(11/06/08) Volgens de Commissie moet zo snel mogelijk een beleid inzake energie en klimaatverandering worden goedgekeurd als gecoördineerde respons op de stijgende olieprijzen

• 2008-06-11

De Europese Commissie heeft vandaag de beleidsrespons besproken die nodig is om de gevolgen van de stijgende wereldolieprijzen op te vangen. Aan de hand van de conclusies van vandaag zal voorzitter Barroso een mededeling presenteren die op de Europese Raad van 19 en 20 juni zal worden besproken in samenhang met de recente mededeling van de Commissie over de stijgende voedselprijzen (zie IP/08/763). Het College van commissarissen heeft de structurele en conjuncturele factoren onderzocht en stelt een gecoördineerde respons voor, die beleidsopties op korte, middellange en lange termijn omvat. Die opties zijn gebaseerd op Commissievoorstellen in de afgelopen twee jaar en betreffen onder meer versterking van de energie-efficiëntie in het bedrijfsleven en de gezinnen, een verbintenis om tegen het eind van het jaar voorstellen in te dienen over de transparantie van commerciële olievoorraden en steun voor het organiseren van een wereldolietop van de belangrijkste productie- en verbruikerslanden, die een hele reeks aspecten van de evenwichtige werking van de oliemarkten zal bespreken. De Commissie stemde in met kortetermijninitiatieven van de lidstaten om de minima te ondersteunen. Deze maatregelen moeten worden ingepast in een gecoördineerde strategie en mogen niet leiden tot distorsies van de interne markt of van het fiscaal en monetair beleid.

Commissievoorzitter José Manuel Barroso verklaarde: "De stijgende olieprijzen tasten de koopkracht van alle EU-burgers aan, waarbij de Europese gezinnen met de laagste inkomens het hardst worden getroffen. Ik ben van oordeel dat we door een gestructureerde respons op EU-niveau – eventueel gecombineerd met maatregelen van de lidstaten inzake sociaal beleid – de uitdaging kunnen aangaan. De essentie van onze aanpak bestaat in de volledige tenuitvoerlegging van de voorstellen van de Commissie inzake energie en klimaatverandering, met inbegrip van meer diversificatie van energiebronnen, grotere zekerheid van de energievoorziening en energie-efficiëntie. We moeten energie besparen en de voorzieningsbronnen diversifiëren. Door een snel en doortastend optreden kunnen we de kwetsbaarheid van onze burgers en onze bedrijven verminderen en zowel onze levenskwaliteit als ons concurrentievermogen ondersteunen".

Waarom zijn de olieprijzen gestegen?

In de afgelopen maanden hebben de olieprijzen een scherpe en abrupte stijging gekend, waardoor ze in reële termen het hoogste niveau sinds het eind van de jaren zeventig bereikt hebben. Het College heeft de achtergronden van de recente plotselinge stijging van de olieprijzen in de EU en internationaal onderzocht. De huidige scherpe stijging van de olieprijzen is grotendeels het resultaat van een sterke structurele verschuiving van vraag en aanbod op de oliemarkt in de mondiale economie. De olieleveranciers hebben het moeilijk om gelijke tred te houden met de stijgende vraag wereldwijd, vooral in China en India. Ook andere tijdelijke factoren spelen een rol, zoals problemen met specifieke pijpleidingen en de productiecapaciteit, de verzwakking van de dollar en de instroom van naar schatting 70 miljard dollar in de grondstoffenmarkten in het eerste kwartaal van 2008.

De stijging van de olieprijzen vormt een onderdeel van een structurele verschuiving en is dus meer dan een tijdelijk verschijnsel. In 2030 zou de mondiale vraag naar energie 50% hoger kunnen liggen dan in 2007, waarbij fossiele brandstoffen nog steeds het hoofdaandeel in het brandstoffenaanbod zouden hebben. Zonder de tenuitvoerlegging van het door de Europese Raad goedgekeurde beleid zullen fossiele brandstoffen nodig zijn om in de vraag van de EU naar energie te voorzien, zodat het aandeel van de invoer nog zal groeien. Daardoor zou de afhankelijkheid van de invoer met 14% toenemen en in 2030 oplopen tot 67%.

