AA
Proficiat met uw 20ste GGO-afwijzing Mr. Juncker!

Het was een bijzondere week voor de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, net als voor mezelf en een ruime meerderheid van het Europees Parlement. Deze week ‘vierden’ we de twintigste stemming op amper drie jaar tijd tégen een door de Europese Commissie voorgestelde toelating voor het telen of de invoer van GGO-planten in de Europese Unie.

Een soort verjaardag dus, maar dan eentje waarbij je al bij voorbaat een katerig gevoel hebt. We waren dus niet geneigd er een goede fles wijn op te kraken. Het voelde aan als een verjaardagsfeestje met goedkope, slechte wijn en smakeloze borrelhapjes vol residuen van pesticiden. Wat is er aan de hand?

Net als bij het veel besproken herbicide glyfosaat zorgt een ondemocratisch en non-transparant besluitvormingsproces ervoor dat onder de Commissie Juncker een belachelijk groot aantal GGO's worden goedgekeurd. Meer dan ooit tevoren. Op basis van de naakte feiten, kan ik niet anders dan concluderen dat men deze producten – ondanks een afwijzing door een meerderheid van burgers en politici – door onze strot duwt.

28 GGO's op 3 jaar tijd

Niet minder dan 28 GGO’s werden goedgekeurd sedert november 2014, de start van Juncker’s mandaat en negen nieuwe goedkeuringen hangen momenteel in de lucht.  Dat cijfer staat voor de helft van alle GGO’s die tot nu toe toegelaten zijn voor import in de EU.  Er werden dus onder Juncker meer toelatingen verleend dan onder de drie Europese Commissies daarvoor (Prodi en twee keer Barroso)!

 En dat staat in schril contrast met wat Juncker ons beloofde in juli 2014. Toen sprak hij als kandidaat-Commissievoorzitter het hele Europees Parlement toe. Hij sprak zijn afschuw uit over hoe tégen de wil van een meerderheid van Europese burgers toch GGO’s worden toegelaten. En hij beloofde het besluitvormingsproces te democratiseren. Niet daarvan tot op de dag van vandaag. Net daarom dus een katerig gevoel.

Veel Europese consumenten denken dat hun voedsel ggo-vrij is, omdat er bijna geen teelt van genetisch gewijzigde gewassen op de Europese bodem plaats vindt.  En hoewel de situatie op de Europese akkers beter is dan die op de Amerikaanse akkers – geplaagd door superonkruid en oogstverliezen met een extra chemische oorlogsvoering als gevolg - toch kunnen we helaas niet zeggen dat ons Europees voedsel ggo-vrij is.

GGO’s worden massaal geïmporteerd voor onze veestapel

De meeste burgers die afkeurend staan tegenover GGO’s weten niet dat een groot deel van het veevoeder (mais, soja en koolzaad) dat naar de EU wordt geïmporteerd vanuit Noord- en Zuid-Amerika genetisch gewijzigd is.  Deze ingevoerde hoeveelheden zijn gigantisch. Europa gebruikt voor de teelt van al dat diervoeder het equivalent van zijn eigen totale landbouwareaal, maar dan buiten de Europese grenzen.  Deze ongezonde realiteit is voor een deel te danken aan het feit dat we in Europa te veel vlees en dierlijke producten eten én ook te veel ervan exporteren naar derde landen. Het is dat soort waarheid als een koe die ‘de Boerenbond-achtige landbouwlobby’ in de EU (zoals Copa-Cogeca en ECPA) maar blijft ontkennen.

Een bijkomend gevolg is dat de landbouwgronden in derde (wereld) landen niet gebruikt worden om voedsel te produceren voor de eigen regio, de eigen bevolking. Zo dragen we onrechtstreeks bij aan het probleem van ondervoeding. We ondermijnen zo ook de zelfbeschikking en de voedselsoevereiniteit. Komt daar bovenop dat deze lokale bevolkingsgroepen geconfronteerd worden met zeer nefaste gezondheidseffecten en een gigantische milieu-impact door de grootschalige monoculturele teelt van GGO-gewassen.  Ruim de helft van alle geteelde GGO’s zijn glyfosaat-resistent, één van de bestanddelen van Monsanto’s RoundUp. Een handel die staat voor miljarden euro’s.

Het proces dat duizenden boeren in de Verenigde Staten opstartten tegen Monsanto, toont aan dat ook daar problemen opduiken. De boeren claimen dat ze kanker kregen door te werken met RoundUp.

Zoals al bleek tijdens het Monsanto-Tribunaal, een jaar geleden in Den Haag, blijven boeren en bevolkingsgroepen werkelijk overal ter wereld opgezadeld met een zware kater door het intensieve GGO-landbouwmodel en de daaraan gekoppelde pesticiden.

