15Edito - Toetreding Turkije beste waarborg eerbiediging mensenrechten

• 2004-10-06

Toetreding Turkije beste waarborg eerbiediging mensenrechten

"Als Turkije en de Unie het menen met hun plannen voor een toetreding, zullen ze er alles aan doen om ook de miniemste schending van de mensenrechten uit te roeien. Nu weigeren, na alle inspanningen die zijn geleverd, kan op termijn dodelijk zijn voor de erkenning van de mensenrechten in het land. Wie wil die verantwoordelijkheid nemen?"

Ik schaar me achter de beslissing van de Europese Commissie om toetredingsonderhandelingen met Turkije op te starten. Tegelijk vind ik dat de Commissie tot de meet moet gaan. Zo gaat het niet op om het lidmaatschap nu als een wortel aan de Turken voor te houden om dan later een permanent verbod op het vrij verkeer van personen tussen de EU en Turkije in te stellen.

Lezing van het Commissierapport over Turkije bevestigt dat het land momenteel voor ongeveer 80% voldoet aan de politieke criteria die de EU stelt aan toekomstige lidstaten. Maar dit betekent ook dat Turkije voor 20% niet voldoet. Het kan niet zo zijn dat er in een land dat onderhandelt over EU-lidmaatschap nog mensen gevangen zitten om het uitspreken van hun mening. Evenzogoed moet het recht op samenscholing worden hervormd zodat vreedzame demonstraties niet meer met geweld uiteengeslagen worden. Daar moet snel verandering in komen, desnoods met een duidelijk tijdsplan wanneer welke hervorming moet zijn doorgevoerd, op straffe van het staken van de onderhandelingen.

Conservatieve politici, geschrokken van de vaart die Turkije achter de hervormingen gezet heeft, werpen zich nu op als de grote pleitbezorgers van de mensenrechten: voor minder dan 100% doen ze het niet. Het zal niemand verbazen dat ook de Groenen zich met hand en tand zouden verzetten tegen de toetreding van een land dat de mensenrechten niet respecteert. Maar juist uit mensenrechtenoogpunt is het zo belangrijk om Turkije nu op koers te houden. Met het besluit om onderhandelingen te beginnen, gekoppeld aan een strak tijdschema voor nog door te voeren hervormingen, lijkt een volledige uitbanning van mensenrechtenschendingen binnen handbereik.

In het besluit om toetredingsonderhandelingen met Kroatië te beginnen zegt de Europese Raad met zoveel woorden dat Kroatië 'meer inspanningen (moet) leveren inzake de rechten van minderheden, de terugkeer van vluchtelingen, de hervorming van de rechterlijke macht, regionale samenwerking en corruptiebestrijding.'

Het zou dus niet de eerste keer zijn dat de EU onderhandelingen begint met een land waaraan ze nog vergaande eisen stelt op het gebied van de mensenrechten. Anderzijds: als de regeringsleiders in december besluiten om te beginnen met onderhandelingen dan moeten die een volwaardig EU-lidmaatschap tot doel hebben. Dat men bij het begin van de besprekingen niet weet hoe lang het zal duren voor Turkije kan toetreden tot de EU is vanzelfsprekend. Maar dat is iets anders dan vanaf het begin benadrukken dat de uitkomst ook een soort partnerschap kan zijn, of lidmaatschap met een permanente uitzondering op het gebied van vrij verkeer van werknemers. Een weigering om Turkije na afloop van onderhandelingen op te nemen als 'normaal' lid van de EU - en zo zou een soortgelijk besluit in Turkije kunnen worden opgevat - kan in één klap een eind maken aan de ontstane dynamiek van hervormingen. Dat kan een ramp zijn voor Turkije, voor de stabiliteit in de regio en uiteindelijk voor de Europese Unie zelf.

Beknopt verslag van de zitting in het Europees parlement over het dossier Turkije (06 oktober 2004).

Pagina Europese Commissie Turkije

Toelichting Commissievoorzitter Prodi over beslissing Turkije

Mededeling Europese Commissie over beslissing Turkije

De volledige tekst van de aanbeveling (voorlopig alleen in het Engels beschikbaar)

Debat door het Europees parlement over de toetreding van Turkije (13 december 2004).

Door het parlement aangenomen tekst over Turkije (15 december 2004).

Dossier Turkije samengesteld door GroenLinks EP-lid Joost Lagendijk, voorzitter van de interparlementaire delegatie EU-Turkije.

Bart Staes