Het Europees Parlement stelt terecht strenge voorwaarden aan opname van biometrische gegevens
in paspoorten. Helaas vergat het één belangrijke vraag te stellen: draagt bij aan de bestrijding van
paspoortfraude, criminaliteit en terrorisme? Daarom stemden de Groenen vandaag tegen het advies van het
europarlement.
De internationale luchtvaartorganisatie ICAO en de Amerikaanse regering
schrijven voor dat paspoorten van (lucht)reizigers binnen enkele jaren een digitale foto van het gezicht van de
eigenaar moeten bevatten.
EUROPEES VOORSTEL OVERTREFT VS
De Europese
Commissie ging een stap verder en stelde voor de gelaatstrekken van de paspoortbezitter vast te leggen op een
chip in het paspoort. De Europese justitieministers vonden vervolgens dat deze chips ook een tweede biometrisch
kenmerk moesten bevatten: de vingerafdrukken van de eigenaar. Als je een nieuw paspoort nodig hebt, moet je je
dus laten welgevallen dat er een scan van je gezicht wordt gemaakt en dat je vingerafdrukken worden genomen.
CHANTAGE
Het Europees Parlement zal de toepassing van biometrie in paspoorten
niet tegenhouden. In de eerste plaats heeft het slechts adviesrecht inzake paspoorten. Per 1 januari aanstaande
wordt het europarlement, op grond van het Verdrag van Amsterdam uit 1997, eindelijk medewetgever op dit terrein.
Maar het Nederlandse voorzitterschap van de EU heeft gedreigd de invoering van dit medebeslissingsrecht uit te
stellen zolang het parlement geen advies geeft over de paspoorten. Een advies dat de Raad van Ministers
vervolgens ongestraft kan negeren. Kathalijne Buitenweg, europarlementariër voor GroenLinks, is hier boos over:
“Minister Verdonk bedrijft pure chantage. En het ergste is dat ze het nog glashard durft te ontkennen ook.”
HAAST
Daarnaast is de rapporteur van het Europees Parlement, de Portugese
christen-democraat Carlos Coelho, vergeten om de vraag stellen of gelaatsscans in paspoorten daadwerkelijk
bijdragen aan meer veiligheid. Buitenweg: “Daarmee is ook de vraag of deze maatregel opweegt tegen de inbreuk op
de privacy niet voldoende zorgvuldig beantwoord. Over de vingerafdrukken heeft Coelho zich onvoldoende kunnen
buigen, want door de haast waarmee zijn advies in stemming wordt gebracht heeft hij het besluit van de Raad om
vingerafdrukken toe te voegen als verplicht biometrisch kenmerk niet eens kunnen meenemen.”
ONZORGVULDIGHEID EN TIJDSVERLIES
De beveiliging van paspoorten met biometrische
kenmerken is alleen effectief als de benodigde apparatuur om deze kenmerken te vergelijken met die van de
paspoortbezitter vrijwel foutloos functioneert. Dat is nog maar de vraag, vooral als het gaat om
vingerafdrukken. Buitenweg: “De meeste systemen voor vergelijking van vingerafdrukken kennen een foutmarge die
boven de drie procent ligt. Dat betekent dus dat er jaarlijks bij miljoenen grensoverschrijdingen onnodig een
alarmbelletje gaat rinkelen. De tijd die douane-beambten daaraan verspillen kunnen ze niet besteden aan het
tegenhouden van terroristen en ander gespuis. Buitenweg: ”Het is goed om te kijken of er geen effectievere
methoden zijn om terrorisme te bestrijden.
ONDERZOEK EFFECTIVITEIT
“Zelfs
in Amerika neemt het Congres ruim de tijd om zelf onderzoek te doen naar de effectiviteit van nieuwe maatregelen
om paspoorten te beveiligen”, constateert Buitenweg. “Nu jassen de Europese instellingen veel verdergaande
voorstellen er snel doorheen. Het motto is ‘Streng, strenger, strengst’ en je wordt weggezet als een naïeve
softie wanneer je kritische vragen durft te stellen bij de effectiviteit en legitimiteit van maatregelen tegen
terrorisme. Net als de generaals van het leger willen de Europese terreurbestrijders altijd de mooiste spullen.
Bij defensie-aankopen maken parlementariërs een kritische afweging van de kosten en de baten. Als het gaat om
investeringen in terreurbestrijding durft bijna niemand die afweging meer te maken.”
STRIKTE
VOORWAARDEN
Buitenweg heeft wel waardering voor de strikte voorwaarden die rapporteur Coelho
formuleert voor het gebruik van biometrische gegevens in paspoorten. Zo zouden deze gegevens uitsluitend op de
chip in het paspoort mogen worden opgeslagen, niet in nationale of Europese databases. Ook wordt misbruik van de
gelaatsscans en vingerafdrukken voor andere doeleinden dan identiteitscontrole tegengegaan. “Helaas ziet het er
niet naar uit dat de Raad zich iets gelegen laat liggen aan deze beperking. Als de gelaatstrekken en
vingerafdrukken van 456 miljoen Europeanen worden opgeslagen in een centrale computer, komt de Big
Brother-samenleving een stuk dichterbij.”
BIG BROTHER
“Om een voorbeeld te
geven: binnen afzienbare tijd zullen ook beveiligingscamera’s op straat tot gezichtsherkenning in staat zijn.
Door deze camerabeelden te koppelen aan de opgeslagen gelaatsscans kan de overheid aan elke persoon die op de
Amsterdamse Wallen is gesignaleerd een foldertje toesturen over de bestrijding van seksueel overdraagbare
aandoeningen. Daarmee is de volksgezondheid misschien gediend, maar de meeste burgers zullen zo’n maatregel toch
als een disproportionele aantasting van de privacy beschouwen.”