Verduidelijking van artikel 12 van Richtlijn 2009/128/EG - vraag 2045/2016

• 2016-05-12
• Voeding & landbouw Democratie & mensenrechten Gezondheid & consumenten Milieu & dierenwelzijn Europa in de wereld

Diverse Europese steden, dorpen en regio's proberen pesticidenvrij te worden (zowel in de landbouw als daarbuiten) om het milieu en de gezondheid van hun burgers te beschermen. Om dit te bereiken, willen zij een verbod op alle werkzame stoffen in pesticiden die op EU-niveau zijn toegestaan en op alle producten die op deze werkzame stoffen bevatten op het niveau van de lidstaten.

Overeenkomstig artikel 12 van Richtlijn 2009/128/EG moeten dat de lidstaten er zorg voor dragen dat "het gebruik van pesticiden in bepaalde specifieke gebieden wordt geminimaliseerd of verboden". Afhankelijk van het ratificeringsproces in de lidstaten en hun nationale actieplannen worden deze specifieke gebieden verschillend gedefinieerd.

Volgens Europese juridische deskundigen kunnen steden, dorpen of regio's volledig pesticidenvrij worden als zij kunnen bewijzen dat bijzondere en lokale omstandigheden of regionale bijzonderheden een volledig verbod rechtvaardigen.

1. Kan een hele stad, dorp of regio als een "specifiek gebied" worden beschouwd, overeenkomstig artikel 12 van Richtlijn 2009/128/EG?

2. Welke "bijzondere en lokale omstandigheden of regionale bijzonderheden" worden ter rechtvaardiging van een volledig verbod op pesticiden geaccepteerd?

3. Tot welke concrete maatregelen (en tot wat voor risicobeoordeling) moet een stad, een dorp of een regio overgaan om pesticiden te mogen verbieden?

Antwoord van Commissaris Andriukaitis

Artikel 12 van Richtlijn 2009/128/EG inzake een duurzaam gebruik van pesticiden (1), dat betrekking heeft op de vermindering van het pesticidengebruik of van de risico’s van pesticiden in specifieke gebieden, bevat een definitie van deze specifieke gebieden en biedt een kader op basis waarvan de lidstaten kunnen bepalen welke maatregelen zij moeten nemen om het gebruik of het risico van pesticiden in specifieke gebieden te verminderen.

Overeenkomstig artikel 193 van het VWEU kunnen de lidstaten verdergaande milieubeschermingsmaatregelen treffen die verenigbaar moeten zijn met de Verdragen en ter kennis van de Commissie moeten worden gebracht.

In artikel 12 wordt onder meer gesproken van "passende risicobeheersmaatregelen". Dit wijst erop dat de tekst uitgaat van het evenredigheidsbeginsel. Hierbij moeten de lidstaten de eisen inzake hygiëne, volksgezondheid en biodiversiteit, of van de resultaten van desbetreffende risicobeoordelingen die op basis van betrouwbare en toereikende wetenschappelijke gegevens berusten, in acht nemen.  In hetzelfde artikel is bovendien bepaald dat voorrang moet worden gegeven aan gewasbeschermingsmiddelen met een laag risico en biologische bestrijdingsmiddelen (2).

Bij een eventueel verbod moet ten minste een uitzondering worden gemaakt voor een wettelijke verplichting op te treden tegen quarantaineorganismen. Er moet rekening worden gehouden met de invloed van een grootschalig verbod op de levensvatbaarheid van de landbouw en op eventuele andere plaatselijke omstandigheden die de betrokken lidstaat relevant acht. Wanneer deze invloed substantieel is, kunnen regio's die van plan zijn een volledig verbod in te stellen, overwegen het gebruik van stoffen met een laag risico toe te staan volgens de benadering van geïntegreerde gewasbescherming.

Gezien het bovenstaande is het de verantwoordelijkheid van een lidstaat die een volledig verbod op het gebruik van pesticiden in specifieke gebieden overweegt om aan te tonen dat een dergelijk verbod haalbaar is, na beoordeling van de bovenstaande voorwaarden, en niet in strijd is met de algemene beginselen van het EU-recht.

(1) Richtlijn 2009/128/EG van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van een kader voor communautaire actie ter verwezenlijking van een duurzaam gebruik van pesticiden (PB L 309 van 24.11.2009, blz. 71).

(2) Er worden passende risicobeheersmaatregelen genomen en in eerste instantie worden het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met een laag risico, zoals omschreven in Verordening (EG) nr. 1107/2009, en biologische bestrijdingsmiddelen overwogen.