19Edito - Wordt Barroso de man van zes miljoen jobs?

• 2005-02-02

Wordt Barroso de man van zes miljoen jobs?

Tijdens de voorstelling van het actieplan om de Lissabonstrategie opnieuw op gang te trekken heeft commissievoorzitter José Durão Barroso een riskante uitspraak gedaan. Tegen 2010 wil hij zes miljoen banen creëren in de Europese Unie. Dat klinkt verdacht bekend in de oren. Toen België overschakelde van Verhofstadt I naar Verhofstadt II werden ons 200.000 arbeidsplaatsen beloofd. Nog geen twee jaar verder heeft de regering die belofte in alle stilte afgevoerd. Goochelen met holle cijfers levert mooie momenten in de media. Maar wanneer diezelfde beloftes achteraf terug ingeslikt moeten worden, breekt dat zuur op.

Maakt Barroso kans om met zijn actieplan toch de man van zes miljoen te worden? Dat valt te betwijfelen. Hij wil dat de nationale regeringen allemaal een eigen Actieplan Lissabon opmaken. De ervaringen in België leren dat zoiets niet vanzelfsprekend is.

VADER BARROSO

Bij de presentatie van zijn plan liet Barroso zich volgende uitlating ontvallen: ''Het is alsof ik drie kinderen heb - de economie, de sociale agenda en het milieu. Zoals elke moderne vader ben ik bereid alles te laten vallen als een van mijn kinderen ziek is."

Daarmee heeft de Portugees de toon van de discussie gezet. De economie is ziek, stelt hij, en daar moeten de sociale agenda en het milieu voor wijken. Is het milieu dan kerngezond? Blaakt de 'sociale agenda' van vitaliteit en levenslust? Alle milieurapporten en sociale indicatoren wijzen op het tegendeel. En toch wil Barroso milieu en de 'sociale agenda' verwaarlozen en zijn lievelingskind, de economie, alle aandacht en middelen geven die het zich maar kan wensen. Van een moderne vader zou je op z'n minst verwachten dat hij ook weet dat het voortrekken van één kind op de andere kinderen erg nare gevolgen kan hebben voor de sfeer in het moderne gezin.

Barroso heeft met zijn actieplan een neoliberaal werkstuk afgeleverd met 'economische groei' als het alfa en omega van het te voeren beleid. De twee speerpunten daarbij zijn het verminderen van alle obstakels voor een vrije handel en het verhogen van investeringen. Wat nu voorligt doet denken aan Thatcherisme in zijn slechtste jaren.

GROEI IS PERVERSE GRAADMETER

Met zijn actieplan gaat de commissievoorzitter voorbij aan het feit dat naakte economische groei helemaal geen middel is om armoede te bestrijden, het milieu te beschermen en maatschappelijke harmonie te bereiken. De Amerikaanse econoom David C. Korten beschrijft in 'Het bedrijfsleven aan de macht' hoe de afgelopen vijftig jaar de economische productie met een factor vijf is toegenomen. Toch, zegt Korten, is het aantal mensen dat in extreme armoede leeft verdubbeld, net zoals de breedte van de kloof tussen rijk en arm. En de verdraagzaamheid in de maatschappij, de sociale cohesie en de kwaliteit van het milieu zijn er na vijftig jaar explosieve economische groei niet op vooruit gegaan.

Groei is een perverse graadmeter voor het welzijn van de economie. Wanneer een bedrijf een chauffeur in dienst heeft die regelmatig brokken maakt, dan is dat negatief voor de bedrijfsresultaten. Dat spreekt voor zich. Maar macro-economisch gezien draagt zo'n brokkenpiloot wel bij tot de economische groei van een land. Verzekeringsmaatschappijen verdienen meer geld, autoconstructeurs draaien meer omzet en in het slechtste geval krijgt ook de gezondheidszorg meer werk. Meer economische groei, maar of dat de maatschappij daar ook beter van wordt, dat is zeer de vraag.

MET DE FELICITATIES VAN BUSH?

Wat Barroso in zijn plan over het hoofd heeft gezien, is dat het niet de omvang van de economische taart is die telt, maar wel de verdeling ervan. Kijk naar China en India, of beter vergelijkbaar, de Verenigde Staten. Die landen kennen een economische groei waar Barroso van gaat watertanden. Maar in de Verenigde Staten is president Bush net begonnen met het ontmantelen van de sociale zekerheid. In China en India zijn de armen nog altijd even arm, alleen de rijken zijn veel rijker geworden. Economische groei, zo leert de recente geschiedenis, doet vooral de rijken goed. Rest de vraag: wat drijft Barroso om in zijn actieplan economische 'groei groei groei' op het voorplan te plaatsen? Onwetendheid? Onwil? Waarschijnlijk niet. De Portugees staat bekend om zijn banden met het bedrijfsleven. The Financial Times -- toch niet bekend om zijn linkse standpunten -- noemt Barroso een onbeschaamde, economische liberaal.

Niet toevallig werden zijn plannen met lof onthaald door werkgevers- en bedrijfsorganisaties. En laat het nu net het bedrijfsleven zijn dat er wel bij vaart als samenlevingen het streven naar economische groei tot hét organisatieprincipe van de politiek verheffen. Het is bijna onrustwekkend dat vanuit de Bush-administratie het signaal is gegeven dat 'met Barroso business valt te doen'.

Het lijkt er sterk op dat we met de doorstart van het Lissabonproces een unieke kans hebben laten schieten om de economie te hertekenen op maat van mens en milieu.

Bart Staes

Klik hier voor de mededeling van de Europese Commissie over dit thema