AA
Het verhaal van de Havenrichtlijn

Wat volgt is het eerste deel van 'De Havenrichtlijn'. Dit verhaal gaat vooraf (!!) aan het nieuwe voorstel van de Europese Commissie zoals dat op 13 oktober 2004 aan het Parlement en de Raad is voorgesteld.

Het Europees Parlement is al sinds jaren een voorstander van de hervorming van het havenbeleid. De parlementsleden wilden een halt toeroepen aan de moordende concurrentie tussen Europese havens, vaak gepaard gaande met illegale staatssteun, sociale problemen en milieuoverlast. Een Europese regeling kan de negatieve spiraal van onderlinge concurrentie een halt toeroepen.

De Commissie is het Parlement hier nooit in gevolgd. Integendeel. De Commissie vond dat de bestaande problemen konden worden opgelost met het toepassen van de geldende regels inzake staatssteun en mededingingsbeleid. Ze legde prompt een nieuw voorstel voor dat de concurrentie in havens moest stimuleren ...

De Vlaamse en andere Europese havenarbeiders hadden gelijk: het was niet verantwoord om gewone matrozen te laten laden en lossen. Dit nog los van het feit dat deze vaak moeten werken onder slechte sociale omstandigheden.

0. OVERZICHT

Er bestaat een zeer nuttig en bruikbaar overzicht van de weg die de havenrichtlijn heeft afgelegd.

Dit is een overzichtspagina waar je goed kan volgen hoe het document telkens opnieuw weer is gewijzigd. Deze bladzijde is enkel beschikbaar in het Engels of Frans. We zijn zo vrij geweest te kiezen voor het Engels. Laat je hierdoor niet afschrikken: nogal wat teksten die zich achter de links bevinden zijn te raadplegen in het Nederlands.

1. EERSTE VOORSTEL COMMISSIE

Je merkt op dat het document op 13 februari 2001 door de Commissie officieel is voorgesteld. De dag erna verspreidde de Commissie daarover deze samenvattende mededeling .

Het rapport is ingediend onder de medebeslissingsprocedure : dat betekent dat het EP en de Raad van transportministers evenwaardig zijn in het wetgevingsproces. Je kan de procedure vergelijken met de verhouding tussen Kamer en Senaat vóór de staatshervorming van 1994.

Een wetsvoorstel wordt ingediend. Het komt bij het EP, dat in eerste lezing (parlementaire commissie en plenaire vergadering) een beslissing neemt. Dat oordeel gaat terug naar de Commissie en de Raad. De Commissie kan eventueel een gewijzigd voorstel indienen en amendementen van het EP in eerste lezing overnemen.

Dan bepaalt de Raad (van Transportministers) een gemeenschappelijk standpunt. Dat komt terug in handen van het EP. Dat oordeelt daarover in tweede lezing (parlementaire commissie en plenaire). Dat oordeel vertrekt naar de Transportministers.

Zijn die het met dat oordeel eens dan is er een Europese wet. Zoniet, dan komt er een bemiddelingscomité dat probeert tot een vergelijk te komen. Het bemiddelingscomite is samengesteld uit 15 vertegenwoodigers Raad en 15 EP-leden. Komt er een akkoord dan wordt dat voor derde lezing naar het EP gestuurd, dat besluit bij eenvoudige meerderheid. Komt er geen akkoord dan is er geen wet.

Het EP kan zo'n akkoord verwerpen, wat uiteindelijk ook is gebeurd. Dat is zeer uitzonderlijk. Het is slechts de tweede keer in de geschiedenis. De meeste Vlaamse EP-leden waren er - zij het niet allemaal even vlug - van overtuigd dat ze best 'Neen' konden stemmen.

Die kans hadden ze eerder gehad, maar niet allemaal zijn ze toen daarop ingegaan. Integendeel. Enfin: alles kwam uiteindelijk toch nog goed.

