Podcast: De boer op met Bart - E1: Starten als boer? Ge moet goed zot zijn!

• 2018-03-22
• Voeding & landbouw Gezondheid & consumenten Milieu & dierenwelzijn Geldzaken & handel

Starten met een landbouwbedrijf als nieuwe intreder, dus zonder (familiale) achtergrond in de landbouw, is vandaag geen evidentie. En hoewel jaarlijks 300.000 boeren stoppen in Europa (dat is 34 boeren per minuut, in 2017) en 70% van de landbouwers 55 jaar of ouder is, zou je denken dat de grond maar voor het rapen ligt. Maar dat is niet zo.

Volgens Tijs Boelens (De Groentelaar, Pajottenland) heeft dat meerdere oorzaken. Nogal wat landbouwgrond wordt opgekocht door beleggers. Tegelijk is de druk op traditionele boeren groot om te groeien en grond bij te kopen, omdat ze geloven dat het bedrijf dan de beste overlevingskansen heeft.

Tijs vond voor zijn bedrijf een uitweg door te gaan samenwerken met een koeienboer die omschakelde naar bio en enkele hectare grond wilde verpachten voor het verbouwen van groenten. Twee teelten die overigens goed samengaan, koeien en groenten.

Of de overheid geen regulerende rol te spelen heeft, bijvoorbeeld door niet-boerende boeren te weren van het platteland? 

Het probleem met de overheid, zowel Europees als lokaal, is dat ze visie mist op het platteland, meent Tijs. Ze gelooft niet in het platteland als plek om voedsel te produceren voor de lokale markt. En zolang dat perspectief niet verandert, zal er voor boeren ook niet veel veranderen. Vandaag worden boeren ontmoedigd, van levensaders afgesneden, en mist onze samenleving robuustheid inzake voedselvoorziening.

Een stad met visie in de nabijheid biedt wel veel steun, zoals Brussel bijvoorbeeld. Het gonst er van de projecten, er zijn private spelers en burgerinitiatieven die echt moeite doen om de kloof tussen producent en consument te dichten. Ze komen filmen op het land om te tonen en uit te leggen waarom de prei van de Groentelaar duurder is dan die in de supermarkt. Dat is belangrijke steun. Maar de officiële subsidiekanalen blijven onbereikbaar of niet afgestemd op de noden van een jonge starter. 

Vergroeningsmaatregelen zijn precies geschreven op basis van een scheidingsgedachte, alsof je landbouwgrond moet opofferen voor natuur. Op de akkers van Tijs is dat niet zo. Vogels vinden er voedsel en beschutting in de winter: er ligt onkruidzaad, er staat een haag, en daar moet hij geen moeite voor doen. Hij wordt er wel niet voor vergoed. Voor Tijs is de gedachte dat we moeten zorg dragen voor elkaar, voor onszelf en dus voor het landschap. 

Dat creëert ook jobs, al is een correcte vergoeding geen evidentie omdat er te veel economische remmen zitten op het systeem vandaag.

Op vlak van onderwijs en scholing moet misschien nog het meest aan de weg getimmerd worden. Studenten leren kijken naar de kant van de consument en niet naar die van de retail of verwerkende industrie, hen andere, meer agro-ecologische teeltmethodes bijbrengen, want de manier waarop we vandaag aan landbouw doen is niet echt duurzaam. De bodem wordt uitgeput, we blijven rekenen op fossiele brandstoffen en we zijn steeds meer kringlopen aan het opentrekken in plaats van ze te sluiten.

Tijs is naast boer ook drijvende kracht achter Boerenforum, een nieuwe sociale middenveldorganisatie die boeren verenigt en ijvert voor meer boeren, niet minder, voor meer gendergelijkheid, voor meer verwevenheid tussen landbouw en natuur, eerlijkere prijzen en voor een gedeelde agenda met consumenten. Een frisse kijk dus op hoe de primaire sector de maatschappelijke nood van voedselzekerheid op lange termijn - crisisbestendig en veerkrachtig - kan realiseren.

Klik hier voor het overzicht met alle andere podcasts.