(02/05/06) Meer transparantie en afleggen van verantwoording moeten EU legitimeren

• 2006-05-02

Geef uw mening over transparantie en de EU

“Het grote publiek heeft het recht om geïnformeerd te worden” – dat is de kernboodschap van het Groenboek over een Europees Transparantie-initiatief dat de Europese Commissie vandaag heeft goedgekeurd. Met de openbare raadplegingen die vandaag van start gaan, wordt een debat op gang gebracht over lobbyen, over het opleggen van wettelijke verplichtingen aan de lidstaten om de informatie over de begunstigden van EU-gelden onder gedeeld beheer publiek te maken en over de raadplegingsprocessen van de Commissie.

“De toekomst van Europa wordt in juni besproken", aldus voorzitter Barroso, "maar er is één conclusie die wij nu al kunnen trekken: meer transparantie inbouwen en meer verantwoording afleggen aan het publiek zijn noodzakelijk om de legitimiteit van de Europese besluitvorming te handhaven."

Volgens vice-voorzitter Kallas "zijn de EU-instellingen aan de belastingbetaler verantwoording verschuldigd over het geld dat zij aan programma's en projecten binnen de Unie en daarbuiten uitgeven. Samen met de lidstaten kunnen wij de doorzichtigheid van die besteding fel verbeteren. Lobbyen is een volmaakt legitieme activiteit. Met de toename ervan neemt echter ook de behoefte toe aan meer duidelijkheid over wie de lobbyisten vertegenwoordigen, wat hun doelstellingen zijn en hoe zij worden gefinancierd. Ik hoop dat eenieder die om de EU geeft, ons tussen nu en eind augustus zijn mening over de in dit groenboek gestelde vragen zal meedelen.”

HOE RELATIE TUSSEN EU-INSTELLINGEN EN LOBBYISTEN TRANSPARANT MAKEN?

Er is vanuit sommige kringen bezorgdheid geuit omtrent lobbypraktijken die de rechtmatige vertegenwoordiging van belangen overstijgen. Voorbeelden daarvan zijn: het geven van een verkeerde voorstelling van de feiten over de mogelijke economische, maatschappelijke of ecologische impact van ontwerp-wetgeving, het op touw zetten van massale communicatiecampagnes pro of contra een bepaalde zaak en mogelijke belangenconflicten wanneer keuzes worden geformuleerd door organisaties die financiële steun uit de EU-begroting ontvangen. Tevens vinden sommigen dat bedrijfslobbies een buitensporige invloed op de Europese besluitvorming uitoefenen.

Volgens de Commissie is lobbyen een legitiem onderdeel van het democratisch systeem. Lobbies die aan de totstandkoming van EU-beleid willen bijdragen, moeten zich evenwel aan bepaalde regels houden. Zo moet het voor het publiek duidelijk zijn welke input zij aan de Europese instellingen verschaffen, wie zij vertegenwoordigen, wat hun doelstellingen zijn en hoe zij worden gefinancierd. De Commissie stelt daarom een door haar beheerd vrijwillig registratiesysteem voor, dat lobbyisten sterk aanmoedigt om zich te laten registreren. Het zou bestaan uit:

** een op webtechnologie steunend systeem van vrijwillige registratie voor alle lobbyisten die over EU-initiatieven wensen te worden geraadpleegd;

** een gemeenschappelijke gedragscode voor alle lobbyisten, of minstens een stel gemeenschappelijke minimumvoorschriften, uit te werken door de lobbysector zelf;

** een systeem van toezicht en disciplinaire maatregelen bij incorrecte registratie en/of overtreding van de gedragscode; een nieuwe externe "waakhond" is nodig om toezicht te houden op de toepassing van de code.

BETERE INFORMATIEVERSTREKKING OVER VOORDELEN VERBONDEN AAN EU-BESTEDINGEN

De Europese Commissie hecht eraan openheid van zaken te geven over de manier waarop het geld van de EU wordt besteed, met name door beter uit te leggen wat Europa doet en waarom dat van belang is. De Commissie is verantwoordelijk voor de uitvoering van de begroting van de EU en verantwoording verschuldigd aan de belastingbetaler. De Europese burgers hebben hieromtrent steeds hogere verwachtingen en betreuren dat zij betrekkelijk weinig over de Europese Unie weten.

De Commissie verstrekt de betrokken informatie reeds voor de door de EU gefinancierde beleidsmaatregelen die centraal en direct onder haar beheer staan. Zij wil dat in de toekomst op een gebruikersvriendelijkere manier doen. Een groot deel van de EU-begroting (75,7% om precies te zijn, of 86,6 miljard EUR per jaar) wordt evenwel in partnerschap met de lidstaten uitgegeven. De verantwoordelijkheid voor informatie over de begunstigden van in partnerschap met de lidstaten bestede Gemeenschapsgelden berust momenteel bij de lidstaten, die tevens beslissen over de openbaarmaking ervan. Er zijn significante verschillen wat betreft de mate waarin informatie aan het publiek wordt vrijgegeven.

LIDSTATEN VERPLICHTEN BEGUNSTIGDEN EUROPESE STEUN VRIJ TE GEVEN?

Dikwijls wenden burgers zich tot de Europese Commissie met vragen om informatie over de besteding van de EU-begroting wanneer die informatie op regionaal of nationaal niveau niet wordt vrijgegeven. Bij het huidig wettelijk kader is het de Commissie echter uitdrukkelijk verboden om informatie over begunstigden publiek te maken. In het groenboek wordt daarom uitdrukkelijk de vraag gesteld of het wenselijk zou zijn dat op Gemeenschapsniveau een verplichting aan de lidstaten wordt opgelegd om informatie vrij te geven over begunstigden van EU-gelden die onder gedeeld beheer staan.

Wie wordt geraadpleegd en wat levert het op? – Heeft de Commissie haar eigen voorschriften goed nageleefd?

In december 2002 keurde de Commissie een mededeling inzake de minimumnormen voor raadpleging goed, waarmee werd beoogd een algemeen kader voor raadplegingen te scheppen dat doorzichtig en coherent was. De minimumnormen zijn sinds begin 2003 van kracht. De Commissie wil daarom van de betrokkenen weten of zij de algemene beginselen en minimumnormen voor raadpleging op een bevredigende manier heeft toegepast.

Wat is het Transparantie-initiatief?