Het verhaal van de havenrichtlijn nu. Volg je mee?

2. EERSTE LEZING IN HET EP

Van de besprekingen in de commissie Transport in het EP bestaan géén uitgeschreven debatteksten. Ook niet van de stemmingen over een bepaald onderwerp in deze commissie.

2. A. DEBATTEN EERSTE LEZING

Anders is het gesteld met de plenaire vergaderingen, waarbij het gehele parlement ter stemming aanwezig is. Het rapport wordt in zgn. 'eerste lezing' voorgelegd aan het EP tijdens de Straatsburgzitting van november 2001.

Van de debatten in plenaire bestaan integrale teksten .

De debatteksten zijn relatief lang, maar neem de tijd eens om ze na te lezen en het boeiende aan Europa te ontdekken. Je leert ook hoe je stem vertegenwoordigd wordt in Europa.

We merken nog op dat Dhr. Jarzembowski de rapporteur is voor het EP. Het is m.a.w. hij die de gang van zaken in het EP zo'n beetje heeft begeleid en voorbereid. Hij maakt deel uit van dezelfde Europese fractie als de CD&V. Vanzelfsprekend licht hij zijn rapport toe tijdens de debatten. Tijdens de debatten spreekt Theo Bouwman (GroenLinks & voorzitter van de EP-commissie Sociale Zaken - meer info ) voor de Europese Groenen.

2. B. STEMMINGEN EERSTE LEZING

Een en ander leidde tot de tekst die het EP uiteindelijk na debat en stemmingen aannam.

Er is goed te vergelijken met het oorspronkelijk voorstel van de Commissie.

Het is een lijvig document. Vanaf blz. 34 is de aangenomen tekst te raadplegen.

U merkt op dat er over de zgn. 'zelfafhandeling' in de eigenlijke artikels van het voorstel tot richtlijn drie amendementen werden goedgekeurd, nl. 20, 33 en 34. Het zijn allen amendementen die gemeenschappelijk zijn ingediend na een bespreking in de commissie Transport van het EP. Er is mede daarom geen hoofdelijke stemming gehouden. Over het indienen ervan bestond als het ware een algemene overeenstemming tussen de rapporteur en de aanwezige commissieleden (allen EP-lid).

STEMMING GEWIJZIGD VOORSTEL

Gewijzigd voorstel in eerste lezing aanvaard met 292 voor, 223 tegen en 32 onthoudingen

Stemden voor : Bart Staes, Luckas Van der Taelen & Nelly Maes (Groenen/EVA), Anne Van Lancker & Kathleen Van Brempt (Socialisten), Miet Smet & Marianne Thyssen (Christen-democraten)
Stemden tegen : Ward Beysen, Willy De Clercq en Dirk Sterckx (Liberalen), Johan Van Hecke (christen-democraten), Patsy Sörensen (Groenen/EVA)
Onthouding : Frank Vanhecke (Vlaams Blok - 'fractie' NI)

Noot: Karel Dillen heeft zijn kiezers tijdens de stemmingen in Straatsburg zo goed als niet vertegenwoordigd. Hij werd vervangen.

Een voor-stem betekent niet noodzakelijk dat je het met alles eens bent. Het kan bv. zijn dat je bijzonder tevreden bent omdat één voor jou en voor je kiezers cruciaal punt er wél in staat en dat je dat voordeel voorrang geeft op alle nadelen. Omgekeerd geldt ook.