Effecten op de economie van de EU

De energieprijzen en de voedselprijzen vertegenwoordigen gemiddeld respectievelijk circa 10% en 20% van de huishoudelijke uitgaven. De gestegen olieprijzen leiden tot inflatie in de EU. De bijdrage van de energie-inflatie tot de stijging van de geharmoniseerde consumentenprijzenindex in het vierde kwartaal van 2007 beliep gemiddeld 0,8% in de eurozone. Dit heeft een directe weerslag op de gezinnen in de Europese Unie. Het stijgingstempo van de prijzen van vloeibare brandstoffen voor huishoudelijk gebruik en voor persoonlijk vervoer tussen april 2007 en april 2008 lag aanzienlijk hoger dan de algemene geharmoniseerde consumentenprijzenindex in dezelfde periode. De prijzen van vloeibare brandstoffen voor huishoudelijk gebruik zijn gestegen met 35,2% en die van brandstoffen voor vervoer met 12,7%, vergeleken met het gemiddelde van de geharmoniseerde consumentenprijzenindex van 3,6%. De mededeling behandelt ook de specifieke effecten van de scherpe stijging van de olieprijzen in de sectoren visserij, landbouw, vervoer, chemicaliën, auto's en vernieuwbare energiebronnen.

Beleidsrespons

De respons van de EU op de recente stijgingen van de olieprijzen moet worden gebaseerd op de hypothese dat de prijzen op middellange tot lange termijn waarschijnlijk hoog zullen blijven. Daarom zijn structurele aanpassingsmaatregelen nodig, die zo spoedig mogelijk positieve effecten moeten opleveren. Tegelijk moeten de kortetermijneffecten op sommige kwetsbare groepen worden opgevangen, zodat ze zich aan de nieuwe marktsituatie kunnen aanpassen. De belangrijkste beleidsrespons moet erin bestaan dat de EU overschakelt op een efficiënter energiegebruik en minder afhankelijk van fossiele brandstoffen wordt. Het College heeft vandaag een reeks voorstellen op korte, middellange en lange termijn gepresenteerd om de gevolgen van de gestegen olieprijzen op te vangen. Deze voorstellen, die in de komende mededeling zullen worden geformaliseerd, bevatten onder andere aanbevelingen aan de Europese Raad om:

te bevestigen dat hij vastberaden is bindende maatregelen goed te keuren om uitvoering te geven aan zijn doelstellingen voor 2020 betreffende hernieuwbare brandstoffen, biobrandstoffen en de verlaging van broeikasgasemissies tegen eind 2008, essentiële maatregelen om de energie-efficiëntie en de diversificatie van de energievoorziening van de EU substantieel te verbeteren;
krachtdadiger maatregelen te nemen voor energie-efficiëntie in het bedrijfsleven en de gezinnen, zodat sneller grotere besparingen overeenkomstig de vastgelegde doelstellingen kunnen worden bereikt;
er nota van te nemen dat de Commissie in de komende strategische energietoetsing verslag zal uitbrengen over de werking van de olie- en aardoliemarkten, en tegen het eind van het jaar voorstellen over de transparantie van de commerciële olievoorraden in te dienen;
er nota van te nemen dat de Commissie nog dit jaar voorstellen voor de herziening van de richtlijn energiebelasting en de richtlijn voor het eurovignet zal indienen, die beide een impuls aan de verbetering van de energie-efficiëntie zullen geven;
nota te nemen van het voornemen van de Commissie om in de herfst verslag uit te brengen over de mogelijke toepassing van belastingstimulansen om energiebesparing aan te moedigen, met inbegrip van verlaagde BTW-tarieven;
zich te scharen achter de organisatie van een wereldtop over de oliemarkten van de belangrijkste olieproducerende en olieverbruikende landen en de bestaande regionale en bilaterale dialoog te versterken teneinde de markttoegang en de transparantie te verbeteren;
ermee in te stemmen dat de lidstaten waar nodig gerichte steun kunnen verlenen aan de gezinnen die de zwaarste gevolgen ondergaan en ervoor te zorgen dat de maatregelen om het onmiddellijke effect van de hoge olieprijzen op te vangen tijdelijk zijn, geen distorsies inhouden en de aanpassing aan hogere prijzen op lange termijn niet belemmeren;
ermee in te stemmen de olie-invoerende ontwikkelingslanden bij te staan om de kortetermijneffecten te verzachten en hun energie-efficiëntie te verbeteren en via de ontwikkelingsprogramma's van de EU alternatieven voor fossiele brandstoffen uit te werken