Het BerlayMonster

• 2002-10-21

Het BerlayMonster

Inleidend

Een gebouw als het spook van Loch Ness. Het duikt om de zoveel jaren, om de zoveel maanden op in de actualiteit. Er is echter één fundamenteel verschil. Loch Ness bestaat niet en duikt alleen op tijdens de komkommertijd. Helaas: Berlaymont bestaat wel degelijk!!! En de komkommertijd ligt dit jaar al lang achter ons.

Op 17 oktober 2002 interpelleerde senator Marie Nagy (Ecolo) VLD-Vice-Premier Rik Daems over de onderhandelingen tussen de Belgische Staat en de Europese Commissie inzake de verwerving van het Berlaymontgebouw door de Europese Commissie (Zie bijlage 1).

Reeds op 8 oktober waren in de pers (Le Soir, Belga, De Morgen, Financieel Economische Tijd, De Standaard, …) berichten verschenen waaruit bleek dat er tussen Minister Daems en de heer Kinnock, het Europees Commissielid verantwoordelijk voor de administratieve hervorming van de Europese Commissie, een doorbraak was bereikt in de gesprekken over het Berlaymontgebouw. Beide partijen zouden het eens zijn over een verkoopprijs van 545 miljoen € en het bedrag zou over een periode van 27 jaar door de Europese Unie aan België terugbetaald worden.

Loch Ness? Of toch niet?

Het Berlaymont-gebouw is, zoals ondertussen algemeen geweten, sinds 1991 gesloten om asbest te verwijderen en het gebouw te renoveren. Normaal gezien had het hele project van asbestverwijdering en renovatie reeds in 1998 beëindigd moeten zijn. Minister Daems schuift echter sinds enige tijd 1 december 2003 naar voren als de einddatum van alle werken.

Op woensdag 23 oktober 2002 komt de zaak ter sprake op de Belgische ministerraad en op de wekelijkse vergadering van de Europese Commissie. Het is de bedoeling dat dan het tussen Minister Daems en Commisaris Kinnock bereikte principeakkoord door beide partijen definitief wordt goedgekeurd.

Wat is de werkelijke stand van zaken? Wat is de inhoud van het principeakkoord tussen de Commissie en de Belgische regering? Wat zal dit allemaal kosten aan de Belgische belastingsbetaler? Een overzicht!

Het lang verwachte principeakkoord.

De Commissie en de Belgische Staat hebben begin oktober een principeakkoord bereikt over de voorwaarden waaronder de verwerving van het Berlaymontgebouw dient plaats te vinden (Zie bijlage 2 voor volledige tekst). Dit principeakkoord houdt rekening met het op 8 juli 1997 ondertekende Memorandum van overeenstemming (dat voorzag in een regeling van de hoegrootheid van de afbetalingen bij de voorziene beëindiging van de renovatie op 30 juni 2000) en met het nadien afgesloten memorandum van overeenstemming van 17 juli 2001 dat 4 criteria voorzag voor het afsluiten van een contract:

-bepaling van een door de Commissie maximaal te bepalen prijs;
-overeenstemming over een vaste uiterste datum voor de overdracht van het gebouw, met BOETES in geval van TE LATE LEVERING;
- bevestiging van de technische specificaties voor het gebouw en van de door Berlaymont 2000 te volgen procedures voor de goedkeuring van de voltooide renovatiewerkzaamheden;
- een door de Belgische staat geboden garantie dat Berlaymont 2000 haar verplichtingen naar behoren zal nakomen.

Wat is de stand van zaken? Wat is de inhoud van het principeakkoord?

Hieronder volgt een samenvatting van de mededeling van de Europese Commissie aan het Europese Parlement en de Raad die op MAANDAG 21 OKTOBER door Vice-Europees Commissaris Neil Kinnock aan de Europese Parlementsleden die lid zijn van de Begrotingscommissie en de Commissie Begrotingscontrole in Straatsburg zal worden overhandigd.

Samenvatting van de op 16 oktober 2002 door de Europese Commissie goedgekeurde “Mededeling van de Commissie aan het EP en de Raad inzake de verwerving van het Berlaymontgebouw” [Sec (2002) 1094]

1.Vaste verwervingsprijs vanhet Berlaymontgebouw
€ 552.879.207, inclusief de waarde van het gebouw voor de renovatie, die in 1997 op
€ 49.578.705 is bepaald.

2. Termijn van betaling
Over een periode van 27 jaar, in jaarlijkse afbetalingen, te beginnen bij de levering van het gebouw.

3. Rentevoet van toepassing
Hoogstens 5,37%. (Mocht bij het afsluiten van het contract de rentevoet lager liggen dan wordt die rentevoet gehanteerd).