STEMMING AM. 78 (SCHRAPPING & TERUGVERWIJZING RICHTLIJN)

De Europese Groenen hebben al tijdens de eerste lezing een amendement ingediend dat de hele richtlijn terug naar af zou moeten verwijzen wegens overbodig en onaangepast. Hieronder de letterlijke tekst van am. 78:
"1. verzoekt de Commissie haar voorstel opnieuw voor te leggen en daarbij sterker rekening te houden met de inzichten die het Europees Parlement naar aanleiding van het Groenboek over havendiensten in de EU naar voren heeft gebracht;"

De argumentatie daarvoor was als volgt: "Herhaaldelijk is erop gewezen dat dit voorstel zeer beperkt in zijn doelstellingen is, en dat in de tekst niet voldoende tegemoet wordt gekomen aan de verlangens die het Europees Parlement tot uiting heeft gebracht in zijn resolutie naar aanleiding van het Groenboek over havendiensten in de EU. In het belang van een efficiënt Europees havenbeleid is er behoefte aan een evenwichtiger en algemener visie en strategie."

Amendement 78 verworpen met 118 voor, 415 tegen en 10 onthoudingen

Stemden voor (het afschaffen van de richtlijn): Staes, Van der Taelen, Maes & Sörensen (Groenen/EVA), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten), Beysen en de Clercq (Liberalen).
Stemden tegen (het afschaffen van de richtlijn): Sterckx (Liberalen), Smet, Thyssen & Van Hecke (Christen-democraten)
Onthouding : Vanhecke (Vlaams Blok)

Het amendement werd weggestemd door een overgrote meerderheid van Europese (!!) liberalen, socialisten en christen-democraten.

3. TUSSENSPEL: HET GEMEENSCHAPPELIJK STANDPUNT

Omdat de Raad het niet altijd eens is met de voorstellen van het EP, kan er een zgn. 'tweede lezing' zijn. Dat is meestal het geval. Dit voorstel tot richtlijn maakt daarop geen uitzondering.

Midden juni 2002 wordt binnen de Raad (de bevoegde transportministers van de lidstaten) een gezamenlijk standpunt over deze zaak bereikt. Daarover werd deze samenvattende mededeling verspreid door de Commissie. Ze bestaat niet in het Nederlands.

Een dag later, na de Europese Raad van Transportministers, verspreidt de Commissie dit bericht , alleen in het Engels en het Frans. Voor de zelfafhandeling is het eerste deel punt (e) interessant.

Uit art. 13 van de gemeenschappelijke positie van de Raad (dd. 5/11/2002 - link te vinden via de overzichtsurl aan het begin van deze tekst - CSL 11146/1/2002) kan u afleiden dat het Europa menens is met de vrijmaking voor onder meer de afhandeling.

4. TWEEDE LEZING IN HET EP

4. A. PARLEMENTAIRE EP-COMMISSIE TRANSPORT

Deze 'gemeenschappelijke positie' moet voor een tweede lezing opnieuw naar het EP. Vanzelfsprekend is Jarzembowski opnieuw de rapporteur. In de EP-commissie Transport worden tal van amendementen ingediend, maar die worden allemaal verworpen.

Na de stemming in de EP-commissie verspreidt Agalev Europa deze mededeling .

4. B. DEBATTEN TWEEDE LEZING

Het debat voor de tweede lezing gaat door op 10 maart 2003. Er zijn - opnieuw - integrale teksten .
Je merkt op dat alle tussenkomsten nog steeds in de moedertaal van de spreker staan. Het duurt enige tijd vooraleer ze in het Nederlands ter beschikking komen. Tijdens het debat betogen buiten het EP duizenden havenarbeiders.

Het gros van de Vlaamse EP-leden heeft voor deze tweede lezing gezamenlijk initiatief genomen in overleg met de bevoegde ministers, de vakbonden en de havenbesturen.

4. C. STEMMINGEN TWEEDE LEZING

Vóór de stemming verspreidt Agalev Europa een bericht .

De aangenomen tekst in de tweede lezing .

Het vraagt wat puzzelwerk (!), maar dit zijn wijzigingen op het voorstel zoals dat door Raad in tweede lezing aan het parlement is voorgelegd. Die tekst kan u weer terugvinden via de allereerste url.

