Verslag bezoek aan vluchtelingenkamp in Duinkerke en ontmoeting met burgemeester Damien Carême - 29/01/2016

• 2016-02-01
• Democratie & mensenrechten Sociaal beleid Ontwikkelings samenwerking Europa in de wereld

Afgelopen vrijdag bezocht ik, samen met mijn Franse groene collega Karima Delli, het vluchtelingenkamp in Duinkerke, net over de grens met België. Ik ben erg onder de indruk van het bezoek. Ik wist dat het erg was. Ik heb in het verleden gelijkaardige zaken gezien (ondermeer in Kosovo), maar dit hoort wel tot de top drie van erge zaken die ik al heb gezien. De situatie verslechtert er ook met de dag door de vele regen en wind en de sfeer wordt grimmiger doordat mensensmokkelaars de vluchtelingen nog meer onder druk zetten om toch de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk te wagen. Ik heb er met een aantal mensen gepraat en gepolst naar hun verleden, maar ook hoe ze hun toekomst zagen. Een ding is zeker, vastzitten in het modderige kamp van Duinkerke is wel het laatste wat die mensen willen.

Na het kampbezoek hadden we een afspraak met de groene burgemeester van Grand-Synthe, Damien Carême waar we de verzuchtingen van de vele vrijwilligers en vluchtelingen op tafel legden en hij ons meer informatie gaf. We hebben expliciet toestemming gevraagd om de aanvoer van paletten voor dat weekend nog eenmaal toe te laten. De burgemeester heeft niet expliciet nee gezegd, maar hij zit duidelijk verveeld met de opstelling van de Préfecture die een heel repressief beleid wil voeren. We hebben de plannen van dat nieuwe kamp gezien en we weten waar het zal komen te liggen. De burgemeester wou het nieuwe kamp al begin december klaar hebben, maar werd tot dan toe tegengewerkt door de Préfecture en de Franse overheid. Het is enkel dankzij de diplomatieke inspanningen van de burgemeester met Minister Cazeneuve en de bemiddeling van Artsen Zonder Grenzen (AZG) dat er nu een opening is met het nieuwe kamp. Maar zelfs met het nieuwe kamp neemt de Franse overheid geen verantwoordelijkheid op, dus indien er iets fout loopt, is de burgemeester juridisch verantwoordelijk.

Het wordt een open kamp volgens UNHCR standaarden met vrije doorgang en toegang en is 1,1 km lang. Er worden 500 verwarmde tenten geplaatst voor telkens 5 personen met in het midden een weggetje. Het nieuwe kamp wordt deels omgeven door bomen, maar er zal ook op bepaalde stukken een hekken gebouwd worden die het kamp moet afschermen van de spoorweg om te voorkomen dat kinderen zich op die gevaarlijke zone met voorbijrijdende treinen zouden begeven. Ook langs de kant van de snelweg wordt er over een lengte van enkele tientallen meters een scherm opgetrokken dat niet alleen geluidwerend zal werken, maar ook het zicht van op de autosnelweg op het kamp zal onttrekken, dit om te voorkomen dat auto's gaan vertragen om het kamp te kunnen binnenkijken en zo eventueel accidenten kunnen veroorzaken.

De burgemeester wil het totaal aantal vluchtelingen beperken tot 2500 mensen, dat is 10% van de bevolking van zijn stad, omdat het voor iedereen werkbaar zou zijn. Hij merkt binnen de bevolking geen al te grote negatieve gevoelens, mede ook dankzij die vaststelling dat er door de vluchtelingen nog geen (kleine) criminaliteit in zijn stad is gebeurd. De burgemeester staat in nauw contact met Justitie. Hij is zich bewust van de kwalijke rol van de smokkelaars en is goed op de hoogte van de schiet- en vechtpartij die zich vorige week voordeed. De burgemeester is verantwoordelijk voor de Police Municipale. De prefectuur voor de Police Nationale en de mensen die mogen tussenkomen in het kamp zijn de CRS (Compagnies Républicaines de Sécurité) en worden ook nationaal aangestuurd. Het klopt dat die pas na een uur naar het kamp kwamen. In overleg met Justitie wil men dat in de toekomst voorkomen.

De komende weken en dagen zouden er voorlichtingsmomenten georganiseerd worden over de verhuis, en dat voor de ngo's en vrijwilligers. We suggereerden daar zeker ook de twee vluchtelingen bij te betrekken die zich opwerpen als de woordvoerders van de mensen in het kamp. Het is belangrijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen, zodat iedereen mee wil naar het nieuwe kamp. De burgemeester leek daar wel oor naar te hebben.

De verhuis staat gepland voor begin maart. Dat zal vrijwillig gebeuren en de vluchtelingen zullen op eigen kracht naar het nieuwe kamp kunnen gaan. Eens die operatie gebeurd is, zullen de achterblijvers en degenen die niet mee willen, verzocht worden het terrein te verlaten omdat alles opgekuist moet worden en de gemeente het terrein nodig heeft voor een bouwproject. Het oude kamp staat namelijk op privaat terrein en vanaf april beginnen daar de werken. Het nieuwe kamp zal ongeveer zo'n 2,5 miljoen euro kosten, waarvan AZG 2 miljoen bijdraagt en de stad Grand-Synthe 500 000. Ook de permanentie van 10 personen voor de coördinatie kost zo'n 2 miljoen euro. Voor het budget van een relatief kleine gemeente is dit een grote financiële dobber, daarom vraagt de burgemeester aan de Franse overheid welke bijdrage zij kunnen leveren. Zo zou de Franse overheid een beroep kunnen doen op het Migratie- en Vluchtelingenfonds van de Ontwikkelingsbank bij de Raad van Europa. Ook de UNHCR heeft al hulp aangeboden, maar de Franse overheid is daar nog niet op ingegaan.

Op het nieuwe terrein komt er ook een infopunt voor asielaanvragen in Frankrijk en informatie over de recente uitspraak in het Verenigd Koninkrijk over het recht op familiehereniging. De mensen in het kamp krijgen namelijk geen begeleiding of informatie vanuit overheidsinstanties, wél van mensensmokkelaars, en zijn zo gedoemd om op illegale wijze naar het VK te trekken.

Het is belangrijk dat er de komende weken gewerkt wordt aan de vertrouwensband tussen de vluchtelingen en de lokale overheid. Alleen zo zal de verhuis op een serene en vlotte manier kunnen verlopen. Daarna moet ingezet worden op correcte informatieverstrekking over asielaanvragen en of ze kans maken om op legale wijze naar het VK te gaan. Indien niet, wat zijn dan de andere opties? Asielaanvragen in Frankrijk of in België of een andere EU-lidstaat? Terugsturen naar Griekenland kan niet meer volgens een uitspraak van het Hof vanwege de erbarmelijke opvang. Er moet een echte Europese oplossing gevonden worden om schandvlekken als Duinkerke en Calais te vermijden. Oorlogsvluchtelingen hebben recht op politiek asiel en een menswaardige opvang. Alle Europese lidstaten moeten daarin hun verantwoordelijkheden opnemen. Laten we samen werken aan een humane en duurzame oplossing in plaats van ons hoofd de andere kant op te draaien of vluchtelingen te dehumaniseren. Of zoals Wouter De Vriendt het stelt: "Wie populisme zaait, zal angst oogsten. Tussen naïviteit en xenofobie ligt een zee van ruimte voor oplossing."