AA
WTO: een stap terug zetten is misschien wel de beste vooruitgang

2 of 3 mannen, die met het voorhoofd tegen elkaar, roepen en de ander proberen weg te duwen. Daarop lijken de onderhandelingen in de WTO die nog maar eens op een mislukking uitdraaiden begin deze zomer in Genève. Als je zo dicht bij elkaar staat, dan kun je geen kant uit. Want elke centimeter die je achteruit zou gaan, lijkt meteen op een grote nederlaag. Wie op enkele meters afstand staat, ziet slechts een merkwaardig kluwen van drie niet bewegende, maar wel veel lawaai makende mannen. Als de mannen in het midden alle drie tegelijk een stapje achteruit zouden zetten, dan zouden ze kunnen zien wie er nog allemaal in de kamer staat, en misschien ook wel de kans krijgen om na te denken over de vraag of het niet beter is dit ‘rondje’ stil te leggen en met een heel ander spel te beginnen.

Het rondje is in dit geval de Doha-ronde. De ontmoeting tussen de ministers was de zoveelste ‘laatste kans’ om tot een akkoord te komen. Eind juli, tijdens de Algemene Raad van de WTO zal er opnieuw een ‘laatste kans’ zijn om tot een politiek akkoord te komen. Maar zolang het gevecht enkel gevoerd wordt binnen de marges van het huidig geloofskader van de WTO, zal het enkel uitdraaien op een zuivere machtsoefening tussen de sterksten. Dat er van de beloften aan de ontwikkelingslanden – Doha zou een “ontwikkelingsronde” worden – zo goed als niets in huis gekomen is, verdwijnt zo steeds meer uit beeld. En dat dit gebeurt, is uiteindelijk heel erg. In een geglobaliseerde wereldeconomie is er echt nood aan iets als een WTO, als daarmee bedoeld wordt een reeks afspraken en een bemiddelende instantie om het handelsverkeer te regelen en iedereen gelijke kansen te geven, rekening houdend met een ecologisch begrensde wereld. De huidige WTO gaat echter uit van een heel ander model. Zonder bemiddelende instantie zijn we helemaal overgeleverd aan de wet van de sterkste. Maar met een verkeerd kader kan het ook al behoorlijk verkeerd gaan. En dat is net wat nu in beeld zou moeten komen in de WTO-discussie.

Als groenen zijn we heel erg voorstander van ‘vrije’ handel, tenminste als er met vrij bedoeld wordt dat die niet leidt tot opbouw van sociale en ecologische schuld. De nog steeds gangbare opvatting over vrijhandel beschouwt sociale en ecologische regels echter nog al te vaak als belemmeringen. Dat verhaal is zowat het enige ‘grote verhaal’ dat nog overeind blijft als was het een geloofspunt, terwijl de werkelijkheid van het leven van vele miljoenen mensen ter wereld bewijst dat het anders is.

SCHERMBLINDHEID

De WTO leidt aan een ernstige vorm van schermblindheid. Als je te dicht bij je computerscherm zit, en je probeert de tekst op het scherm voor de tiende keer opnieuw te lezen, dan zie je niets meer. Wat de WTO niet meer ziet, of niet wil zien, is dat de eigen premisse gewoon niet klopt. De WTO-onderhandelingen staan onder permanente druk. Het zou super-urgent zijn dat er vooruitgang is, want anders missen we de opportuniteiten van de Doha-ronde. Maar is dat wel zo? Uit een studie van de Carnegie Endowment, die op initiatief van de groene fractie in het Europees Parlement werd voorgesteld, blijkt dat het globale positieve effect van de Doha-ronde veel minder groot zou zijn dan altijd werd beweerd. En meer: in alle onderzochte scenario’s blijken de armste landen steeds de grootste verliezers te zijn. Als er al winst is, dan ligt die niet in de nu zo gewenste liberalisering van de landbouwhandel, maar wel in handel in afgewerkte goederen. Er is alleen enige hoop voor de ontwikkelingslanden als er ruime mogelijkheden worden voorzien voor speciale behandeling, met name gericht op het afschermen van de kwetsbare eigen voedselmarkt. Het wordt zichtbaar dat er een verschuiving is in de mondiale pikorde. Voormalige ontwikkelingslanden die een sterke economische groei kenden, zouden het goed kunnen doen. China zou bij de winnaars kunnen zijn. Het is een land met nog steeds veel armen. Maar in de landen die meer zullen verliezen door de Doha-ronde wonen nog veel meer armen.

Een andere studie, uit onverdachte bron, want komend van de Wereldbank, bevestigt dit verhaal. Waar men in 2003 nog uitging van een winst van 500 miljard dollar, dan blijft daar in 2005 nog 96 miljard van over, waarvan er slechts 16 miljard gaat naar enkele ontwikkelingslanden als Brazilië, India en China.

De wereld heeft nood aan multilaterale organisaties en akkoorden in de wereldhandel. Maar een afgedwongen akkoord, als het er al zou komen eind juli, betekent in het geheel geen uitzicht op een duurzaam en rechtvaardig akkoord.

OPNIEUW BEGINNEN OF AFBLAZEN

Net als heel wat NGO’s over de hele wereld zijn we ervan overtuigd dat het in de huidige omstandigheden waarschijnlijk beter is om het hele Doha-project op te geven en opnieuw te beginnen, maar dan wel binnen een kader dat sociaal-ecologisch rechtvaardig is voor alle burgers van de aarde. Een heel andere manier van denken over voedsel zou al een belangrijke aanzet daartoe kunnen zijn. En wat ons betreft moet die gericht zijn op voedselsoevereiniteit.

In plaats van enkel te denken aan het verlagen van tarieven en een focus op produceren voor een wereldmarkt, is een ander pad nodig. De gangbare aanpak speelt in de kaart van grootschalige industriële producenten en vernietigt het milieu en de levenskansen van miljoenen kleine boeren overal ter wereld. Er is dus nood aan veel meer ruimte voor een speciale en gedifferentieerde behandeling van de landbouwsector in ontwikkelingslanden en ook uitgebreide hulp bij de ontwikkeling van eigen markten gericht op zelfvoorziening. Ontwikkelingslanden verdienen steun van de internationale gemeenschap om hun voedselsoevereiniteit te vergroten en hun economieën te diversifiëren naar een sociaal-ecologisch duurzaam productiesysteem dat minder gericht is op export.

Als de internationale gemeenschap radicaal de kaart zou trekken van een andere en meer duurzame ontwikkeling, dan is een rechtvaardig akkoord mogelijk. Als men dat niet wil doen, dan is het beter om die hele Doha-ronde gewoon af te blazen.

Bart Staes - EP-lid

Jan Mertens - beleidsmedewerker

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?