Geen enkel van de groene amendementen haalde het. Ook niet bv. de am. 37 & 42. Die wilden de zelfafhandeling schrappen. De motivering daarvoor luidt: "Zelfafhandeling moet niet worden toegestaan in de havens, daar het een te groot gevaar inhoudt voor de algemene veiligheid van de haven en de arbeidsomstandigheden van hen die in de havens werkzaam zijn." En ook niet am. 36 dat de volledige tekst verwerpt.

Bij de amendementen die wél aanvaard zijn zitten er enkele van de liberalen. Het zijn onder meer am. 57 ingediend in naam van Sterckx en am. 56 ingediend in naam van de ELDR, de Europese liberale fractie. Am. 56 en 57 komen erop neer dat aan zelfafhandelaars dezelfde sociale normen en beroepskwalificaties moeten worden gesteld als aan "andere verleners van dezelfde of vergelijkbare havendienst".

Ook een amendement dat de loodsen uit de richtlijn moest halen is aanvaard. Dat gebeurde onder de volgende argumentatie: "Gezien hun fundamentele betekenis voor de veiligheid van de scheepvaart dienen loodsdiensten in het algemeen belang van het toepassingsgebied van de richtlijn te worden uitgesloten en daarom moet de individuele lidstaten ook in de toekomst de mogelijkheid worden gelaten om eigen bepalingen inzake het loodswezen te handhaven of te wijzigen die nu juist de veiligheid en de bescherming van bijzonder kwetsbare gebieden optimaal waarborgen. Zie in dit verband ook de amendementen 3 en 51 in het standpunt van het Parlement van 14 november 2001."

Nà de stemming maakt de Europese Agalev-fractie haar licht ongenoegen kenbaar.

Interessant is het natuurlijk om na te gaan hoe er gestemd werd op de diverse amendementen. Ik beperk me tot de amendementen 30, 36, 37, 56 & 57. In tweede lezing is er geen stemming over de gehele, aangepaste tekst.

Fracties kunnen zgn. 'hoofdelijke stemmingen' aanvragen om te weten hoe gestemd wordt op voor hun zeer belangrijke amendementen.

Het is nuttig te weten dat er zoiets bestaat als een 'terugvalpositie' . Een voorbeeld: als de Groenen beslissen alleen voor hun eigen amendementen te stemmen (bv. schrapping zelfafhandeling) en niet voor de afgezwakte van anderen (hoewel ze zich daar in eerste instantie niet achter scharen), dan lopen ze het risico helemaal met lege handen achter te blijven of er zelfs de oorzaak van te zijn dat minder strikte amendementen uitgerekend door een Groene tegenstem geen meerderheid halen en de stemming helemaal in het nadeel van het beoogde doel kantelt.

Gezien in tweede lezing niet de helft plus één van de aanwezigen, maar wel de helft van alle parlementsleden plus één (314 op 626) een amendement moet goedkeuren telt iedere stem.

Volledigheidshalve merken we op dat:
1) het groene am. 36 soortgelijk was aan am. 66 van GUE/NGL (een verzameling van klein links binnen Europa, onder meer de Nederlandse SP van Jan Marijnissen maakt er deel van uit)
2) het groene am. 37 identiek was aan am. 65 ingediend door de SP.a
De hoofdelijke stemmingen op deze amendementen liepen gelijk.

Karel Dillen besloot ook op deze belangrijke zitting niet aanwezig te zijn.

STEMMING AM. 30 (LOODSEN UIT DE RICHTLIJN HALEN)

Amendement aanvaard met 453 voor, 79 tegen en 2 onthoudingen

Stemden voor : Staes, Dhaene, Maes & Sörensen (Groenen/EVA), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten), Beysen en Vanhecke (NI), Smet & Thyssen (Christen-democraten).
Stemden tegen : De Clercq, Sterckx & Van Hecke (Liberalen).

