AA
Gesjoemel met handel in beschermde apensoorten

Bekijk de reportage van de Nederlandse actualiteitenrubriek Netwerk, mmv. Bart Staes, dd. 22 juni 2007

In het voorjaar van 2005 rinkelt de telefoon bij de San Diego Zoo in de VS. De dierentuin krijgt het aanbod om exemplaren van enkele zeldzame apensoorten te kopen. Ze figureren allen op appendix II van de CITES-regelgeving. CITES - Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora - is een internationaal akkoord met als doel ervoor te zorgen dat de internationale handel in fauna en flora geen bedreiging vormt voor het voortbestaan van de soorten.

De zoo gaat - samen met nog 5 andere dierentuinen uit de VS - in op het aanbod. Officieel luidt het dat de dieren gered worden van een gewisse dood als woudvlees, beter gekend als ‘ bushmeat ’. Dat is - zoals de term aangeeft - vlees van exotische dieren, hoofdzakelijk apensoorten, bestemd voor consumptie. De aangeboden, jonge dieren heetten ‘overschotjes’ te zijn uit de jacht voor bushmeat. Als dit al waar is - bushmeat hééft geen overschotjes - zijn de dieren gewoon ongeschikt voor consumptie bevonden.

EEN ‘VERGISSING’

De dieren zijn gevangen in de Democratische Republiek Congo (DRC) en verscheept naar een omstreden handelaar annex eigenaar van een dierentuin in Zuid-Afrika. Van daaruit worden ze overgevlogen naar de VS. Meest opmerkelijk: volgens de documentatie die de VS-autoriteiten vrijgaven op basis van de wet openbaarheid van bestuur ( Freedom of Information Act ) blijkt dat hun statuut verandert van ‘onttrokken aan de natuur’ naar ‘geboren in gevangenschap’. Dat scheelt een hele slok op de borrel. Zoals dat ook voor vogels geldt, geniet de eerste categorie een opmerkelijk hogere bescherming dan de tweede.

In antwoord op een van de parlementaire vragen die ik hierover stelde geeft de Europese Commissie toe dat het hier gaat om een ‘vergissing’, maar dat er verder geen vuiltje aan de lucht is. Uit antwoorden van CITES - onder meer ook over de situatie van en de handel in de Afrikaanse Wilde Hond - blijkt bovendien dat de organisatie zich ver houdt van de ethiek van dergelijke vangsten en transporten. CITES is er enkel voor de controle op de handel en daarmee schijnen geen problemen te zijn. Bovendien is er een verkoop geweest van dierentuin (Zuid-Afrika) tot dierentuin (VS) en dan is er eigenlijk helemaal geen probleem.

ONBETROUWBARE GEGEVENS

CITES zowel als de Europese Commissie gaan hiermee gemakshalve voorbij aan het feit dat de dieren in het wild gevangen zijn en dat de controle daarop in de DRC zo goed als onbestaande is. Er zijn aanwijzingen dat het land de afgelopen 10 jaren 90% van de olifantenpopulatie, 90% van de nijlpaarden, 90% van de witte neushoorn, 70% van de laaglandgorilla en 75% van de bonobo’s heeft verloren. Het is vrijwel zeker zo dat, als er decente tellingen (zouden kunnen) worden gehouden in de DRC, een aantal van de soorten die nu naar de VS zijn verscheept moeiteloos in Appendix I van CITES zouden kunnen worden gezet. Daarmee genieten ze de hoogst mogelijke bescherming.

Kan je een land waar quasi geen betrouwbare cijfers beschikbaar zijn over de staat van de fauna en flora, wel met enige ernst documenten laten uitgeven waarin staat dat de uitvoer van in het wild gevangen dieren geen probleem vormt voor het voortbestaan van de soort? Zijn er betrouwbare vangstregisters? En beschikken de lokale jagers over de nodige vergunningen? Want als het niet goedschiks kan, gebeurt het wel kwaadschiks: jagers en handelaars schuwen geen geweld om hun doel te bereiken. Meerdere parkopzichters hebben dat al met de dood moeten bekopen.

TEL UIT JE WINST

Met de vangst en de verkoop van exotisch wild valt dan ook veel geld te verdienen. Jaarlijks verdient een inwoner van de DRC gemiddeld 110 dollar. Geschat wordt dat de jagers van de dieren 40 dollar per stuk krijgen. Bij het verlaten van de DRC gingen de dieren van de hand voor zo’n 2.500 dollar per stuk en de dierentuinen in de VS betaalden voor de vracht van 33 dieren ongeveer 400.000 dollar. Zelfs al zijn de verzorging van de dieren in Zuid-Afrika en de transportkosten daarbij inbegrepen, dan nog blijft dit een hallucinant hoog bedrag. Voor dat geld had je in het land van herkomst flink wat meer kunnen doen voor de bescherming van deze dieren.

