Groen! is meer dan een merk

• 2007-09-21

Vera Dua heeft samen met vele honderden zoniet duizenden enthousiastelingen Groen! terug op de kaart gezet. Nu komt het erop aan dat blijvend te verzilveren en ervoor te zorgen dat de partij haar unieke plaats in het politieke landschap kan behouden. Daar wil ik aan werken.

De vorm wordt de norm

De voorbije jaren is er op politiek-maatschappelijk vlak heel wat veranderd. De overheid heeft zich in vele gevallen teruggetrokken ten gunste van de markt en de samenleving als geheel is sterk geëconomiseerd. De klassieke partijen vallen terug op oude en slechte gewoontes. Politieke benoemingen en omvangrijke kabinetten zijn weer de normale gang van zaken. Tegelijkertijd is het marketingdenken doorgedrongen in alle geledingen van de maatschappij. Ook politieke partijen ontsnappen niet aan de neiging gebruik te maken van opiniepeilingen en kiezersonderzoek, van reclame- en marketingadviezen. Niet de inhoud of de ideologische overtuiging maar de waan van de dag beïnvloedt de politieke besluitvorming. Marketeers worden de hogepriesters van de besluitvorming. En steeds meer wordt de vorm de norm: als het maar goed bekt of mooi oogt.

Groen! wil meer zijn dan een merk of een kiesvereniging

Groen! is de partijpolitieke vertaling van een stroming die verantwoordelijke keuzes maakt vanuit een duidelijke analyse en met de vaste wil oplossingen aan te reiken. Als partij moeten we zowel onze militanten als onze kiezers serieus nemen. We moeten niet bang zijn om tegendraads te zijn. Wat ons betreft staat de maatschappij voor een heldere keuze. Ofwel steken we de kop in het zand om niet te hoeven zien hoe de tegenstellingen tussen de mensen op de spits worden gedreven en onze planeet in een levensgevaarlijke wedloop terechtkomt. Ofwel kiezen we de weg van de hoop en van een nuchter verantwoordelijkheidsgevoel, dat ook aan onze kinderen en kleinkinderen uitzicht biedt op een waardig en veilig leven. Geen enkele marketingcampagne kan die werkelijkheid wegmasseren. Keuzes uitstellen of doorschuiven naar anderen is onrechtvaardig en gevaarlijk. In die politieke context is Groen! een onmisbare partij. De weg die voor ons ligt, is niet die van de minste weerstand. Maar het is de taak van Groen! om een voorloper te zijn in de sociale en ecologische keuzes waar we als maatschappij voor staan.

Groen! is meer dan een merk. Het is bij uitstek de partij van het verantwoorde alternatief.

Een ander Europa als groene kernboodschap

Tijdens de campagne voor de Europese verkiezingen van 2004 benadrukte ik wel duizend keer hoe de link tussen Europa, België, Brussel en Vlaanderen almaar belangrijker wordt. Ik vertelde hoe Europa van buitenland ons innigste binnenland werd. Hoe de Europese eenwording in zeer belangrijke mate een vredesproject is en een oefening in conflictpreventie. Europa kan voor mij geen boze schoonmoeder zijn die enkel wordt opgevoerd als er iets fout loopt. Betekent dit dat ik de ogen sluit voor de mindere kanten van het Europese project? Helemaal niet. Daarom ook schreef ik in 2004 het boekje Echo’s voor een ander Europa. Ik legde er uit waarom ik niet blind wil zijn voor het feit dat Europa heel arrogant kan zijn, vaak over de hoofden heen praat en soms minachtend neerkijkt op de nationale democratieën. Ik legde uit waarom ik een meer sociaal Europa wil, een Europa dat niet het neoliberalisme als alfa en omega van het politiek handelen uitkiest. Hoe erg ik de vermarkting van de samenleving vind. Ik wil een ander en beter Europa. In het Europees Parlement en daarbuiten kom ik op voor een democratisch, sociaal, ecologisch-duurzaam, gezond, transparant en vreedzaam Europa. Daar, en in een solidair Europa dat voluit gaat voor een andere globalisering en voor vrede, ligt mijn groene kernboodschap.

