oh ironie - de Britse conservatieven van David Cameron, ronduit tegen Schotse onafhankelijkheid. Het ene regionalisme of nationalisme is het andere niet, dat is iets wat euro-evangelist Verhofstadt ook vaak gemakshalve vergeet.

Zeer opvallend en waarschijnlijk averechts werkend is het bang maken van de Schotten door het Britse establishment ("U verliest het Pond, u kunt geen lid worden van de EU en de Navo", enz) en tot dommeriken bestempelen van de Ja-stemmers. De argumenten van de voormalige socialistische Eerste Minister Gordon Brown tegen een Schotse onafhankelijkheid (DM 08/09) klinken goed maar zijn lafhartig. Allereerst de nogal paternalistisch toon: "U denkt misschien van niet, maar wij hebben wel degelijk een band". De elites in Londen zijn duidelijk in paniek maar het dreigen, heeft het Schotse politieke bewustzijn net aangewakkerd.

Zijn de Schotten niet goed bij hun hoofd als ze ja stemmen? Juist niet: hoe beter geïnformeerd, hoe meer men geneigd is om voor onafhankelijkheid te stemmen. Recent onderzoek liet zien dat wanneer studenten gedurende een week intens werden gevoed met een veelheid aan (partij neutrale) informatie uit media met zowel pro als contra argumenten, niet alleen het kamp onbesliste kiezers afnam van 30% naar 14%, maar dat de het aantal ja-stemmers onder de geïnformeerde studenten met eenzelfde percentage steeg.

Als Brown de Schotten vertelt waarom ze beter bij Engeland blijven dan verwijst hij godbetert naar de glorie van de Britse unie en de welvaartstaat. Groot-Brittannië dat de welvaartstaat in de geest van Thatcher stelselmatig afbouwde, een klassenmaatschappij waar de ongelijkheid groeide. Lees er het schokkende essay 'Het land is moe' van (een échte Britse socialist) Tony Judt op na, en je beseft dat de statige, warme Britse welvaartstaat is afgebladderd tot een koud, muf ruikend mijnwerkershok.

Brown koppelt, zoals Verhofstadt cs ook doen, de nationalistische oprispingen steeds aan de uitdagingen van de "economische context van de globalisering". Volgens Brown gaat het om angst voor identiteitsverlies in een tijd van een geglobaliseerde economie en kapitaal dat geen landsgrenzen kent. Globalisering zal zeker een rol spelen, maar zou het ook kunnen dat de Schotten en met hen vele, vele andere Europeanen, het gevoel hebben dat politieke en bestuurlijke elites nog onvoldoende vechten voor het algemeen belang, voor maatschappelijke samenhang, voor beschermen wat zwak is? Zou het kunnen dat Schotten beseffen dat een meer progressieve politiek bepaalde negatieve bijwerkingen van geglobaliseerd marktgeweld wat kan verzachten? Dat het kapitaal-zonder-grenzen mits politieke wil, best aan bepaalde grenzen kan worden onderworpen?
Zou het kunnen dat de Schotten genoeg hebben van een keihard, neoliberaal beleid dat begon onder Thatcher en decennia door Westminster wordt uitgedragen? Zou het kunnen dat de Schotten zich meer aangesproken voelen door de belofte (wait and see) van SNP en anderen om een Scandinavisch sociaaleconomisch model na te streven?

Zou het kunnen dat Schotten, net als miljoenen andere Europese burgers de hypocrisie van Europese regeringen kotsbeu zijn als het gaat om het politieke dienstbetoon aan de financiële sector met alle destructieve gevolgen van dien? Het is de heer Brown vast niet ontgaan dat de opeenvolgende regeringen in Londen steevast de deregulering en ontsporing van de financiële sector hebben aangemoedigd en tot op de dag van vandaag de belangen van the City, hét symbool van laissez-faire kapitalisme, blijven verdedigen.

En zou het kunnen dat de Schotten wel voorstander zijn van Europese samenwerking, dit in tegenstelling tot het euroscepticisme gebaseerd op intellectuele oneerlijkheid van de Britse politiek? Cameron die nota bene zelf een referendum over uittreding van Groot-Brittannië uit de EU lanceerde omwille van zelfbeschikking van de Britten, is tegen zelfbeschikking van Schotten.

Naast alle politieke, economische en juridische argumenten is dit misschien wel het belangrijkste vraag: geniet het centrale gezag in Londen nog wel het vertrouwen van de Schotten? Wie vertrouwen de Schotten het meest als gaat om het nemen van de beste besluiten in het belang van de Schotten? Uit opinieonderzoek bleek dat de Schotse regering met 60% veruit meer vertrouwen geniet dan de Britse met 21%. Vertrouwen blijft het cement in een gezonde democratie. Of moet dat voor Schotten een monster van Loch Ness blijven?

Bart Staes

(Deze tekst verscheen als opiniestuk in De Morgen van 9 september 2014)
GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?