4. Annuïteit
€ 31.891.235 (eerste jaar)
€ 32.529.059 (vanaf het 2° jaar)

5. Vaste leveringsdatum
Oplevering moet gebeuren uiterlijk 31.12.2003
31.03.2004 voor sommige vergaderzalen
30.06.2004 voor multimedia-apparatuur.

België belooft hoe dan ook na oplevering van de Berlaymont de huur van de vervangende gebouwen voor een periode van 6 maanden tot 18 maanden (Beaulieugebouw) zelf te financieren, teneinde de Commissie meer flexibiliteit te geven bij de verhuizing van haar diensten.

6. Hoge boetes in geval van te laten levering
a) op 01.01.2004, stoppen met de betaling door de Commissie van €15,4 miljoen/jaar van huur Berlaymontgebouw (die dient als medefinanciering voor de vervangende gebouwen die nu gebruikt worden om de Commissie en haar ambtenaren te huisvesten – in 2004 zal die totale kost voor België 35,7 miljoen € bedragen !!!)
b) € 221.000 maand of € 2.652.000 op jaarbasis indien de levering niet plaats vond op ten laatste 31.03.2004
c) € 221.000 maand of € 2.652.000 op jaarbasis indien de levering niet plaats vond op ten laatste 30.06.2004
Opmerking: b en c hebben een cumulatief karakter.
d) De mogelijke financiële gevolgen van de door de Commissie aanvaarde onvoorziene omstandigheden worden door de NV Berlaymont gedeeld.

7. Technische specificaties
Deze zijn nauwkeurig beschreven in een “technische beschrijving” getitelde bijlage bij het contract. De commissie heeft een recht van goedkeuring voor de aanvaarding van de werkzaamheden door de NV Berlaymont 2000.

8. Door de Belgische staat geboden garanties
a) De voltooiing door de NV BERLAYMONT 2000 van de erkzaamheden binnen de overeengekomen termijnen en de naleving van de goedkeuringsprocedure worden onherroepelijk en onvoorwaardelijk gegarandeerd door de België,
b) België garandeert de lange termijn financiering van alle kosten,
c) In geval van vermoedelijke fraude bij de gunning of uitvoering van de werkzaamheden zullen de Belgische staat en de NV Berlaymont 2000 alle nodige maatregelen nemen voor de terugvordering van de onrechtmatig ontvangen bedragen met het doel deze billijk te delen met de Commissie.

Conclusie (aldus de Commissie en de Belgische staat)
a) Dit akkoord is in overeenstemming met de verwachte begrotingskosten zoals aangegeven in de mededeling van 26 juni aan de raad en het Europees Parlement.
b)De door de Commissie te betalen jaarlijkse afbetaling is lager dan de jaarlijkse kosten van de goedkoopst mogelijke alternatief.
c) Het stelsel van garanties en boetes vormt een krachtige stimulans voor de Belgische staat en de N.V.Berlaymont 2000 om de vastgestelde uiterste data in acht te nemen.
d) De betrokkenheid van de Belgische staat bij de financieringsproces een belangrijke operationele garantie betekenen en het mogelijk maken om de toekomstige gebouwenbeleid van de Commissie te programmeren met meer zekerheid en in de context van een verbeterde vastgoedmarkt.
e)Dit akkoord moet het de Commissie mogelijk maken een gebouw dat volledig aan de behoeften in verband met de uitbreiding van de Europese Unie voldoet, te verwerven tegen redelijke kosten en binnen een juridisch kader dat de financiële belangen van de Commissie beschermt.

Loch Ness of keiharde realiteit?

Wie het principeakkoord goed naleest kan zich niet van de indruk ontdoen dat de Europese Commissie het dossier buitengewoon goed onderhandelde. Vanuit Europees oogpunt verdient Europees Commissaris Neil Kinnock een pluim. De lang aanslepende Berlaymont-kwestie krijgt eindelijk een oplossing. Op 31 december 2003 kan de Commissie eindelijk na 12 jaar het stervormige gebouw van de Berlaymont opnieuw betrekken. Kom de Belgische Staat haar verplichtingen niet na ? Dan wordt dat financieel behoorlijk gesanctioneerd. Maar heeft de Belgische belastingsbetaler daar een boodschap aan?