Als voorzitter wil ik net die band tussen Groen! en Europa aanhalen. Ik wil en zal mijn voorzitterschap dan ook combineren met mijn belangrijke werk in het Europees Parlement. En ik hoop dat ik opnieuw die kans krijg in 2009.

Lokale groepen en mandatarissen volop waarderen

Een politieke partij is voor mij meer dan een gewone kiesvereniging. Een partij is een groep van mensen die samen dag in dag uit eenzelfde boodschap uitdragen. Daarom wil ik de komende jaren bijzonder veel aandacht besteden aan de uitbouw van Groen! Leden en mandatarissen moeten zich, na vier moeilijke jaren, opnieuw gewaardeerd voelen. Als geen ander besef ik dat een sterke lokale verankering van een partij een kracht is die sterker kan zijn dan om het even welke reclameboodschap. Om de uitbouw van onderuit te realiseren zullen de nieuwe voorzitter en het nieuwe partijbestuur volop moeten investeren in de ondersteuning van lokale groepen en mandatarissen. Gemeenteraadsleden werken vaak onder bijzonder moeilijke omstandigheden, in een zeer kleine fractie in de gemeenteraad. Of soms zelfs helemaal alleen. De partij moet hen ten volle ondersteunen en hen versterken. Maar ook degenen die vorig jaar niet herkozen werden en die zich jaren hebben ingezet, hebben nood aan zuurstof. Daarom wil ik als voorzitter de partij terug slagkracht geven op het lokale niveau. Want dat is de vertrekbasis vóór alles en voor succes van de partij.

Extra aandacht aan inhoudelijke vorming

Mijn credo is simpel: Lokaal meer ondersteunen! Op korte termijn moet een concreet kader uitgewerkt worden voor steun aan de lokale afdelingen, zowel op het financiële als het op het personele vlak. We moeten kwetsbare groepen ondersteunen en er moet ruimte zijn voor projectsteun (bijvoorbeeld de organisatie van avonden rond het ecologisch voedselplan). Dat is de beste manier om de basis van de partij te versterken. Tegelijkertijd moeten we ons gedachtegoed verder ontwikkelen en standpunten uitwerken in nieuwe domeinen. Ook zullen we extra aandacht moeten besteden aan de inhoudelijke vorming van onze kaders en leden, en netwerken moeten uitbouwen met externe deskundigen die voor het ecologisch project nuttig zijn.

Groen! is een open partij maar de betrokkenheid van de leden bij de besluitvorming kan nog beter. Er moet meer plaats gemaakt worden voor het inhoudelijke debat, en daarbij is de rol van de vrijwilligers en de lokale mandatarissen erg belangrijk. En de verkozen organen moeten ten volle hun rol kunnen spelen.

Het groene verhaal

Vanuit mijn dagelijkse werk in het Europese Parlement vind ik bijzonder veel inspiratie voor een herijkt groen verhaal. De contouren daarvan kunnen worden samengevat in de volgende principes:

- Ecologisch zonder complexen

Groen! wil aan ecologische politiek doen zonder complexen. Dat betekent onder meer een open houding tegenover technologie en wetenschap. Alle nieuwe ontwikkelingen die een ernstige bijdrage kunnen leveren aan een succesvolle ecologische samenleving uit te bouwen, moeten een kans krijgen. Groen! mag hierin geen pleinvrees hebben. Onze bondgenoten zitten overal, en het is aan ons om ze op te sporen en aan te spreken. Ecologie was, is, en zal nooit een enge ‘milieubenadering’ zijn, net daarom zijn de groene partijen ooit ontstaan. Het is aan Groen! om ecologische kwesties in al hun dimensies te verhelderen. Zo is de klimaatverandering niet alleen een technologische uitdaging. Het is ook een economische en een sociale kwestie. Keuzes uitstellen brengt onze economie in gevaar. Als we te veel geld zullen moeten uitgeven door uitgesteld ecologisch beleid of slechte keuzes op het vlak van energie, zal er te weinig geld over blijven voor sterke sociale voorzieningen en zullen vooral de meest kwetsbaren nog meer getroffen worden door ziektes of rampen. Het is niet alleen een kwestie van welbegrepen eigenbelang maar ook van veiligheid en rechtvaardigheid. Als we in mondiaal perspectief niet snel werk maken van een houdbaar ontwikkelingsmodel, zal het veranderende klimaat het onrecht tussen Noord en Zuid en de potentiële conflicthaarden alleen maar versterken.

