AA
Nu verder bouwen aan een transparanter en democratischer Europa

Ja natuurlijk ben ook ik opgelucht en verheugd over het feit dat het gezond verstand weer eens heeft gezegevierd. Het Ierse 'ja' in het referendum over het verdrag van Lissabon was een luid en duidelijk 'ja' voor een nieuw Europese verdieping. Het bewijst eens temeer dat als burgers goed worden geïnformeerd, zij helemaal niet zo anti-Europees zijn als vele eurosceptische partijen ons willen doen geloven. Eenmaal in werking zal het verdrag Europa democratischer en transparanter maken - in het belang van alle burgers - mits mijn collegae in het Europees parlement bereid zijn hun rol serieus te nemen.

Het is begrijpelijk dat het Ierse ‘ja’ in heel Europa met opluchting werd begroet. Het was voor iedereen die iets weet van de Europese institutionele architectuur, al lang duidelijk dat het Europese huis extra ruimte en een nieuwe indeling nodig had. Om het uitgebreide Europese huishouden goed te laten draaien en iedereen – dus ook de nieuwe lidstaten – er comfortabel aan te kunnen laten deelnemen, moesten er nieuwe regels en afspraken komen.

Want ik wil er toch even aan herinneren dat al op 29 oktober 2004 de Europese regeringsleiders en ministers van Buitenlandse Zaken van 28 Europese landen in Rome het Verdrag ondertekenden dat voorzag in een Europese Grondwet. Het Verdrag werd ondertekend door de 25 lidstaten van de Europese Unie en Roemenië, Bulgarije en Turkije. Dat gebeurde in dezelfde zaal waar in 1957 het oprichtingsverdrag van de Europese Gemeenschap door de zes oorspronkelijke lidstaten Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, België en Luxemburg werd ondertekend. Een historisch moment.

Maar het heeft dus erg lang geduurd en het hervormingsproces is vaak tegengehouden – met alle respect voor de nee-stemmers – op basis van onjuiste argumenten en angstzaaierij over bijvoorbeeld een Europese superstaat. Het is het argument dat de Tsjechische president Klaus telkens gebruikt...de man die de EU in het Europees Parlement vergeleek met de Sovjet-Unie onder Stalin. Dan weet je het wel, hoe het staat met diens intellectuele oneerlijkheid. Hetzelfde voor de Britse Tories - met wie ook populist Derk-Jan Eppink van Lijst Dedecker in een fractie in het EP zit- die er alles aan proberen te doen om ook nog een Brits referendum te kunnen organiseren als zij eens weer aan de macht zouden zijn. Om vervolgens weer moord en brand te schreeuwen over hoe de EU de Britten van hun onafhankelijkheid berooft en hun pond sterling wil afpakken en nog meer van die prietpraat die er helaas wel bij veel niet goed geïnformeerde mensen in gaat als zoete koek...Wie mij al wat kent weet dat ik bepaalde kritiek op het functioneren van de EU niet schuw, maar wel onder één voorwaarde: intellectuele eerlijkheid.

Daarom ben ik blij dat nu bijna vijf jaar na die ondertekening in Rome, het er naar uitziet dat de Europese Unie eindelijk de noodzakelijke bestuurlijke en democratische hervormingen kan doorvoeren. Want het verdrag van Lissabon zal waarschijnlijk toch het licht zien, mits de clowneske Tsjechische president Klaus niet teveel capriolen uithaalt. Het Tsjechische parlement keurde het al goed, en het is onwaarschijnlijk dat het ego van één man de Europese integratie zou kunnen tegenhouden. Al was het maar omdat zijn argumenten over 'een Europese superstaat' niet deugen.

Het is juist zo dat de grondrechten van Europese burgers door het nieuwe verdrag beter verankerd worden, dat de nationale parlementen meer inspraak kunnen krijgen, mits zij die taak serieus nemen. Het is ook zo dat het Europees Parlement nu wetgevende en dus beslissende inspraak krijgt op het gebied van onder andere landbouw, asiel en migratie, justitie en politiesamenwerking. Ik hoop dat het Europees Parlement die uiterst belangrijke taak de komende jaren serieus neemt, ondanks de sterke eurosceptische tendens.

Het is niet per definitie zo dat de EU nu slagvaardiger wordt ook al is dat een doel van het nieuwe verdrag. Het zal er immers op aankomen dat de Europese parlementsleden en Europese regeringen het algemene, Europese belang beter gaan verdedigen en eng nationalistische lokroepen weerstaan.

Voorts is het ook niet per definitie zo dat de EU democratischer wordt, ook al is het de bedoeling van het verdrag van Lissabon. Democratie is ook een actief werkwoord. De nationale parlementen en het Europese parlement zullen hun wetgevende rol nog serieuzer moeten gaan nemen. Ook hoop ik dat de Europese media nu wat meer structurele belangstelling zullen tonen voor wat er in het EP gebeurt. Daar is alle reden toe als Lissabon van kracht wordt. Het EP krijgt immers een beslissende stem op het vlak van asiel en migratie, gezien de toenemende armoede en de voedselproblematiek, valt te verwachten dat vluchtelingenstromen toenemen. Dat moet Europees geregeld worden. Het zal de komende jaren blijken hoe humaan de centrumrechtse meerderheid in het EP hiermee zal omgaan. En of ze bijvoorbeeld de internationale mensenrechtenverdragen en de conventie van Geneve serieus blijven nemen.

Op het gebied van politie en justitie bijvoorbeeld krijgt het EP een wetgevende stem. Het zal er nu op aankomen dat het EP de tanden laat zien en democratische waarden gaat verdedigen. Uitgerekend in het weekend dat de Ieren over Lissabon stemden, lieten in Stockholm de organisaties die zich bezig houden met burgerlijke vrijheden de alarmbel klinken.

Zij waarschuwen dat er amper of te weinig democratisch toezicht bestaat op de steeds verder uitdijende en lucratieve veiligheidssector. Besluiten hierover worden via het Brusselse lobbycircuit teveel gestuurd door bedrijven die hier zelf van profiteren. De Britse ngo Statewatch becijferde dat onderzoek in deze veiligheidsbusiness al goed is voor 1,4 miljard euro uit het European Security Research Programme (ERSP) en dat bedrijven die hiervan profiteren een grote stem hebben in het bepalen van dat programma. Dat moet veranderen. Dat is het concreet verbeteren van democratie door meer transparantie, voor een Europa dat aan haar burgers toebehoort.

Bart Staes

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?