Hoe dan ook: de in het principeakkoord vermelde boetes in geval van te late levering en de omschrijving van de door België geboden garanties tonen aan dat het ontzettend belangrijk wordt dat de door België voorgestelde beëindigingsdatum van 31.12.2003 wordt nageleefd. Los van de kosten waarvoor de Belgische belastingsbetaler reeds instond en die nauwgezet beschreven werd in de twee zwartboeken van de senatoren Destexhe (MR) en Van Quickenborghe (VLD) (januari 2001 en januari 2002) is het meer dan duidelijk dat het niet halen van de opgelegde data in het principeakkoord belangrijke financiële gevolgen zal hebben voor de Belgische belastingsbetaler

Het voorliggende principeakkoord wordt woensdag aanstaande voorgelegd op de Belgische ministerraad. De ministers Daems en Verwilghen, beiden VLD, beweren in hun antwoorden ten aanzien van interpellaties van Senator Magy (Ecolo) en Lode Van Oost (Agalev) met stellige zekerheid dat de opleveringsdatum van 31 december 2003 geen enkel probleem stelt. Maar is dit wel zo? Kan de Belgische belastingsbetaler met gerust gemoed dit dossier ter zijde leggen?

Het lijkt duidelijk: indien er twijfel bestaat omtrent de haalbaarheid van dit akkoord tussen de Belgische staat en de Europese Commissie dan moet daarover in het federale parlement worden gedebatteerd vooraleer de federale regering het voorliggende principeakkoord parafeert.

De bouwwerf Berlaymont …

In het Europese tweemaandelijkse tijdschrift « La Quinzaine” van 18-31 maart 2002 verschijnt een artikelenreeks “Berlaymont: autopsie d’un scandale”. Het is een nauwgezette analyse van het “Berlaymonstre” dossier. Journalist Frédéric Villon kijkt ok naar de toekomst en vraagt zich af wanneer de renovatiewerken van het Berlaymontgebouw beëindigd zullen worden. “Et puis viennent les dates pour l’achèvement du bâtiment. Novembre 2004, dit on du côtéBerlaymont 2000. « Je n’y crois pas », dit l’architecte Steven Beckers : « On installe les plafonds ici, il pleut là-bas ; le chantier ne SERA PAS ACHEVé AVANT 2005. » Bigre !

De mondelinge vraag van senator Marie Nagy (Ecolo) van 17 oktober jl. verschaft ons heel wat inzicht in de stand van zaken oktober 2002 !!!

Zo vraagt ze op 17 oktober 2002 minister Daems: “Dans le cas où les travaux de rénovation du Berlaymont ne seraient pas terminés le 31 décembre 2003, l'État belge devrait donc supporter, outre une indemnité annuelle de retard de 15 millions d'euros, le coût de la location des immeubles de remplacement et le loyer fictif actuellement payé par la commission.
En ce cas, quel sera l'état de la trésorerie de Berlaymont 2000 dès janvier 2004 ?
M. le ministre pourrait-il nous éclairer sur les informations contenues dans la presse? » Mevrouw Nagy is dan nog niet op de hoogte van het nakend akkoord tussen het kabinet Daems en commissaris Kinnock. Ma ar ook minister Verwilghen, die een tekst voorleest die door Rik Daems is goedgekeurd antwoordt niet. Hij vermeldt niet eens dat de virtuele huur die de Commissie nu betaalt als medefinanciering van de vervangende gebouwen (€15,4 miljoen) dan ophoudt te bestaan.

En ook over de opleveringsdatum van 31 december 2003 bestaat twijfel. Senator Nagy vraagt expliciet of de datum van 31 december 2003 überhaupt wel gehaald kan worden gezien « d'autant que l'on n'a encore réalisé qu'un tiers des plans et travaux au cours des trente derniers mois ? Comment, dans ces conditions, B2000 pourra-t-elle envisager de finaliser les deux tiers restants sur la moitié de ce temps, soit quinze mois ? »

Net zoals senator Nagy beschik ik over een document waaruit blijkt dat op 17 juni 2002 slechts 2704 van de 7950 werken gerealiseerd werden. Startmoment is 1 januari 2000. Een periode van 30maand. Hoe kan dan in de komende 15 maanden de overige 2/3 van de werken gerealiseerd worden? Door het werkritme met zes te vermenigvuldigen?

Daarop antwoordt Verwilghen dat niet 13 maar 45,45% van de werken gerealiseerd waren op 31 augustus 2001. Verwilghen stelt daarbij uitdrukkelijk namens Daems dat deze gegevens zeer recent werden bevestigd door B2000. Dat mag dan wel zo zijn: de onderaannemers zijn daar niet van op de hoogte. Ze ontkennen dit ten stelligste. Integendeel : hen werd meegedeeld dat de opleveringsdatum (fase multi-media uitgesloten) werd bepaald op 30 JUNI 2004 !!!
Nogmaals: architect Steven Beckers zei zelf in maart 2002 dat een oplevering er niet komt voor eind 2005 !!!