Ecologie zonder complexen betekent dat we op heldere en aantrekkelijke wijze zeggen dat er in een aantal opzichten grenzen zullen moeten worden gesteld aan onze huidige verspillende levenswijze. Het gaat over onze manier van leven. Het zoeken naar aantrekkelijke beelden van een eerlijke welvaart en die verwoorden op een inspirerende wijze, behoort tot de taken van een ecologische partij. Groen! moet dan ook verder werken aan uitdagende voorstellen voor een ecologische economie.

- Ecologisch, dus sociaal

Een ecologische politiek zonder complexen betekent ook het erkennen van het publieke belang. In de afgelopen vijfentwintig jaar heeft zich in België en Vlaanderen en in geheel Europa een stille revolutie voltrokken. De overheid treedt steeds verder terug, de verzorgingsstaat werd afgebouwd, het economische eigenbelang overheerst, het blinde geloof in ‘de onzichtbare hand’ en het eenzijdige marktdenken zijn alomtegenwoordig geworden. In plaats van uit te gaan van de eigen kracht, is de politiek gaan geloven in ‘de markt’ als ultieme oplossing voor alle maatschappelijke problemen. We krijgen daar intussen de rekening voor gepresenteerd: een steeds groeiende kloof tussen rijk en arm, zowel in ons land als wereldwijd, meer conflicten, meer milieuvervuiling. Door dat beleid dreigen verworvenheden als een rechtvaardige inkomensverdeling, het sociale zekerheidsstelsel, een voor iedereen toegankelijke gezondheidszorg, een proper leefmilieu, ... verloren te gaan. Deze gemeenschappelijke voorzieningen vormen echter de basis van ons samen-leven. En wie de behartiging van het publieke belang uitbesteedt aan de markt, schaft in feite de democratie af. Sectoren als zorg, onderwijs, openbaar vervoer, veiligheid, justitie, politie en brandweer lenen zich niet tot vermarkting. Groen! wil een halt toeroepen aan de verdere afbraak van het publieke belang. Groen! moet de komende jaren de mensen verzamelen die ontevreden of ongelukkig zijn over de huidige gang van zaken. Groen! wil tegelijk deze maatschappelijk-politieke onrust uitstralen, en het verzet tegen wat grondig fout loopt organiseren.

- Warm en waardevol

Het ecologische verhaal is altijd een sterk sociaal verhaal geweest. Groen! liep en loopt voorop als het gaat om armoedebestrijding, de combinatie van werk en gezin, stevige zorgvoorzieningen en arbeid op mensenmaat. Het komt er nu op aan onze ideeën nog meer bekend te maken en verder uit te werken. De eigentijdse neoliberale economie is vaak heel kil. Mensen zijn zelf ‘producten’ geworden, die heen en weer worden geschoven, die ‘mobiel’ en eindeloos flexibel moeten zijn, en onvoldoende kunnen rekenen op duurzame sociale bescherming. Terwijl werknemers het slachtoffer zijn van de zoveelste reorganisatie of gedwongen worden om kwetsbare jobs te aanvaarden, is er van ethiek weinig te merken als het gaat over de ontslagvergoedingen van de topmanagers. Dit soort onrustige economie maakt mensen onzeker en bang, en duwt hen in de richting van groepen en partijen die een zogenaamde zekerheid bieden, maar in de feiten een nog harder beleid willen en een cultuur van de angst promoten. De tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen worden groter. Ondertussen groeien nieuwe sociale problemen. Zo lopen steeds meer mensen vast onder de druk van een eenzijdig op consumptie gerichte meerkeuzemaatschappij.