STEMMING AM. 36 (VERWERPING VAN HET GEMEENSCHAPPELIJK STANDPUNT)

Amendement verworpen met 141 voor, 391 tegen en 3 onthoudingen

Stemden voor : Staes, Dhaene, Maes & Sörensen (Groenen/EVA), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten), Beysen en Vanhecke.
Stemden tegen : De Clercq, Sterckx & Van Hecke (Liberalen), Smet & Thyssen (Christen-democraten)

STEMMING AM. 37 (SCHRAPPING ZELFAFHANDELING)

Amendement verworpen met 250 voor, 285 tegen en 1 onthouding

Stemden voor : Staes, Dhaene, Maes & Sörensen (Groenen/EVA), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten), Beysen en Vanhecke (NI).
Stemden tegen : De Clercq, Sterckx & Van Hecke (Liberalen), Smet & Thyssen (Christen-democraten)

AM. 56 - ZELFDE SOCIALE NORMEN ZELFAFHANDELAARS ALS BESTAANDE DIENSTEN (TERUGVALPOSITIE)

Amendement aangenomen met 331 voor, 191 tégen en 9 onthoudingen

Stemden voor : Staes (Groenen/EVA), De Clercq, Sterckx & Van Hecke (Liberalen), Beysen & Vanhecke (NI), Smet & Thyssen (Christen-democraten), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten)
Stemden tegen : Dhaene, Sörensen & Maes (Groenen/EVA)

AM. 57 - VERGUNNINGSCRITERIA ZELFAFHANDELING ZELFDE ALS VOOR ANDERE VERLENERS HAVENDIENSTEN (TERUGVALPOSITIE)

Amendement aangenomen met 353 voor, 172 tégen en 9 onthoudingen

Stemden voor : Staes, Dhaene, Sörensen & Maes (Groenen/EVA), De Clercq, Sterckx & Van Hecke (Liberalen), Beysen & Vanhecke (NI), Smet & Thyssen (Christen-democraten), Van Lancker & Van Brempt (Socialisten).

Waarmee het zover is: Europees parlement en Raad hebben een conflict en gaan naar een verzoeningsprocedure. Het resultaat daarvan is niet schitterend. Groen! verspreidt zijn standpunt . En zal tijdens de plenaire zitting doen wat het eigenlijk al in 2001 had voorgesteld: de richtlijn trachten te schrappen. Deze keer hopelijk met de steun van de socialisten, christen-democraten en liberalen uit ALLE lidstaten.

5. FINALE STEMMING IN HET EP

Een en ander lukt dan toch: op 20 november 2003 vond in het Europees Parlement in Straatsburg de stemming plaats over deze zgn. Havenrichtlijn.

Van de 457 aanwezige EP-leden stemden er 229 leden tégen de havenrichtlijn. 211 leden stemden voor en 16 onthielden zich. De havenrichtlijn is dus verworpen.

Van de 14 Vlaamse EP-leden waren er 11 die de havenarbeiders steunden.

Johan Van Hecke was afwezig.

Ward Beysen en Willy De Clerck steunden het voorstel van de Commissie.

Bijna de voltallige fractie van de Europese christen-democraten, waarvan de Vlaming Wilfried Martens voorzitter is, stemde voor het voorstel van de Commissie.

6. TOT SLOT

Groen! is bijzonder tevreden. Bart Staes : "Het is nog maar de tweede keer in de geschiedenis van het EP dat een akkoord na een zgn. conciliatieronde (een overleg tussen Raad en Parlement) wordt verworpen. Dit zet het Europees Parlement op de democratische kaart. Deze stemming is hopelijk het begin van een echt sociaal Europa."

Dit is vanuit een persoonlijk Groen-Europees standpunt het verhaal van deze richtlijn. Je besluit vanzelfsprekend zelf of Groen! in dit dossier wél of niet juist heeft gehandeld.

Bart Staes
Europarlementslid voor Groen!

P.S. Het vervolg op dit verhaal begint op 13 oktober 2004 ...

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?