Senator Nagy vroeg Daems ook om een overzicht van de totale renovatiekost. Een Vlaamse krant suggereerde het bedrag van 1,4 miljard Euro. Geen antwoord ecter in hoofde van Daems.

Dat de Belgische staat zelf niet zeker is over de haalbaarheid van 31 december 2003 blijkt overigens ook uit de vaststelling dat de bestaande huurcontracten van de gebouwen die de Commissiediensten huisvesten ter vervanging van de eerdere huisvesting in het Berlaymontgebouw minstens lopen tot 30 juni 2005. De Regie der gebouwen wordt de mogelijkheid geboden om het contract op die datum, en vervolgens na elk trimester, op te zeggen.

Besluit

Het principeakkoord over de verwerving van het Berlaymontdossier lijkt een bijzonder goed akkoord voor meester-onderhandelaar Neil Kinnock. Als Belgische belastingsbetaler kunnen we ons vragen stellen over het door Minister Rik Daems bereikte akkoord. Daems en zijn administratie zijn er rotsvast van overtuigd dat de opleveringsdatum van 31 december 2002 wordt gehaald. Die datum wordt in vraag gesteld door de onderaannemers, de architecten en al wie nauw bij het renovatieporject betrokken is.

Het loont dus na te gaan of de renovatie van Berlaymont ja dan neen op het goede tijdsspoor zit. Wanneer blijkt dat de datum 12/2003 totaal onhaalbaar is, kan de Belgische belastingsbetaler heel wat geld besparen aan boetes en dat geld nuttiger besteden. Uiteindelijk gaat het om een fiks bedrag:

-Vanaf 01.01.2004 de stopzetting van de betaling door de Commissie van €15,4 miljoen/jar van huur Berlaymontgebouw (die dient als medefinanciering voor de vervangende gebouwen die nu gebruikt worden om de Commissie en haar ambtenaren te huisvesten)
- € 221.000 maand of € 2.652.000 op jaarbasis indien de levering niet plaats vond op ten laatste 31.03.2004
- € 221.000 maand of € 2.652.000 op jaarbasis indien de levering niet plaats vond op ten laatste 30.06.2004. De laatste twee cijfers hebben een cumulatief karakter.

Het weze toegegeven. In het principeakkoord voorziet de Belgische staat in een financiering na de oplevering van de Berlaymont van de huur van de vervangende gebouwen voor een periode van 6 maanden tot 18 maanden (Beaulieugebouw) teneinde de Commissie meer flexibiliteit te geven bij de verhuizing van haar diensten. Deze totale huurwaarde bedraagt 35,7 miljoen Euro per jaar, waar de Commissie nu €15,4 miljoen in bijdraagt. Hoe dan ook betekent dit dat bij een niet tijdige oplevering deze huursubsidie totaal verdwijnt!

De kans bestaat dat bij een laattijdige oplevering eind 2005 België meer dan 40 miljoen Euro kan ophoesten. Iets om deze week nog eens over na te denken?

Bart Staes
Europees Parlementslid
Agalev-De Vlaamse groenen

21 oktoebr 2002
Bijlage 1 :

Interpellatie Marie Nagy-17 oktober 2002
Question orale de Mme Marie Nagy au ministre des Télécommunications et des Entreprises et Participations publiques, chargé des Classes moyennes, sur «les négociations en vue du rachat du Berlaymont» (n° 2-1078)

M. le président. - M. Marc Verwilghen, ministre de la Justice, répondra au nom de M. Rik Daems, ministre des Télécommunications et des Entreprises et Participations publiques, chargé des Classes moyennes.

Mme Marie Nagy (ECOLO). - Je voudrais remercier le ministre de la Justice de répondre au nom de M. Daems. J'avais interpellé ce dernier sur la Tour des Finances et le ministre des Finances avait répondu. Je pense que c'est une habitude dans le chef du ministre Daems de déléguer un collègue pour répondre aux questions qui lui sont adressées.
Si l'on n croit les diverses informations parues dans la presse ces derniers jours, un accord entre le gouvernement belge et la Commission européenne sur le rachat du Berlaymont par cette dernière devrait aboutir dans les prochains jours. Un montant de 545 millions d'euros représentant la totalité des annuités a été cité. Même si un audit estime le bâtiment à 632 millions d'euros, ce qui sera vraisemblablement inférieur au coût des seules rénovations, soit 129,95 millions d'euros pour le désamiantage et 607 millions d'euros pour la rénovation, cette somme pourrait a priori passer pour un compromis honorable. Toutefois, un certain nombre d'éléments suscitent à mes yeux quelques inquiétudes.