Dit alles werd enkele dagen geleden nog eens bevestigd door een nieuw, international rapport: ‘Unravelling the Food-Health Nexus: Addressing practices, political economy, and power relations to build healthier food systems’ geschreven van de vermaarde denktank IPES. Het raport werd voorgesteld door het ‘UN Committee on World Food Security in Rome’ (1). De cijfers uit dat rapport over de schade van pesticiden die vaak een ‘hormoonverstorend effect’’ hebben, zijn  ronduit schokkend. De schade voor de volksgezondheid door hormoonverstorende stoffen (EDC’s) in de EU en VS worden geschat op jaarlijks 557 miljard dollar. Voor de EU alleen komt dat neer op 217 miljard dollar per jaar, oftewel 1,28 % van het Europese BNP! Veel meer dan de jaarlijkse begroting van de EU. Pesticiden zijn van alle stoffen met een hormoonverstorende werking de belangrijkste. Ze staan voor 121 miljard dollar (104 miljard euro!) gezondheidsschade  en wegen zo immens  op de overheidskost voor gezondheidszorg. Wie durft nog beweren dat een verbod op glyfosaat zal leiden tot kostenstijgingen?

Een failliet besluitvormingsproces

De inherente link tussen GGO-landbouw, patenten op zaden en het gebruik van chemische producten is de reden waarom de biotechlobby (EuropaBio!) en de agrochemische lobby (ECPA!) er zo’n belang bij hebben om zoveel mogelijk GGO’s voor import goed te laten keuren. Als ze hun rotzooi niet mogen verbouwen op Europese bodem, dan voeren ze die wel in via import.

Ik erken dat het bestaande besluitvormingsproces het voor de Juncker-Commissie niet makkelijk maakt om de goedkeuring van aanvragen voor vergunningen voor GGO’s tegen te houden.

Er is vooreerst het gebrekkige analyse-model rond GGO’s én de voortdurende dreiging van processen door biotechgiganten als Monsanto, Bayer, Syngenta, Dow Chemical, alsmede de dreiging met handelsdisputen bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO).

Het Europees Parlement heeft weliswaar geen beslissingsmacht in deze kwestie, en de Europese lidstaten slagen er al vele jaren niet in een meerderheidsbesluit te nemen over wel of niet goedkeuren van GGO’s. Vast staat dat er in het EP een quasi 2/3 meerderheid is die tegen de toelating van het telen of de invoer van nieuwe GGO’s stemt. De twintig bezwaren die ik de voorbije 3 jaar in het EP indiende haalden meerderheden tussen de 391 en 458 stemmen. Bepaald niet marginaal. Dat leidt ertoe dat de Europese Commissie op eigen houtje moet beslissen. Juncker zit zo tussen hamer en aambeeld.  Maar in de praktijk betekent het dat de Commissie Juncker dus bijna zonder uitzondering de laatste drie jaar alle GGO’s heeft goedgekeurd. Juncker probeerde in februari 2016 de besluitvorming te repareren via een met haken en ogen aan elkaar hangend voorstel dat noch in het EP, noch in de Raad van Ministers een meerderheid zal vinden.

Laat ons samen een wens doen

Laat me niet al te naargeestig besluiten. Ik wens Juncker en alle 500 miljoen Europeanen dat de Europese instellingen (Commissie, Parlement, Raad van ministers én agentschappen als EFSA) samenwerken om te komen tot een meer democratische en transparante besluitvorming over de toelating van GGO’s of het gebruik van pesticides en biocides. Basis daarvan moet zijn transparante en publiek toegankelijke wetenschappelijke studies en maatschappelijk debat.  Dat is vandaag niet het geval, vandaar dat ik samen met drie groene collega’s naar het Europees Hof van Justitie stapte.

Ik wil zo dat alle wetenschappelijke studies die EFSA gebruikt voor de veel besproken evaluatie van glyfosaat in de openbaarheid te krijgen.  En ik wil ook dat  de producten, ook de dierlijke, waarin GGO’s verwerkt zitten, gelabeld worden, opdat consumenten een echt vrije keuze hebben.  De productie van dierlijke en plantaardige eiwitten moet meer in balans geraken. Europa moet echt werk maken van de productie van  diervoeder op eigen bodem. Dit alles kan bereikt worden via een echt ecologische hervorming van het Europees Landbouwbeleid.

We laten het als groenen niet alleen bij wensen. We werken actief aan het bereiken van deze doelen opdat boeren en consumenten meer vrije en gezonde keuzes krijgen.

Wij hopen dat bij de aankomende hervorming van het Europees landbouwbeleid de heer Juncker met zijn mede-commissarissen aan onze kant komen staan, aan de kant van familiale landbouwers, aan de zijde van consumenten en niet aan die van Monsanto&co. Met andere woorden: gezondheid voor u, ons allen en de planeet!

Bart Staes

(1) The report, entitled Unravelling the Food-Health Nexus: Addressing practices, political economy, and power relations to build healthier food systems, is authored by the International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (IPES-Food) - an independent and global panel of food system experts - and was commissioned by the Global Alliance for the Future of Food.

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?