Nieuwe Europese wetgeving gebruik pesticiden komt geen moment te vroeg

• 2009-01-13
• Milieu & dierenwelzijn Voeding & landbouw Gezondheid & consumenten

Eerbaar compromis tussen ecologie en landbouweconomie.

Het Europees Parlement keurde zopas een nieuwe richtlijn over het duurzaam gebruik van pesticiden en een verordening over het op de markt brengen van pesticiden goed. De goedgekeurde tekst wordt gesteund door de Raad van ministers. Dit betekent dat deze nieuwe Europese regelgeving midden 2010 van kracht zal worden.

Staes is erg verheugd over deze wetgeving: “Het gaat om één verordening over de toelating van bestrijdingsmiddelen op de markt en één richtlijn over een duurzaam en risicobeperkend gebruik van die middelen. Beiden zijn uiterst nodig en nuttig.” Staes is zelf ook rapporteur voor een rapport over statistieken van het gebruik van pesticiden, dat in april aan het EP wordt voorgelegd.

Uit onderzoek blijkt dat er steeds meer residuen in voedsel worden aangetroffen. Afgelopen najaar nog, bleek uit het laatste Europese Food Monitoring Report dat er record hoeveelheden residuen van pesticiden in voeding wordt gevonden. Bijna de helft van alle fruit, groenten en granen bevatten residuen. Bij vijf procent lag dat boven de toegestane waarden. Maar volgens NGO’s als Greenpeace zijn de percentages slechts het topje van een ijsberg. Want meer dan de helft van de pesticiden kunnen met de huidige detectiemethoden in het labo niet worden vastgesteld. Bovendien zijn van de in totaal 1350 pesticiden die wereldwijd worden gebruikt er slechts 500 goed bekend en te detecteren.

Onvruchtbaarheid

Daar komt nog dat er ook steeds meer gegevens bekend raken over de negatieve gezondheidseffecten van de cocktail van honderden chemische middelen: toxicologen onderzoeken schadelijke effecten van één geïsoleerde stof, maar mens en milieu worden blootgesteld aan een heel gamma van chemische middelen. Staes: “Het gaat hierbij om middelen die onder meer kankerverwekkend zijn, veranderingen in het DNA kunnen veroorzaken (mutageen), tot onvruchtbaarheid kunnen leiden en het zenuwstelsel of het immuunsysteem kunnen aantasten (hormoonverstorend).” Deze voor mens en milieu beschermende wetgeving komt dus geen dag te vroeg.

Het hevige protest van de landbouwlobby en de pesticidenindustrie, waarbij werd beweerd dat de landbouwproductie door deze wetgeving onmogelijk zou worden, is volgens Staes volstrekt overdreven: “Het verbod treft alleen de allerschadelijkste bestrijdingsmiddelen. De Europese Commissie heeft dat recent nog bevestigd in een brief aan het EP. Het verbod heeft bovendien betrekking op slechts een klein percentage van de gebruikte pesticiden met een ruime overgangsperiode. Daar waar de Boerenbond het had over het mogelijk verdwijnen van meer dan 60 procent van alle pesticiden moeten zij nu ook toegeven dat waarschijnlijk slechts 9 procent op langere termijn zal verdwijnen. Tegelijkertijd zal de nieuwe wetgeving zorgen voor innovatie en veilige vervangproducten.”

Staes geeft een voorbeeld: “Kankerverwekkende stoffen worden nu al verboden. Maar van de stoffen met een waarschijnlijk hormonenverstorende werking, worden er in de komende vier jaar welgeteld twee producten verboden, nadat in 2011 en 2013 hun erkenning vervalt.”

Het bereikte akkoord is een eerbaar compromis tussen ecologie, de zorg om volksgezondheid en de kansen die aan de landbouweconomie geboden worden. Staes: “Zo is overeengekomen dat als een specifieke landbouwsector echt in de problemen dreigt te geraken, er een apart plan mag komen om die sector iets meer tijd te geven. En dan nog: er zijn talloze biologische boeren die al vele jaren bewijzen dat het mogelijk is zónder pesticiden te produceren!”

Opleiding

De richtlijn betreft het zo duurzaam mogelijk gebruik van toegelaten middelen. Lidstaten moeten een Nationaal Plan opstellen waarin ze met duidelijke maatregelen aangeven welke concrete, meetbare doelen ze willen bereiken. Alleen voor die stoffen die volgens de nieuwe parameters toch al zullen verdwijnen gedurende de komende jaren, gelden reducties in het verbruik.

Staes: “Voorts komt er een verplichte opleiding voor professionals die pesticiden verkopen en komt er in de plannen aandacht voor de geïntegreerde gewasbescherming, dus het zo verstandig mogelijk gebruiken van middelen. Voorts moeten lidstaten speciale aandacht schenken aan de bescherming van oppervlaktewater, wordt sproeien vanuit vliegtuigen verboden en moet het verpakkingsafval van deze middelen apart behandeld worden.

Ook voor het gebruik van pesticiden in gevoelige gebieden zoals openbare domeinen gebruikt door het publiek (parken, openbare tuinen, sport- en recreatiegebieden, scholen en speelvelden en de omgeving van gezondheidsinstellingen) zal men in de eerste plaats producten met een laag risico moeten gebruiken of beter nog: opteren voor biologische methodes.

Een goede, zaak meent Staes: “En voor België is dit allemaal goed haalbaar omdat het wat dit betreft voorloopt op vele andere lidstaten. Vooral uit de nieuwe lidstaten kwam veel protest.

En toch is het juist dit soort beleid dat de Europese Unie haar meerwaarde geeft: naast economische samenwerking ook het beschermen van ´zachtere waarden´als volksgezondheid en milieu.”