Le bien-fondé de cette transaction est, en effet, lié à la date effective de mise à disposition du Berlaymont à la Commission européenne. Le ministre Daems nous dit avec plus ou moins de conviction que, pour fin 2003, cela devrait être chose faite ; il le confirmait encore au début de cette année. Malheureusement, il semble être le seul à partager cette opinion. Plusieurs sources s'accordent effectivement pour estimer qu'il faudra au moins deux ou trois années supplémentaires pour arriver à la fin des travaux. Dans ce cas, l'opération dont il est question s'avérera bien moins intéressante qu'il n'y paraît à première vue. En effet, des indemnités annuelles de 15 millions d'euros seraient prévues dans le cas où les travaux ne seraient pas terminés dans les délais impartis. L'État devra, de surcroît, continuer à payer les locations de remplacement des bâtiments occupés actuellement par la commission. Le Conseil des ministres a d'ailleurs encore récemment approuvé, sur proposition du ministre, la prolongation des contrats de location de plusieurs de ces immeubles. La possibilité de prolongation des contrats au-delà du 30 juin 2005 étant prévue, il s'avère de facto que le ministre estime toute finalisation de la rénovation en date du 31 décembre 2003 comme virtuellement impossible, voire exclue.

Dans le cas où les travaux de réovation du Berlaymont ne seraient pas terminés le 31 décembre 2003, l'État belge devrait donc supporter, outre une indemnité annuelle de retard de 15 millions d'euros, le coût de la location des immeubles de remplacement et le loyer fictif actuellement payé par la commission.
En ce cas, quel sera l'état de la trésorerie de Berlaymont 2000 dès janvier 2004 ?
M. le ministre pourrait-il nous éclairer sur les informations contenues dans la presse?

Alors que de nouveaux dérapages techniques et des procédures judiciaires émaillent le chantier et risquent de retarder sensiblement les travaux en cours, pourrait-il nous préciser les raisons du retard encouru ?

Par la même occasion, peut-il nous informer sur les mesures qu'il compte prendre afin de raccourcir le délai de réalisation, d'autant que l'on n'a encore réalisé qu'un tiers des plans et travaux au cours des trente derniers mois ? Comment, dans ces conditions, B2000 pourra-t-elle envisager de finaliser les deux tiers restants sur la moitié de ce temps, soit quinze mois ?

Le recours à des entreprises tierces confirme l'incapacité de B2000 à assumer elle-même la mission de maître d'oeuvre et de maître d'ouvrage, dévolue par le gouvernement le 19 janvier 1999. Un tel recours s'effectue-t-il en fonction des obligations imposées par la loi du 24 décembre 1994 sur les marchés publics ?

Le ministre peut-il aussi nous fournir une estimation actualisée des coûts de rénovation ainsi que du coût global de l'opération ? De Morgen du 7 octobre avance le chiffre de 1,4 milliard d'euros. Le ministre peut-il, par la même occasion, nous donner une estimation du coût total pour l'État belge de chaque semestre de retard sur la livraison prévue pour le 31 décembre 2003 ?

Quels sont les obstacles qui l'empêchent de présenter un projet de convention Commission européenne-gouvernement fédéral ?

Enfin, quand envisage-t-il de soumettre cette proposition d'accord au Conseil des ministres ainsi qu'à la commission des Finances du Sénat et de la Chambre, établie àpartir des recommandations contenues dans le rapport de Deloitte&Touche? En janvier 2002, le ministre nous avait promis de nous en communiquer le contenu. À cette date, il ne l'a toujours pas fait.

Quand cette communication aura-t-elle finalement lieu ?

M. Marc Verwilghen, ministre de la Justice. - Je comprendrais que mon collègue, M. Daems, se fasse remplacer par le ministre des Finances pour répondre à une question sur la Tour des Finances. J'ai cependant du mal à croire qu'il me demande de le représenter pour parler du Berlaymont, car il pourrait y avoir un procès à ce sujet !
Les négociations avec la Commission européenne sont en effet en phase finale. Un projet de convention sera soumis au Conseil des ministres du 23 octobre 2002. Il ne paraît toutefois pas opportun d'en communiquer les détails tant que la convention n'est pas finalisée et signée par les deux parties.
À l'heure actuelle, je peux vous affirmer que différentes réceptions provisoires sont prévues, chacune à une date spécifique, une pour l'immeuble de base, une pour le treizième étage et une dernière pour le lot multimédia.

La réception de l'immeuble de base est prévue pour le 31décembre 2003. Les deux autres auront lieu plus tard, mais cela n'empêche pas que le 31 décembre 2003 vaut comme date de départ des périodes de six et de dix-huit mois, après lesquelles les obligations de l'État belge concernant la prise en charge de l'hébergement de substitution cessent d'exister.

