AA
Bavo Verwimp - Het economisch verhaal over agro-ecologie

Bavo Verwimp van De KijfelaarDe essentie van de uiteenzetting leest u hieronder.

De powerpointpresentatie kan hier bekeken worden.

Korte voorstelling van ons bedrijf
De Kijfelaar is een gemengd bedrijf in de Kempen. Vijf jaar geleden zijn we omgeschakeld van een louter melkveebedrijf met ongeveer 90 dieren naar een gemengd bedrijf. We blijven inzetten op de veehouderij maar in een andere verhouding. We mikken vooral op plantaardige productie. Wat we produceren trachten we rechtstreeks aan de klanten in de buurt te verkopen.
Door gemengd te werken is onze boerderij agroecologisch – wij spreken over een bioboerderij – maar onze praktijken passen volledig onder het concept. Wij laten ons wel labelen, wat een meerwaarde betekent voor de klant. Zo weinig mogelijk externe inputs (behalve extra dierlijke mest en kalk)
Het vee heeft een expliciete plaats. We hebben de hoeveelheid teruggebracht naar 1/3 vee (30 ha). We voederen hen met de grasklaver die komt uit velden die op rust zijn, ook met afval, bijv. aardappelen die niet geschikt zijn voor menselijke consumptie. Dus onze dieren hebben hun specifieke plaats, ze sluiten de kringloop – we hebben er ook goede mest van.

Onze vaststelling is – nu we na vijf jaar zijn omgeschakeld – dat onze productie goed meevalt. Ook de technische aspecten van de omschakeling zijn goed verlopen. Niet dat het zonder problemen verliep, maar het lukt goed. We hebben goede en lekkere producten. Ik stel vast dat het dus mogelijk is om op een agroecologische manier te boeren. Landbouwtechnisch is er immers heel veel mogelijk om anders te boeren.

Waarom schakelen niet meer landbouwbedrijven over op agro-ecologie?
Volgens mij ligt dat aan het landbouweconomische aspect. Het gangbare model is afgestemd op de klassieke landbouw. Het werkt niet voor de biologische boeren. Onze producten kunnen onvoldoende rendabel gemaakt worden.

Even naderbij bekijken.
Problemen zijn niet bijzonder anders dan voor de conventionele boeren.
1. Ecodiensten
We produceren niet alleen ‘commodities’, we leveren ook ecodiensten. Europa heeft dit opgevangen via de agro-milieumaatregelen, maar de transactiekost is wel heel hoog. Dit past nl niet in het economisch model.

2. Vraag en aanbod
Een groter probleem is dat de prijs die we krijgen voor onze producten steeds verderaf ligt van de prijs die we betalen voor de input. Het kost ons m.a.w. veel om te produceren. Als bioboer hebben we relatief weinig input-kosten, maar de lage verkoopprijs heeft ook op ons invloed. Dit probleem gaat verder dan landbouw.

Het blijft klassiek, maar het is heel moeilijk om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Zo hadden we dit jaar dubbel zoveel stro als het jaar voordien. We hebben voldoende opslagcapaciteit en stro kun je makkelijk bewaren. Maar als je ziet hoe je met dezelfde oppervlakte en dezelfde toepassing van technieken zo’n verschillende oogst kunt hebben. De gevolgen zijn dat je als boer vaak uitgespeeld wordt en je je moet neerleggen bij de lage prijs.
Je kunt bijvoorbeeld ook heel traag reageren op de vraag. Als de consumenten een bepaalde peer wil, dan duurt het makkelijk vijf jaar voor je daar als boer op bent overgeschakeld met een voldoende hoge productie en kwaliteit. Dat is te laat voor de markt.

3. Het aspect van de beschikbaarheid van informatie. Alle deelnemers op de markt zouden op hetzelfde moment over dezelfde info moeten beschikken, maar dat lukt niet. De boeren weten niet evenveel als de afnemers.

4. Homo economicus
Een boer is niet altijd een homo economicus. Hij heeft vaak andere perspectieven of motivaties. Bijvoorbeeld het voortbestaan van hun boerderij is vaak belangrijker dan het inkomen op korte termijn. Ze denken over generaties heen. Dus wie zou moeten stoppen, blijft verder werken en produceren. Je zit dan met een stuk aanbod waar misschien geen vraag voor is. Het theoretische model werkt dus niet.

Als bioboer volgen we ook de prijzen die in de supermarkten gehanteerd worden (en er ligt al veel bio in de winkelrekken). Vergis je niet: ook bioboeren worden onder druk gezet om zo goedkoop mogelijk te leveren aan de grotere ketens. Voor bio zitten we nog in een vraagmarkt en is er schaarste, maar diezelfde mechanismen uit de conventionele landbouw spelen bij ons zeker ook.

Wat ik wil is daar een mouw aanpassen. Er zijn verschillende vormen van markten en verschillende manieren om je economie te organiseren.

Micro-macro
Wat veel bioboeren momenteel doen is oplossingen zoeken op microniveau. Rechtstreekse verkoop, CSA (community supported agriculture systems), diversificatie – fair trade, ecotoerisme,…
Ook met korte ketens blijft een druk op de prijs – het gros van de klanten vergelijkt prijzen, slechts kleine groep betaalt gewoon de prijs.

Visual Harvest over macro-economie

Het is nodig om hier op macroniveau aan te werken
Bij de ngo Wervel, die denkt rond rechtvaardige landbouw, hebben we de oefening gemaakt. Om aan agro-ecologische landbouw een kader te geven waarbinnen een macro-economisch landbouwmodel tot stand kan komen en op termijn ook houdbaar is, zit er heel veel potentieel in het concept van de ecologische economie van Deli. Het specifieke eraan is dat het uitgaat van een beperkte fysische omgeving. Er is dus geen onbeperkte groei in dit model. Je moet en kan efficiënt werken, maar er zijn grenzen.

Het concept van ecologische economie zet drie stappen (in een andere volgorde dan de klassieke economie)
Eerst bepaal je de schaalgrootte. Wat kunnen we produceren op onze beperkte grond en beperkte ecologische draagkracht?
Zoeken naar geschikte instrumenten om productiebeheersing mogelijk te maken.
Stap twee: verdeling van de koek tussen landen, regio’s en de boeren zelf
Stap drie, hoe kunnen we de beperkte grond, de beperkte input zo efficiënt mogelijk inzetten?
Dit kunnen we niet op niveau van de boer, daar moet de overheid ons bij helpen. Niet dat we geld vragen, maar wel dat zaken gefaciliteerd worden.

BIOGRAFIE

Bavo Verwimp heeft een klassieke opleiding als landbouwingenieur (KULeuven) en studeerde nadien nog landbouweconomie aan de UCLouvain. Na een aantal kennismakingen met verschillende landbouwmodellen in andere landen (o.a. Chili) kwam Bavo terug naar de Kempen waar zijn roots zich bevinden.

Bavo is actief op verscheidene vlakken. Zo heeft hij een halftijdse job als landbouweconoom waar hij meewerkt aan economische impactanalyses van bijvoorbeeld natuurprojecten. Daarnaast werkt hij op zijn bioboerderij De Kijfelaar dat een gemengd bedrijf is met zowel vleesvee, akkerbouw als tuinbouw en bijna uitsluitend gericht is op rechtstreekse verkoop. Naast het louter produceren, hebben ze op de boerderij ook heel wat stukken land in agrarisch natuurbeheer.

De overige tijd spendeert Bavo als vrijwilliger in een aantal organisaties zoals Wervel, waarvoor hij recent nog een artikel schreef over landbouw en ecologische economie.

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?