Commissie stelt nieuwe maatregelen ter stabilisering van de zuivelsector voor

• 2010-12-09
• Voeding & landbouw

De Europese Commissie heeft vandaag een voorstel over contractuele betrekkingen in de melksector aangenomen om de positie van de melkproducenten in de zuivelbevoorradingsketen te versterken en de sector klaar te stomen voor een meer marktgerichte en duurzame toekomst. Het voorstel behelst onder meer de mogelijkheid voor melkproducenten om schriftelijke contracten met verwerkers te sluiten en hun onderhandelingspositie ten opzichte van grote verwerkers te verbeteren door collectief, via hun producentenorganisaties, over de contractuele voorwaarden te onderhandelen. Daarnaast komt de Commissie met specifieke EU-voorschriften voor brancheorganisaties en met maatregelen om de markt transparanter te maken. De maatregelen zouden tot 2020 van kracht zijn en in die periode twee keer tussentijds worden herzien. De collectieve onderhandelingen zouden aan adequate volumebeperkingen en andere specifieke vrijwaringsmaatregelen worden gebonden om te garanderen dat de beoogde verbetering van de onderhandelingspositie van de melkproducenten ook echt wordt verwezenlijkt en de mededinging en de belangen van het midden‑ en kleinbedrijf worden gewaarborgd. De Commissie heeft vandaag ook een verslag over de zuivelmarkt aangenomen met het oog op de vlotte overschakeling naar de afschaffing van de quotaregeling.

EU-commissaris voor Landbouw en plattelandsontwikkeling Dacian Cioloș verwoordde het vandaag als volgt: " Deze voorstellen bewijzen dat wij lessen hebben getrokken uit de crisis die de zuivelmarkt vorig jaar heeft doorgemaakt. Tijdens de besprekingen over de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) zullen nog andere aanbevelingen van de groep op hoog niveau die naar aanleiding van de crisis van vorig jaar is opgericht; worden besproken (zoals hoe te reageren op prijsschommelingen en hoe innovatie aan te jagen) en zal ook het kwaliteitspakket (handelsnormen en etikettering van de oorsprong) aan de orde worden gesteld. Deze veranderingen zullen de sector helpen een "zachte landing" te maken wanneer de quotaregeling in 2015 wordt afgeschaft."

Het voorstel biedt melkproducenten en verwerkers de mogelijkheid om vóór de levering van de melk schriftelijke contracten te sluiten die onder meer betrekking hebben op de prijs, de termijn en het volume van de levering en de looptijd van het contract. De lidstaten mogen het gebruik van dergelijke contracten op hun grondgebied bindend verklaren. Coöperaties hoeven vanwege hun specifieke kenmerken geen contracten te sluiten indien in hun statuten clausules met een soortgelijke werking zijn opgenomen.

Om de onderhandelingspositie van de verschillende geledingen in de bevoorradingsketen meer in evenwicht te brengen, wordt voorgesteld om landbouwers de kans te geven collectief, via de producentenorganisaties te onderhandelen over de contractuele voorwaarden. Dankzij adequate beperkingen van de hoeveelheid waarover mag worden onderhandeld, zullen de melkproducenten op voet van gelijkheid met de grote zuivelfabrikanten komen te staan en wordt de concurrentie in het segment dat de bevoorrading met rauwe melk voor zijn rekening neemt, tegelijkertijd gewaarborgd. De hoeveelheid waarover wordt onderhandeld, mag niet groter zijn dan 3,5 % van de totale EU‑productie en 33 % van de nationale productie. Daarbovenop zijn specifieke vrijwaringsmaatregelen ingebouwd om te voorkomen dat met name KMO's ernstig worden benadeeld.

Voorts zijn in het voorstel specifieke bepalingen vastgesteld voor brancheorganisaties doorheen de hele keten. Deze organisaties kunnen een nuttige rol spelen op het gebied van onderzoek, kwaliteitsverbetering, promotie en verspreiding van beste praktijken inzake productie en verwerkingsmethoden. Bovendien dragen zij bij tot de verspreiding van kennis en transparantie in de sector. Dankzij de regelmatige informatieverstrekking over de geleverde hoeveelheden zal men tevens meer inzicht krijgen in de productie, en de marktontwikkelingen beter kunnen volgen.

Deze maatregelen zouden tot 2020 van kracht zijn en in 2014 en 2018 worden herbekeken. Dit moet de melkproducenten voldoende tijd geven om zich op de afschaffing van de quota voor te bereiden en hun organisatie af te stemmen op een meer marktgerichte omgeving. Verbetering van de duidelijkheid en het evenwicht in de betrekkingen in de bevoorradingsketen, gecombineerd met meer transparantie in deze sector, zou de efficiency moeten bevorderen en de EU‑sector in staat moeten stellen in te spelen op nieuwe marktkansen binnen en buiten de EU.

Deze maatregelen zijn gebaseerd op de aanbevelingen van de deskundigengroep op hoog niveau voor de melksector en worden bekrachtigd in de conclusies van het voorzitterschap van de Raad van 27 september 2010. Deze groep van hoge ambtenaren uit de lidstaten, voorgezeten door de directeur‑generaal van DG AGRI, is naar aanleiding van de melkcrisis in de periode 2008 – 2009 opgericht met als opdracht na te gaan welke maatregelen voor de middellange en de lange termijn konden worden genomen om de markt te stabiliseren, de inkomens van de producenten te verhogen en de transparantie te verbeteren. De groep op hoog niveau kwam tot de conclusie dat het evenwicht in de bevoorradingsketen op tal van punten scheefgetrokken is, dat de concentratiegraad in het verwerkingssegment aanzienlijk groter is dan in het melkproducerende segment en dat de toegevoegde waard ongelijk over de hele keten is gespreid. Als gevolg hiervan wordt de bevoorradingsketen gekenmerkt door een ondoorzichtige en stroeve werking en door problemen met de prijstransmissie in de bevoorradingsketen.

"Zachte landing" op schema

De Commissie heeft vandaag ook een verslag over de zuivelmarkt aangenomen met het oog op de vlotte overschakeling naar de afschaffing van de quotaregeling. Uit het feit dat slechts 3 lidstaten (DK, NL, CY) in 2009/2010 hun quotum hebben overschreden en de waarde van de melkquotaprijzen momenteel zeer laag ligt (nul in sommige lidstaten) wordt in het verslag geconcludeerd dat de voorbereiding van de "zachte landing" in het overgrote deel van de lidstaten volgens schema verloopt. De conclusie luidt dat er onder deze omstandigheden geen reden is voor een herziening van de in het kader van de gezondheidscontrole (of "health check") genomen besluiten over de geleidelijke verhoging van de quota en de afschaffing van de quotaregeling op 1 april 2015.

Bij wijze van extra vrijwaringsmaatregel wordt in het verslag voorgesteld dat de Commissie in uitzonderlijke gevallen en wanneer de bestaande beleidsmaatregelen niet volstaan, een mechanisme in overweging kan nemen dat ruimte biedt om de melkproducenten voor een afname van hun leveringen te vergoeden om zo een ernstig gebrek aan evenwicht op de markt te compenseren.

De Commissie suggereert het idee om, in het belang van een vlotte overschakeling naar de afschaffing van de quota, gemeenschappelijke vergaderingen van de deskundigen van het Beheerscomité voor de gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten en de Raadgevende Groep Melk te beleggen om de marktsituatie en -vooruitzichten te beoordelen. Een tweede verslag is gepland voor 2012.

Het voorstel en het verslag over de quota