La faisabilité des dates pour les réceptions provisoires a encore été confirmée cette semaine par la SA Berlaymont 2000.

À l'heure actuelle, il n'y a aucune raison de modifier le planning approuvé par l'entrepreneur pilote.

Fin août 2002, 45,45% des travaux étaient exécutés et non un tiers. Maximum 10% des études doivent encore être réalisés. En outre, il faudra tenir compte du fait que durant les trente mois précédents, le chantier a été paralysé un certain temps.

Quant à la prorogation des baux pour cet hébergement de substitution, un aveant a en effet été passé stipulant que les délais de bail prendront fin le 30 juin 2005, comme déterminé par la loi, pour une partie des baux et le 31 décembre 2005 pour une autre partie, mais avec possibilité pour le locataire de renoncer aux baux respectivement le 30 juin 2004, le 30 septembre 2004, le 31 décembre 2004, le31 mars 2005, le 30 juin 2005 et le 30 septembre 2005.

Il n'a pas été fait appel à des entreprises tierces pour la coordination des travaux. La coordination est en fait une tâche de l'entrepreneur pilote, tout comme la coordination des études. Une convention-cadre a été passée à cet effet. La désignation de cette convention-cadre s'est déroulée conformément à la réglementation relative aux marchés publics.

Le prix total des travaux, en ce compris les travaux supplémentaires demandés par la Commission européenne relatifs au treizième étage et le lot multimédia, est à présent estimé à 358 millions d'euros. Ce prix comprend la disposition particulière relative aux risques, aléas et travaux supplémentaires inattendus.

Le prix total incluant le pilotage, les charges financières, la maîtrise du chantier et les claims a été estimé à 607 millions d'euros.
Les pénalités au cas où l'immeuble de base ne serait pas achevé le 31 décembre 2003 font partie du contenu de la convention. Elles seront communiquées dès que l'accord sera définitif.


Je rappelle enfin que la convention et le rapport du bureau d'audit seront soumis aux commissions des Finances du Sénat et de la Chambre dès que la Commission aura obtenu un accord définitif.

Mme Marie Nagy (ECOLO). - Je remercie le ministre Daems de cette réponse. Il s'était engagé en commission du Sénat à nous transmettre les conclusions des études et audits concernant le Berlaymont mais, à ma connaissance, il n'a pas tenu parole.

Quoi qu'il en soit, quand il me dit que seulement un tiers des travaux ont été réalisés en l'espace de 36 mois et que deux tiers restent à réaliser en 15 mois, je me rends compte qu'il sera presque impossibl de respecter les délais. Le ministre n'étant pas en mesure de communiquer une fiche indiquant comment il entend répondre aux différents étapes du chantier, je crains que la Belgique - et donc les contribuables belges - ne doive payer les pénalités prévues par la convention.
Dès lors, je souhaiterais que le ministre puisse répondre clairement à cette problématique des retards.

Bijlage 2: mededeling Europese Commissie aan EP een Raad inzake Berlaymont

Brussel, 16.10.2002

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
Verwerving van het Berlaymontgebouw

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
Verwerving van het Berlaymontgebouw
De Commissie en de Belgische staat hebben een principeakkoord bereikt over de voorwaarden waarop de verwerving van het Berlaymontgebouw dient plaats te vinden. Deze mededeling heeft tot doel de Raad en het Europees Parlement te informeren over de inhoud van dat akkoord, zoals gebruikelijk is bij alle belangrijke financiële verbintenissen betreffende gebouwen.
Voorgeschiedenis
In het op 8 juli 1997 met de Belgische staat en de NV Berlaymont 2000 ondertekende memorandum van overeenstemming was bepaald dat het bedrag van de door de Commissie te betalen jaarlijkse afbetaling zou worden vastgesteld bij de beëindiging van de renovatiewerkzaamheden op 30 juni 2000.1 Gezien de toeneming van de vertragingen en van de kosten die eind 2000 werd geconstateerd, verzocht de Commissie de Belgische staat onderhandelingen te beginnen om overeenstemming te bereiken over een door de Commissie te betalen vaste prijs en over een vaste uiterste leveringsdatum voor het gerenoveerde gebouw.
Tegen deze achtergrond hebben de Commissie en de Belgische staat op 17 juli 2001 een memorandum van overeenstemming ondertekend waarin stond dat een contract tot stand diende te worden gebracht op basis van vier essentiële beginselen:
· bepaling van een door de Commissie te betalen maximale vaste prijs;
· overeenstemming over een vaste uiterste datm voor de overdracht van het gebouw, met boetes in geval van te late levering;
· bevestiging van de technische specificaties voor het gebouw en van de door Berlaymont 2000 te volgen procedures voor de goedkeuring van de voltooide renovatiewerkzaamheden;
· door de Belgische staat geboden garantie dat Berlaymont 2000 haar verplichtingen naar behoren zal nakomen.