De 33 apen maakten deel uit van een totaalpakket van 103 dieren. Waar de andere exemplaren zijn gebleven is onduidelijk. De lakse wetgeving in Zuid-Afrika - waar de dieren bv. vrij kunnen worden verkocht als huisdier of erger - doet niet het beste verhopen.

KRITIEK OP DE DIERENTUINEN

De houding van de Amerikaanse dierentuinen wordt terecht fel bekritiseerd door dierenrechtenorganisaties. Het is niet omdat de zes Amerikaanse dierentuinen een goede naam hebben dat ze niet mogen gewezen worden op fouten.

Het is een feit dat deze dieren nu van de dood gered zijn en prima verzorgd worden door specialisten. De woordvoerster van de San Diego Zoo meldt bovendien dat het om een eenmalige operatie gaat. Maar het is evenzeer een feit dat de simpele aankoop ervan, door gerenommeerde instellingen dan nog, de vraag wel eens zou kunnen stimuleren. Is het niet in Amerika, dan wel in Azië of het Midden-Oosten. Waarbij het risico bestaat dat nog meer (beschermde) dieren uit hun natuurlijke leefomgeving worden onttrokken. En waardoor ook de gevaren voor de parkwachters groter worden.

STRIJD TEGEN BUSHMEAT?

Een tweede vraag die zich opdringt is of de dierentuinen in de VS ook op het aanbod zouden zijn ingegaan als het om frequent voorkomende soorten was gegaan. Zouden ze met andere woorden ook 33 ‘gewone’ chimpansees hebben aangekocht? Hier luidt het antwoord waarschijnlijk ‘neen’. En ook het argument dat het tonen van de dieren in de betrokken zoos kan dienen als bewustmaking tegen de verkoop van bushmeat is bijzonder vatbaar voor interpretatie. Het blijft toch zoiets als het tentoonstellen van levende kippen in krappe legbatterijen om de mensen ertoe aan te zetten andere eieren te kopen ...

Voorts wil geen van de betrokken partijen de naam van de handelaar en de verkoper uit de DRC vrijgeven. Ook dat is iets om bij stil te staan. Sommige bronnen melden dat hij overleden is, andere doen er het zwijgen toe. In het eerste geval is er géén reden om zijn naam niét vrij te geven, in het tweede geval zou dat zeker moeten gebeuren zodat deze man een halt kan worden toegeroepen.

ETHISCH NOCH WETTELIJK

Het lijkt er sterk op dat in dit dossier met alle regelgeving en ethische inzichten een loopje is genomen. Deze transacties werken contraproductief voor iedere poging tot conserveren van soorten in de DRC en de omliggende landen. Als dit al goed is voor de genetische lijnen van de dierentuinen dan is dit niet goed voor de genetische lijnen van de dieren in het wild. En als landen als Z-Afrika en de VS al regels aan hun laars lappen, wat moet dat dan niet zijn voor arme landen als de DRC?

Bart Staes

Europees Parlementslid voor Groen!

-> Parlementaire vragen

-> Transactiedocumenten 1

-> Transactiedocumenten 2

-> EP-resolutie bushmeat

-> EP-resolutie over 13de internationale CITES-bijeenkomst met verwijzing naar bushmeat (2004)

-> EP-resolutie over 14de internationale CITES-bijeenkomst (2007)

-> Stellingname Europese Commissie mbt. bushmeat - Antwoord op parlementaire vraag E-1210/05 van Proinsias de Rossa (PSE - Ierland)

The Commission does not foresee setting up a formal ‘Action plan on bushmeat’ to tackle the problem. However, as mentioned in its report, the Commission would be willing to organise a stakeholder workshop to further discuss possible options.

Finally, the Commission is acutely aware of the urgency of the bushmeat problem, but remains of the opinion that this problem cannot be tackled in isolation. Climate change, pollution by chemicals and pesticides, overfishing, disappearance of natural habitats through excessive logging and conversion of wilderness into farmland, and indeed the overarching problem of poverty itself, will negate all efforts to save particular species if these challenges are not properly addressed. In our opinion the problem of bushmeat is addressed in the context of the overall environment integration and biodiversity conservation strategies, provided urgent issues are duly tackled while programming fund allocation.

A large and unmanaged bushmeat harvest is taken from the forests of Central Africa, but the bushmeat crisis this has generated is driven in part by matters of food security, market preferences and poverty.

The main tool to combat illegal trade in bushmeat is the enforcement of the CITES (Convention on International Trade in Endangered Species) regulations which already make any international trade of great apes and their meat illegal.

International (illegal) trade in bushmeat constitutes however only a very marginal percentage of the total bushmeat consumption. The vast majority of bushmeat consumption takes place in the range countries themselves.

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?