In vino veritas: alarmerend veel pesticiden in wijn

• 2008-04-08

Het Pesticide Action Network (PAN) Europa heeft - samen met ngo's uit Oostenrijk, Frankrijk en Duitsland - een studie uitgevoerd waaruit blijkt dat nogal wat wijnen die verkocht worden in de Europese Unie teveel sporen van pesticiden bevatten. Voor het onderzoek werden 40 flessen - waaronder enkele uit wereldberoemde wijnkelders - geanalyseerd.

Alle flessen bevatten pesticiden, één fles zelfs meer dan 10 soorten. Gemiddeld werden vier gewasbeschermingsmiddelen teruggevonden in de wijn. Uit de analyse kwamen 24 verschillende producten voort, waarvan vijf geboekstaafd staan als kankerverwekkend, mutageen, reprotoxisch (CMR) en endocrien verstorend.

De ontdekking van deze pesticidesporen komt er na de publicatie van een rapport van het Franse Ministerie van Landbouw. Hieruit blijkt dat 15 soorten pesticide systematisch overgaan van de druif in de wijn. Druiven zijn trouwens de meest vervuilde fruitsoort in de Unie en bevatten vaak meer synthetische stoffen dan elk ander fruit.

Veel wijnboeren schakelen over op kunstmatige gewasbeschermingsmiddelen, hetgeen een directe invloed heeft op de kwaliteit van de Europese wijnen. In tweederde van de gevallen zijn de teruggevonden resten pas recent in gebruik genomen producten.

Deze schadelijke producten komen voor in de consumptiegoederen. Bijna de helft van alle fruit en groenten in de EU bevatten pesticiden. Eén op twintig zelfs in hoeveelheden die boven de wettelijke grens liggen.

De ngo's roepen politici en producenten op om een einde te maken aan deze praktijken zodat de voedselketen gezonde voeding voortbrengt.

De studie

Voor het onderzoek werden veertig flessen wijn getest op pesticiden in commerciële laboratoria. 34 flessen hiervan zijn traditionele wijn, 6 flessen bio-wijn.

In de conventionele wijn zaten 10 Franse, 10 Duitse, 7 Oostenrijkse, 3 Italiaanse, 1 Portugese, 1 Zuid-Afrikaanse, 1 Australische en 1 Chileense wijn. De biowijn kwam uit Frankrijk en Oostenrijk.

Het merendeel van de wijnen is van gemiddelde prijs, drie wijnen behoorden tot de top. Voor één fles werd zelfs meer dan € 200 betaald.

Alle wijn werd aangekocht in de EU.

De resultaten

Alles samen bevatten de 34 flessen traditionele wijn 148 soorten pesticiden. Het meest voorkomende middel was pyrimethanil (waarschijnlijk kankerverwekkend) ter bestrijding van schimmel. De schadelijkere stof fenitrothion (insectenbestrijder) werd teruggevonden in 1 fles. Hierin kwamen de meeste stoffen voor.

Wat de organische (bio)wijn betreft werden in geen enkele fles noemenswaardige sporen van pesticiden teruggevonden. Dit bewijst dat pesticide-vrije productie van wijn mogelijk is. Slechts in één fles werd een zeer kleine hoeveelheid pyrimethanil gedetecteerd, vermoedelijk overgewaaide stof van een naburig veld.

Conclusies

In de Europese Unie zijn druiven goed voor 3% van de totale fruitoogst, terwijl we 15% van het pesticidegebruik op hun rekening moeten schrijven. Druiven zijn dan ook de meest besmette fruitsoort in de Unie, volgens het Europese Warenkeuringsprogramma.

Sinds 1993 wordt het gebruik van niet-organische zwavel systematisch afgebouwd en vervangen door kunstmatige schimmelbestrijders. Tussen 1993 en 2003 groeide het gebruik van deze laatste in de druiventeelt met 22%.

Niet alleen de hoeveelheid pesticide neemt toe, ook het soort bestrijdingsmiddel is de laatste jaren gewijzigd. Jammer genoeg, niet ten gunste van de volksgezondheid.

De wijnproductie in de EU

De laatste tien jaar heeft de EU de rol van de V.S. overgenomen als marktleider in de export van landbouwproducten. Ongeveer 73 miljard USD wordt door de EU uitgevoerd. Deze groei is vooral te danken aan meer lucratieve producten zoals wijn, likeur en kaas, eerder dan aan basisvoedingsmiddelen. De extra EU-verkoop van wijn bedraagt 11,6% van de totale landbouwexport.

Europa is goed voor tweederde van de wereldwijnproductie en -consumptie. Italië, Frankrijk en Spanje verkopen de meeste wijn (64%), terwijl Duitsland en het Verenigd Koninkrijk de grootste invoerders zijn. Europa neemt 67,4% van het wijnverbruik voor haar rekening. De Fransen staan op kop in het verbruik 'per hoofd'. Gemiddeld drinken Europeanen vijf keer meer wijn in vergelijking met mensen uit andere werelddelen.

Pesticiden in de voedselketen

In oktober 2007 onderzocht de Europese Commissie 62.000 voedselproducten op sporen van pesticiden, het merendeel fruit, groeten en graanproducten. In totaal vond men 349 soorten bestrijdingsmiddelen. Anders gesteld: 41% van ons voedsel bevat giftige stoffen. 4,7 % bevatte zelfs concentraties die hoger waren dan de wettelijk toegestane hoeveelheid.

Veel van de meest gebruikte pesticiden behoren zijn vrij schadelijk, zeker de schimmelbestrijders.

Het feit dat ons voedsel zoveel pesticiden bevat vindt een rechtstreekse oorzaak in het pesticidegebruik in de landbouw. Elk jaar komt nog steeds gemiddeld 200.000 ton in het milieu, het merendeel schimmelbestrijders, gevolgd door herbiciden, insecticiden en groeiregelaars. Omgerekend is dit ongeveer een halve kilogram per persoon (volwassenen én kinderen).

In de Eurobarometer van 2005 drukt 71% van de consumenten zich bezorgd uit over pesticiden in voedsel.
In de Eurobarometer van 2006 staan pesticiden in fruit en groenten nog steeds op de eerste plaats als zijnde 'gevaarlijk en een ernstige bedreiging voor de gezondheid'.

Rol van de Europese Unie

Nu de Unie het pesticidegebruik herbekijkt, moet ze de gelegenheid aangrijpen om de meest schadelijke stoffen te weren uit de lijst. In tegenstelling tot wat de chemische industrie en diens lobby beweert, raakt een verbod op de retrotoxische stoffen (CMR) en degene die inwerken op ons hormonaal stelsel 4,5% van de 507 momenteel toegestane pesticiden. Een kleine stap dus voor de industrie, maar een belangrijke stap voorwaarts in een gezondere leefomgeving.

De Europese Raad van Ministers bereid momenteel een gemeenschappelijk standpunt voor. In mei 2008 zullen we zien of de druk van Groen! op een hogere voedselveiligheid en een verbod op gevaarlijke gewasbestrijdingsmiddelen nog moet opgevoerd worden.

Meer info over Europese wetgeving inzake gewasbescherming en maximum toegelaten hoeveelheden pesticiden (maximum residu level - MRL)