Veel mensen zijn op zoek naar zingeving en verdieping in hun leven, en willen ook van politici een verhaal van waarden horen. Progressieve politici mogen het debat over de waarden niet overlaten aan de conservatieve partijen. Wie op zoek is naar een open, warme en waardevolle samenleving moet bij Groen! zijn of haar beste bondgenoot vinden.

- De wereld is onze thuis

Het ecologische verhaal is steeds een mondiaal verhaal geweest. In een geglobaliseerde wereld zijn we immers allemaal met elkaar verbonden. De keuzes die op de ene plek gemaakt worden, beïnvloeden wat elders gebeurt. Velen schrikken nu van een beleid dat ze zelf jarenlang gestimuleerd hebben. Ze hebben er door bewuste keuzes voor gezorgd dat er een economische globalisering is gekomen die alleen maar kan leiden tot ecologische conflicten, toenemende armoede en een gevaarlijke wereld. Nu dit duidelijk wordt, trekken ze zich terug in een uitzichtloos nationaal egoïsme. De ecologisten moeten nu nog meer dan ooit voor een ander en rechtvaardig pad kiezen. Een ander klimaat- of landbouwbeleid in het Noorden, zorgt voor meer levenskansen in het Zuiden en behoedt de wereld voor een gevaarlijke klimaatchaos. Als je de markt mondiaal organiseert, dan moet je dat met de politiek ook doen. Dat is ook de basis van groene Europese politiek, die zich richt op rechtvaardigheid en vrede. Alle mensen die het net als wij benauwd krijgen van politici die niet verder kijken dan de eigen kerktoren moeten weten dat ze bij Groen! aan het juiste adres zijn. Nog meer dan vroeger willen wij de beste partner worden voor iedereen die een andere globalisering voor een ‘Fair Future’ wil.

De positie van Groen!

- Groen! is een zelfstandige partij die haar eigen politieke en maatschappelijke rol aantrekkelijk en waarneembaar speelt. Groen! wil met andere partijen en organisaties en bedrijven uit alle sectoren van de maatschappij samenwerken rond concrete punten en projecten.

- Samen met andere progressieve partijen als SP.A en Spirit, en diverse maatschappelijke organisaties, wil Groen! nadenken over een brede toekomstgerichte progressieve agenda. Dat is in de eerste plaats een inhoudelijk project dat alle baat heeft bij een meerkleurig politiek landschap waarin verschillende partijen hun eigen rol spelen en hun eigen profiel ontwikkelen ten aanzien van hun kiezers.

- Uit de evoluties in het kiezerslandschap van de voorbije jaren valt veel te leren. Een van de belangrijkste elementen waar we rekening moeten mee houden is de afnemende kiezerstrouw. Die vaststelling heeft voor Groen! twee belangrijke gevolgen: Onze strategie moet erop gericht zijn onze kiezers bij te houden. Ons ‘natuurlijk potentieel’ blijft prioritair, maar ook voor onze potentiële kiezers moeten we in het algemeen steeds herkenbaar en aantrekkelijk genoeg zijn om hun stem te verdienen.
Deze vaststelling leidt er anderzijds ook toe dat er groepen kiezers zijn die gemakkelijker dan vroeger zouden kunnen bewegen tussen partijen als CD&V of OpenVLD en Groen! Ten aanzien van deze kiezers zouden er via gerichte initiatieven nieuwe toegangspoorten moeten voorzien worden.

- Algemene doelstelling is een zo groot mogelijke ecologische partij worden. Ten aanzien van onze kiezers valt dit te vertalen als: zo gericht als nodig, zo breed als kan. Ons verhaal moet authentiek, aantrekkelijk en uitdagend zijn, maar mag niet toegeven aan vormen van populisme.

Bart Staes
Europees parlementslid voor Groen!

*** Een uitgebreide tekst volgt ***