Omdat het de bedoeling was dit contract vóór eind 2001 te ondertekenen, heeft de Commissie op 20 juli 2001 een ontwerp-tekst voor het contract doen toekomen aan de Belgische autoriteiten. De onderhandelingen over de prijs zijn echter pas in februari 2002 van start gegaan, omdat een accountantsonderzoek naar de kosten van de renovatiewerkzaamheden waartoe de Belgische staat opdracht had gegeven, in die maand is afgerond. Toen de kortetermijnfinanciering van het renovatieproject door privé-banken eind maart 2002 afliep, heeft de Belgische staat besloten zelf voor de kortetermijnfinanciering te zorgen.
Eén van de hoofddoelstellingen van de Commissie bij deze onderhandelingen is geweest ervoor te zorgen dat de jaarlijkse kosten van de betalingen uit de Gemeenschapsbegroting te rijmen zouden zijn met de in het memorandum van overeenstemming uit 1997 vermelde geschatte jaarlijkse kosten, aangepast voor de inflatie en voor de kosten van extra werkzaamheden die nodig zijn in verband met de komende uitbreiding van de Europese Unie en met het oog op een modernisering van de multimedia-apparatuur. Aangezien was overeengekomen dat de Belgische staat voor de langetermijnfinanciering zou zorgen, betrof een wezenlijk punt dat tijdens de onderhandelingen moest worden geregeld, de hoogte van de op de betalingen uit de Gemeenschapsbegroting toe te passen rentevoet.
Na een vergadering tussen Voorzitter Prodi en Eerste Minister Verhofstadt eind juli 2002 heeft de Eerste Minister de Commissie op 30 augustus 2002 een eindaanbod doen toekomen dat een totale prijs van €552.879.207, te financieren tegen een rente van 5,37 %, betreft en bijgevolg leidt tot een eerte jaarlijkse betaling van €31.891.235.
Voorzitter Prodi heeft in zijn antwoord van 12 september 2002 het aanbod aanvaard onder de voorwaarde dat de financiering zou plaatsvinden over 27 jaar tegen een rentevoet die zou worden bepaald op de dag van ondertekening van het contract maar niet hoger kon zijn dan 5,37 %. Voorzitter Prodi merkte ook op dat de onderhandelingen over het contract snel dienden te worden afgerond om het mogelijk te maken de vereiste interne procedures af te handelen en de Raad en het Europees Parlement te informeren voordat het contract zou worden ondertekend.
Inhoud van het contract
Bij de tekst, die de Europese Commissie, de Belgische staat en de NV Berlaymont 2000 zal binden en waarin de in het memorandum van overeenstemming van 17 juli 2001 aangegeven beginselen zijn geïntegreerd, wordt de nadere regeling vastgesteld voor de financiering en de verwerving door de Gemeenschap van de rechten op het gebouw en de grondeigendom die in handen zijn van de NV Berlaymont 2000 en de Belgische staat.
Een vaste prijs
De prijs van €552.879.207 is inclusief de waarde van het gebouw vóór de renovatie, die in 1997 op €49.578.705 is bepaald. Deze prijs moet over een periode van 27 jaar in jaarlijkse afbetalingen worden betaald, te beginnen bij de levering van het gebouw. Aangezien de rentevoet, die zal worden bepaald op de datum van ondertekening van het contract, niet hoger mag zijn dan 5,37 %, zal het maximumbedrag van de eerste jaarlijkse afbetaling €31.891.235 zijn. Op deze basis zal vanaf het tweede betalingsjaar een verhoging met 2 % worden toegepast in overeenstemming met de ontwikkeling van de begroting van de Instellingen. In een als bijlage bij het contract te voegen financieringstabel zullen de bijzonderheden van deze nadere regeling voor de financiering worden verstrekt.
Een vaste leveringsdatum
De NV Berlaymont 2000 verbindt zich ertoe het basisgebouw op 31 december 2003 aan de Commissie te zullen leveren. Deze termijn geldt niet voor de levering van sommige vergaderzalen envan de multimedia-apparatuur. De voorlopige oplevering van de laatstgenoemde twee gedeelten van de renovatiewerkzaamheden zal plaatsvinden op respectievelijk 31 maart 2004 en 30 juni 2004.
Boetes in geval van te late levering
Er is voorzien in hoge boetes voor het geval dat die uiterste data niet in acht worden genomen.
In de eerste plaats zal de Commissie op 1 januari 2004 stoppen met de betaling van de €15,4 miljoen aan huur voor het Berlaymontgebouw, die sinds 1992 wordt gebruikt voor de medefinanciering samen met België van de vervangende gebouwen (in 2004 zullen de totale huurkosten voor deze gebouwen €35,7 miljoen bedragen).2
In de tweede plaats zal, mocht de uiterste datum 31 maart 2004 niet in acht worden genomen, de jaarlijkse afbetaling verhoudingsgewijs voor de maanden vertraging en vanaf de eerste dag vertraging worden verlaagd (op basis van een maximale jaarlijkse afbetaling zou deze verlaging €221.000 per maand bedragen).
In de derde plaats zullen hetzelfde beginsel en hetzelfde boetebedrag worden toegepast, mocht de uiterste datum 30 juni 2004 niet in acht worden genomen. Al deze boetes dragen een cumulatief karakter.
De enige aanvaardbare reden voor een te late levering van het gebouw hangt samen met het juridische begrip "onvoorziene omstandigheden" (sujétions imprévues). Aangezien dit begrip algemeen toepasselijk is op dit soort contract volgens Belgisch recht, is de reikwijdte ervan sterk beperkt en aangepast aan de specifieke situatie bij het Berlaymontproject. Zo worden bijvoorbeeld alle gevolgen van managementfouten van de NV Berlaymont 2000 (met name technische fouten bij de planning en kwesties waarover een juridische procedure loopt) uitgesloten. Bovendien zullen de mogelijke financiële gevolgen van door de Commissie aanvaarde "onvoorziene omstandigheden" door de NV Berlaymont 2000 worden gedeeld.
Technische specificaties
Het door de NV Berlaymont 2000 te leveren gebouw is zeer nauwkeurig beschreven in een "technische beschrijving" getitelde bijlage bij het contrac, waarin de door de Commissie gestelde eisen op het gebied van de kwaliteitsniveaus en de voorzieningen in het gebouw zijn gespecificeerd. Om te kunnen nagaan of het gebouw aan deze normen voldoet, heeft de Commissie een recht van goedkeuring vóór de aanvaarding van de werkzaamheden door de NV Berlaymont 2000.
Door de Belgische staat geboden garanties
De door de NV Berlaymont 2000 aangegane verbintenissen inzake de voltooiing van de werkzaamheden binnen de overeengekomen termijnen en de naleving van de goedkeuringsprocedures worden onherroepelijk en onvoorwaardelijk gegarandeerd door de Belgische staat.
De Belgische staat garandeert de organisatie van de langetermijnfinanciering van alle kosten.
Eveneens binnen het kader van hun verbintenissen tegenover de Commissie zullen de Belgische staat en de NV Berlaymont 2000 in geval van vermoedelijke fraude bij de gunning of uitvoering van de werkzaamheden alle nodige maatregelen nemen voor de terugvordering van de onrechtmatig ontvangen bedragen met het doel deze billijk te delen met de Commissie.

