Groen wil oneerlijke handelspraktijken harder aanpakken

• 2018-04-12
• Voeding & landbouw Sociaal beleid Gezondheid & consumenten Milieu & dierenwelzijn Geldzaken & handel Europa in de wereld

Boeren zijn vaak de zwakkere contractpartij in onderhandelingen met hun afnemers. En daar wil de Europese Commissie met een nieuw voorstel voor een richtlijn iets aan doen. "Dat de Commissie oor heeft naar het aan banden leggen van oneerlijke handelspraktijken in de toeleveringsketen, is een heel belangrijke eerste stap", vindt Bart Staes, Groen Europarlementslid, "al is het wel jammer dat men kiest voor een voorstel tot richtlijn en niet een verordening, want die laatste is verplichtend voor alle Europese lidstaten terwijl bij een richtlijn, lidstaten meer tijd en manoeuvreerruimte hebben." Staes noemt het positief dat het voorstel vooral het onevenwicht wil aanpakken tussen grote en kleine spelers, streeft naar een betere bescherming van alle voedselproducenten. Boeren dus, zowel uit Europa als daarbuiten.

Staes weet dat boeren al vele jaren vragende partij zijn voor een sterkere marktpositie in de toeleveringsketen en wil dat het voorstel niet alleen oneerlijke handelspraktijken oplijst, maar de sancties ertegen ook afdwingbaar maakt. Het Britse systeem van een publieke marktautoriteit die supermarkten kan controleren én sanctioneren verdient volgens hem navolging in de hele EU.  

Staes: “Supermarkten zijn alleen begaan met de laagste prijs voor consumenten, maar het wordt tijd dat ook het welzijn van de producenten, bijvoorbeeld in de vorm van een beter inkomen voor de boer, voorop komt te staan. Uit de Pano-reportage van gisteren bleek ook dat consumenten best bereid zijn een faire prijs te betalen. Het herstellen van de banden tussen boeren en consumenten is dan ook cruciaal. Wat consumenten uitsparen op korte termijn, betalen ze gegarandeerd dubbel terug op langere termijn.”

Staes doelt daarmee niet alleen op het verlies aan biodiversiteit of verloedering van het milieu door de landbouwpraktijken van de grootindustrie, die zo goedkoop voedsel mogelijk maken, maar ook op het verlies van tewerkstelling en een verminderde weerbaarheid van voedsel- en landbouwsystemen door te grote en almaar toenemende marktconcentraties. Praktijken die overigens door het gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid gestimuleerd worden. Staes: "Als we deze tendens niet stoppen, lopen we het reële risico dat er op middellange termijn nog amper boeren overblijven in Europa. Het tempo waarop boeren verdwijnen in Europa is schrikbarend en dat al vele decennia: in 2015 waren dat er ruim 800 per dag. Willen we dat we voor onze voedselproductie in de toekomst afhankelijk worden van enkele internationale spelers?"

Staes trekt al langer van leer tegen het Gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid. In zijn onlangs gelanceerde podcast-reeks ‘De boer op met Bart’, spreekt hij met boeren over de praktijk en hoe het Europees landbouwbeleid hervormd zou moeten worden. In het vandaag gepubliceerde interview vertelt bio-landbouwer Bavo Verwimp hoe hij samen met organisatie Wervel een rekeninstrument ontwikkelde om te komen tot een fair trade prijs voor boeren in het Noorden. Uit de recente Pano-reportage kwam eens te meer naar voren dat boeren gedwongen worden door hun afnemers, vaak fors gesubsidieerde veilingen, hun producten onder kostprijs te verkopen. Dat is in de rest van de economie een volstrekt illegale praktijk en dat zou ook voor de landbouw moeten gelden. Staes roept Belgische overheden en organisaties als de Boerenbond dan ook op om het momentum te grijpen en hier zo snel mogelijk wetgeving rond te maken.  

“Wie een eerlijke prijs wil voor zijn waren, moet in eerste instantie zijn kostprijs kennen. Als die duidelijk is kan een minimumprijs worden vastgelegd, waar je als onderhandelaar niet onder gaat. Dat lijkt logisch, maar dat is het niet voor individuele boeren. Wij pleiten daarom voor mechanismen die solidariteit mogelijk en zelfs afdwingbaar maken. Dat niet 1 speler met alle winsten gaat lopen, maar dat risico’s gespreid worden. Wij zijn daarom voorstander van het ketenoverleg, maar rekenen er tegelijk op dat bepaalde oneerlijke handelspraktijken in de toekomst strafbaar worden”, aldus Staes.