AA
Red de euro, verlies de Europeanen

Het resultaat van de Eurotop is een compleet fiasco. Als dit zo wordt doorgevoerd zal het elk nog overgebleven restje vertrouwen in de Europese democratie wegspoelen. Het europact of nieuw begrotingsverdrag waartoe de regeringsleiders besloten, is na twee jaar (!) eurocrisis een nieuw voorbeeld van intergouvernementeel broddelwerk. Het valt buiten het raamwerk van de Europese Unie en zal alleen daarom al onvoldoende zijn om de stabiliteit van de eurozone op langere termijn te garanderen. Langs deze weg wordt het erg moeilijk de muntunie een effectief economisch bestuur te geven en de democratische controle te versterken. In plaats van de EU een communautaire en democratische 'boost' te geven zijn regeringsleiders te snel gezwicht voor de Britse en Hongaarse anti-Europese vetopolitiek.

Bij het bedwingen van de eurobrand worden we door de nieuwe plannen bovendien wel erg afhankelijk van het IMF en van de bereidheid van niet-Europese landen om via het IMF bij te springen. Europa maakt zichzelf zwakker dan nodig is. Waar dat stringente beleid van het IMF toe kan leiden, zagen we de afgelopen decennia in Afrikaanse en Latijns-Amerikaansde landen aan de hand van de alles vernietigende Structurele aanpassingsprogramma's (SAP's) en dat zien we ook vandaag in Griekenland maar ook in Litouwen, waar het IMF de zwaarste besparing van de hele EU doorduwde, met als gevolg dat de publieke salarissen met 30 % daalden en de werkloosheid nu de twintig procent bereikte. Het ergste is nog wel dat er niets wordt gedaan aan de eenzijdige en alles verzengende besparingsdrift van Europese regeringen zonder de economie en werkgelegenheid zuurstof te geven. De politieke leiders willen de euro redden, maar vergeten daarbij de Europese burgers.
Over één zaak lijken alle Europese regeringen het roerend eens en dat in tijden van dreigende recessie: razendsnel en drastisch besparen. Dat ongeziene en draconische besparingsplannen doorgevoerd worden, onder druk van 'de financiële markten' is een valse voorstelling van zaken. De financiële markten vragen dat niet. De druk komt eerder van neoliberale dogma's.

De voorstellen die nu voorliggen, gaan een hele stap verder dan de zogenaamde 'six Pack' voor een Europees Economisch beleid, waar de groene fractie in het Europees Parlement in september deels tegenstemde. We vinden die oefening onevenwichtig want te eenzijdig gericht op draconische besparingen. Nu wil men begrotingsdiscipline betonneren via een verdragswijziging en zelfs via de 'golden rule' in de nationale grondwetten.

Steeds vaker hoor je dat die besparingen nu eenmaal moeten van de financiële markten. Groene politici zijn geen voorstander van schuld. Integendeel, we zijn de enige politieke beweging in Europa die al vele jaren aanklaagt dat we ook een forse ecologische schuld aan het opbouwen zijn. En daarvoor krijgt Planeet Aarde ooit de rekening gepresenteerd.
Tijdens talloze gesprekken van onze groene experts met mensen uit de financiële sector benadrukken die steeds - bijna wanhopig - dat zij niet om draconische besparingen vragen. Ik las onlangs in het niet bepaald linksige The Economist dat het teveel leunen op louter besparingsplannen het economisch herstel zou fnuiken. Zelfs het ratingagentschap Standards & Poor, dat ijskoud aankondigde dat het de 'triple A rating' van wel vijftien eurozone landen dreigt te verlagen, schreef ook iets dat verbolgen regeringen liever niet herhalen: "Gezien het vertragen van de Europese economie, geloven we dat een hervormingsproces dat louter gebaseerd is op fiscale besparingen alléén het risico heeft om zichzelf te nekken, aangezien de binnenlandse vraag zal afnemen en zo de inkomstenzijde van de nationale begrotingen zal uithollen.' Raar dat ik hen moet citeren, maar dat is dus precies één van de redenen waarom de Europese groenen tegen een deel van de six-pack stemde!

Het blinde besparen door Europese regeringen vanuit een budgettaire orthodoxie - van een dogmatisch gehalte waar Osama bin Laden jaloers op zou zijn geweest - is economische zelfmoord. Een begrotingstekort wegwerken zonder te investeren in duurzame Europese projecten samengevat als een Green New Deal - gefinancierd via eurobonds, een tobintaks (opbrengst 50 miljard euro per jaar) en/of een echte Europese strijd tegen fiscale (BTW)fraude (in de EU geschat op 250 miljard euro per jaar) - is letterlijk en figuurlijk contraproductief. De Griekse besparingtragedie bewijst de stelling: de economische groei wordt door de besparingen die het land langzaam wurgen, steeds negatiever, het begrotingstekort en de schuldgraad onhoudbaar hoog. Toch gaat men keihard door op dezelfde doodlopende weg.

