De rechtvaardige rechters en LuxLeaks

• 2016-12-12
• Democratie & mensenrechten Geldzaken & handel Europa in de wereld

Vandaag, maandag 12 december 2016, begint in Luxemburg het proces in hoger beroep van Antoine Deltour, de LuxLeaks-klokkenluider en ex-medewerker van het consultancybedrijf Price Waterhouse Coopers (PwC). Deltour werd in juni 2016 veroordeeld wegens het uitlekken van 28.000 pagina's vertrouwelijke documenten over 548 fiscale voorkeursbehandelingen van zeker 340 multinationals via Luxemburg.

Omdat het Luxemburgse parket in beroep ging, riskeren net als Deltour nu ook collega Raphael Halet en de Franse journalist Edouard Perrin, die als eerste over de zaak berichtte in mei 2012 en werd vrijgesproken, opnieuw een straf. Dit proces is van groot belang en overstijgt het lot van de individuele klokkenluider of journalist.

Alarm slaan

Om die reden protesteren de Europese Groenen uit solidariteit maandag samen met andere klokkenluiders en tientallen actievoerders in Luxemburg.

De informatie van Deltour leidde tot LuxLeaks, de eerste in een hele reeks schandalen. Het gaat over hoe multinationale bedrijven en vermogenden allerlande de fiscus te slim af zijn en al dan niet met legale middelen er alles aan doen om zo weinig mogelijk belastingen te betalen. Alleen grensoverschrijdende bedrijven hebben die voordelen. Zij kunnen zich adviseurs permitteren om hen de weg te wijzen naar goed opbrengende constructies via belastingparadijzen. Terwijl de kleine middenstander, kmo of loontrekkende ruim 30% belastingen betaalt, ontwijken zij de dans. Zo groeit de kloof, de onvrede, de instabiliteit.  

Als er één kwestie is die een meerderheid van de burgers in heel Europa verenigt van Zuid tot Noord en van West tot Oost, dan is het de zowel rationele als gevoelsmatige gedachte dat het uitermate rechtvaardig is dat iedereen naar vermogen bijdraagt aan het collectief.  En dus belastingen betaalt.

Het collectief?

Het collectief? Waarom? Wie komt uw vuilniszakken eigenlijk ophalen en wie betaalt dat? Wie zorgt voor zo proper mogelijk drinkwater? En wie zorgt ervoor dat we over autosnelwegen kunnen sjezen (en stilstaan)? Of wie zorgt ervoor dat onze kinderen hoogstaand onderwijs volgen op de lagere, middelbare of hogeschool en universiteit? En wie zorgt ervoor dat als we, onze kinderen, onze partner of onze ouders ziek worden en verzorging nodig hebben in België deze zorg ook vrij goedkoop kunnen ontvangen? Dat kan alleen als de overheid die collectieve belangen financiert met belastinggeld. Het debat over rechtvaardige fiscale inkomsten is daarom terecht al jaren een belangrijk politieke en maatschappelijke kwestie. Alleen lijkt er amper iets te bewegen. 

Deze week publiceerde de ngo Eurodad de studie "Survival of the Richest: hoe Europa het oneerlijke internationale fiscale systeem ondersteunt". Wat blijkt? Het aantal fiscale akkoorden tussen Europese overheden en multinationals verdrievoudigde bijna tussen 2013 en 2015. België en Luxemburg staan bovenaan het lijstje met afgesloten deals.

Fiscale deals

Tove Ryding van Eurodad, co-auteur van het rapport noemt de evolutie "zeer verrassend en erg verontrustend” en verder: “Als we kijken naar de voorbeelden van Apple en LuxLeaks, weten we dat deze geheime akkoorden gebruikt kunnen worden als middel voor fiscale ontwijking door de multinationals". Apple kon via een deal met Ierland jarenlang een groot deel van zijn belastingen ontwijken, tot het bedrijf eind augustus door de Europese Commissie op het matje werd geroepen en 13 miljard euro moest betalen aan achterstallige belastingen. In 2014 onthulde LuxLeaks de namen van meer dan 350 multinationals die belastingovereenkomsten hadden.

Het is zondermeer problematisch dat niet degenen die belastingen ontwijken, maar zij die het algemene belang verdedigen vandaag (opnieuw) terecht staan. Ryding zei terecht dat de “de straffen voor Deltour en Halet een schandaal zijn” en dat “deze mannen respect verdienen, geen straf”. De informatie die zij openbaarden is in het algemene belang en had sowieso nooit geheim mogen zijn.

Rechtvaardigheid?

Het werk van klokkenluiders en journalisten laat zien hoe kapitaalkrachtige bedrijven miljarden aan belastingen ontwijken mét steun van overheden. Gelukkig zien we dat de Europese Commissie én sommige lidstaten een versnelling hoger schakelden - nog steeds te traag - om iets aan deze praktijken te doen.

Als we aan één zaak behoefte hebben om de Europese Unie samen te houden, dan is dat rechtvaardigheid. En dat op vele terreinen: bestrijding van armoede en ongelijkheid, voor een sterk milieubeleid en goede gezondheidszorg, rechtvaardige migratie en goed onderwijs voor iedereen.

Er is ook nood aan veel meer transparantie. Het is één van de democratische wapens om Europese overheden te dwingen die rechtvaardigheid na te streven en het beleid waar nodig te verbeteren. De verschillende “Leak-schandalen” - van SwissLeaks tot BahamaLeaks over de Panama-Papers - hebben dat dankzij het moedige werk van klokkenluiders en journalisten scherp aangetoond. Deltour, Halet en Perrin verdienen onze steun.

Bart Staes