Conclusie
Dit akkoord is in overeenstemming met de verwachte begrotingskosten zoals aangegeven in de mededeling van 26 juni 1997 aan de Raad en het Europees Parlement. De door de Commissie te betalen jaarlijkse afbetaling is lager dan de jaarlijkse kosten van het goedkoopst mogelijke alternatief, namelijk voortzetting van de huurovereenkomsten voor de vervangende gebouwen, zelfs op basis van de huidige marktvoorwaarden.
Het stelsel van garanties en boetes vormt een krachtige stimulans voor de Belgische staat en de NV Berlaymont 2000 om de vastgestelde uiterste data in acht te nemen. Bovendien zal de rechtstreekse betrokkenheid van de Belgische staat bij het financieringsproces een belangrijke operationele garantie betekenen en het mogelijk maken om het toekomstige gebouwenbeleid van de Commissie te programmeren met meer zekerheid en in de context van een verbeterde vastgoedmarkt.
Ten slotte moet dit akkoord het de Commissie mogelijk maken een gebouw dat olledig aan de behoeften in verband met de uitbreiding van de Europese Unie voldoet, te verwerven tegen redelijke kosten en binnen een juridisch kader dat de financiële belangen van de Gemeenschap beschermt.
* * *

1 Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement van 26 juni 1997 (SEC(97) 1234 definitief).

2 Los van de leveringsdatum zal de huur voor deze gebouwen gedurende een periode van 6 maanden tot 18 maanden (voor het Beaulieugebouw) na de levering van het Berlaymontgebouw uitsluitend door België worden gefinancierd om de Commissie meer flexibiliteit te geven bij de verhuizing van diensten, die een ingewikkelde operatie zal worden.