Wijze economen zeggen allen hetzelfde op internationale fora: dit is in wezen geen crisis van de eurozone. De staatsschuld en het begrotingstekort van de VS, Japan en het VK zijn minstens even groot en toch houden 'de markten' daar wel hun vertrouwen. De eurocrisis is een politieke crisis waarbij Europese leiders te lang treuzelden met het nemen van Europese besluiten of het zich vastrijden op dogma's. Zo mag de ECB geen 'lender of last resort' voor lidstaten in grote problemen zijn, maar de facto is de ECB dat wél voor private banken die onbeperkt toegang hebben tot krediet. Hier worden duidelijk ideologische agenda's doorgedrukt.

Het is terecht dat de andere regeringsleiders op de Eurotop niet gezwicht zijn voor de schaamteloze eis van de Britse premier Cameron om de Londense City uit te zonderen van toekomstige financiële regelgeving. Het was nota bene de ontsporing van de financiële markten die de eurocrisis inluidde. Opnieuw dreigt nu een hold-up op de nationale begrotingen en de belastingbetalers, omdat de Europese banken wederom met ruim 100 miljard euro moeten worden gestut. Opnieuw blijkt dat de ECB de komende drie jaar een onbeperkte kredietlijn open zet voor de banken, terwijl met faillissement bedreigde lidstaten aan de wetten van de 'financiële jungle' worden overgelaten"

De opgedrongen "recepten" zijn duidelijk: een 'race to the bottom', waarbij door een gebrek aan een Europees investeringsbeleid het economisch herstel lastiger wordt, waarbij de werkloosheid toeneemt, de inkomsten voor de staat verder opdrogen en uitgaven toenemen, sociale bescherming en arbeidsrechten worden afgebroken en waarbij de parlementaire democratie bij het grofvuil wordt gezet. Uitgerekend deze week publiceerde de OESO een rapport over de sociale ongelijkheid die de laatste decennia met tien procent is toegenomen. De OESO wijst op de risico's hiervan: "Sociale cohesie - de lijm die de samenleving samenbindt - staat wereldwijd onder druk." Dit is een ander liberaal dogma dat op basis van het OESO-rapport onder druk staat: de economische groei in pre-crisis tijden, kwam niet ten goede aan midden- en lagere inkomensgroepen. De groei van de inkomens zit vooral bij de rijkste 1%: de Occupy-beweging heeft gelijk om deze groeiende sociale ongelijkheid aan te klagen.

Dit terwijl ook de OESO schrijft dat hoe kleiner de ongelijkheidskloof is hoe beter iedereen in dat land af is op vlak van welvaartsindicatoren als levensverwachting en gezondheid. Het 'trickle down-effect' mag bij het grof vuil, niet de solidariteit. Helaas zal het huidige beleid onvermijdelijk zorgen voor nog meer armoede en sociale ongelijkheid. Dit zal de onvrede en de groei van extreemrechtse dan wel populistische, nationalistische partijen aanwakkeren.

Een fundamenteel probleem is dat Merkozy, maar ook andere "leiders" blijven vasthouden aan een intergouvernementele aanpak en een echt Europese aanpak op economisch, fiscaal, sociaal en ander vlak schuwen. Dat levert het slechte economische beleid op dat ons in de eurocrisis heeft gebracht. Daarbovenop wordt de medebeslissende inspraak van nationale parlementen en het Europese parlement omzeild. Hier is regelrecht sprake van een 'technocratische staatsgreep' waarbij we ook het geloof van de Europeanen in de EU verliezen.
Een fundamenteel probleem dat Europese leiders maar niet willen snappen is dat in het huidige debat tussen solidariteit en begrotingsdiscipline er een derde pijler cruciaal is: interdependance of wederzijdse afhankelijkheid. Willen we in de wereld nog een rol van betekenis spelen tussen de reuzen als China, India en de Verenigde Staten, dan zal Europa haar krachten moeten bundelen. Het is symbolisch dat op de beslissende dag van de eurotop ook de klimaattop in Durban eindigt. Een overtuigend optreden van de EU ginder kan het verschil maken tussen een doorbraak en een fiasco in de strijd tegen klimaatverandering.

In het licht van dit alles is de Vlaamse regeringswens voor een eigen S&P rating lichtelijk bespottelijk.

Bart Staes

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?