Standpunten
Na de Belgen, de Hongaren…
De eindbalans van het Belgisch voorzitterschap mag dan globaal positief zijn, niet iedereen kan evenveel pluimen op zijn hoed steken. Want laat ons eerlijk zijn, door de impasse in de regeringsonderhandelingen mochten onze ministers dan wel tijd in overvloed hebben, vooral de diplomaten en de onderhandelingsteams hebben veel goed werk verzet.
Sommige ministers mochten bovendien van geluk spreken dat de bevoegde Eurocommissaris alert en ad rem was, of de Europese Raad zou – onder leiding van een van onze ministers - een nogal mal figuur geslagen hebben.
Deze week wordt de fakkel van het voorzitterschap doorgegeven aan Hongarije. Het uitgelezen moment dus om écht te evalueren en een nieuw ‘to do’-lijstje op te maken.
In tijden van crisis – u weet wel: een financieel-economische crisis, een sociale crisis én een klimaatcrisis – hadden Groen! en de Europese groene zusterpartijen, een paar punten voorop gesteld om bij het Belgisch voorzitterschap onder de aandacht te brengen. Een overzicht.
De EU2020 strategie
In de EU 2020 strategie van de Commissie staat louter economische groei voorop. En net als bij de vorige lange termijn strategie van voorzitter Barroso - de Lissabon strategie - ontbreekt ook hier weer de garantie dat groei ook leidt tot meer duurzame jobs of tot meer welvaart en minder armoede. Ze garandeert evenmin een rationeel en duurzaam gebruik van grondstoffen.
Daarom wou Groen! structurele hervormingen doorvoeren, die een einde stellen aan de uitbuiting van mensen, de uitputting van grondstoffen én de belasting van het milieu. We wilden meer sociale cohesie en de ondubbelzinnige keuze voor een rechtvaardige koolstofarme economie, met meer ruimte voor eco-innovatie, dat alles via een overkoepelende strategie genaamd Green New Deal.
De realisaties
De drie Europese autoriteiten - Raad, Parlement en Commissie - raakten het eens over de oprichting van Europese agentschappen voor toezicht op de banken, de verzekeringsmaatschappijen en de financiële markten. Ze beslisten ook tot de oprichting van een Europees Comité voor Systeemrisico’s dat tijdig moet waarschuwen tegen crisissen van het financieel systeem. Of de beurzen hiermee hun vertrouwen in de euro herwinnen, valt nog af te wachten. Als men het bovendien aan de bevoegdheid van de Raad laat om toe te zien of de economische politiek van lidstaten al dan niet het Europese algemeen belang in het gedrang brengt, dan zijn de stropers en de boswachters meteen dezelfden…
De financiële transactietaks lijkt voor België dan wel een evidentie, de rest van de lidstaten staan er niet om te springen, zolang de hele wereld niet in dezelfde logica stapt. Zo gebeurt het wel vaker: iedereen kijkt elkaars katten uit de boom, tot de kat dan wel eens dood neervalt.
Er is de afgelopen zes maanden veel vergaderd en gepraat over de EU2020. Toch zijn weinig gesprekken echt afgerond met concrete resultaten. Het ging o.a. over digitalisering, jeugdmobiliteit, innovatie, industrialisatie, de nieuwe handelsstrategie… Maar van een echte doorbraak in die dossiers is geen sprake. Zo is de Europese Commissie nog steeds niet naar buiten gekomen met een communicatie rond een duurzamer gebruik van grondstoffen. Hierdoor rijst het vermoeden dat ook in dit dossier geen resultaten voor te leggen zijn.
Ook nieuwe afspraken over het EU-octrooirecht stonden hoog op de agenda. En hoewel het dossier enigszins ‘gedeblokkeerd’ lijkt, is ook daarin nog een lange weg te gaan.
Tot slot beperken de successen in de handelsstrategie zich tot het afsluiten van vrijhandelsakkoorden met Maleisië en Zuid-Korea. Niet meteen groene akkoorden… Enig lichtpuntje: het voorzitterschap slaagde er in november nog in een akkoord te bereiken binnen de Raad over de aanvraag van een uitzonderingsregime voor preferentiële handelsmaatregelen voor het zwaar getroffen Pakistan.
2010 Jaar van de Biodiversiteit
Naast biodiversiteit, stond ook het klimaatbeleid - dat vorm moest krijgen in Cancún - op de agenda. Voor Groen! betekende dat heel concreet een doorbraak in (onder meer) de volgende onderwerpen: een juridisch bindend klimaatakkoord dat streeft naar 40% (30 %) reductie van de uitstoot van koolstofdioxine tegen 2020 $ 160 miljard tegen 2017 voor mitigatie en adaptatie in ontwikkelingslanden Staatssteun voor steenkoolmijnen (council regulation 2002/1402), die afloopt eind 2010, mag niet worden vernieuwd.
De resultaten
In een officiële evaluatienota van het voorzitterschap lezen we “Onder impuls van het Voorzitterschap slaagde de Unie erin een eensgezind en coherent Europees standpunt te bepalen voor de biodiversiteitsconferentie COP10 in Nagoya (van 18 tot 29 oktober) en de klimaatconferentie COP16 in Cancún (van 29 november tot 10 december), twee belangrijke momenten voor de wereldwijde actie tegen biodiversiteitsverlies en klimaatverandering. Er werd daarbij ook bijzondere aandacht besteed aan de doeltreffendheid van het EU-optreden in multilaterale context. De inspanningen leidden tot een succesvol resultaat in Nagoya en tot tastbare stappen voorwaarts in Cancún.”
Uit zeer betrouwbare bronnen weten we dat die ‘impuls van Joke Schauvliege’ wel een ernstige overschatting is. Het klopt, de resultaten zijn beter dan verhoopt, maar het zal niet aan het optreden van Schauvliege gelegen hebben, wel integendeel.
Een onvoorwaardelijke reductie van broeikasgassen met 30 procent binnen de EU is overigens niet gelukt. Daarvoor woog het Belgisch voorzitterschap te licht. En, toegegeven, de verslaving aan of afhankelijkheid van fossiele brandstoffen in China en de VS te zwaar.
De biodiversiteitesconferentie van Nagoya leverde enkele belangrijke akkoorden op maar de noodzakelijke engagementen ten aanzien van de financiering ervan, waren helaas en zoals wel vaker weinig ambitieus. Put your money where your mouth is , luidt het spreekwoord. Helaas nemen rijke landen dat in een internationale context vaak iets te letterlijk.
En wat de sluiting van de koolmijnen betreft… Kijk daarvoor maar naar dit persbericht. De fossiele steenkoollobby heeft het met dank aan de christendemocraten weer even voor een paar jaar tijd gewonnen.
Over energie-efficiëntie en energiebesparingsdoelstellingen is met geen woord gerept.
2010 Jaar van de armoedebestrijding
Veel meer dan een jaar waarin armoedebestrijding regelmatiger (dan andere jaren) in het nieuws kwam, is het in 2010 niet geworden. Is het Europees jaar tegen Armoede daarmee een flop? Op cruciale momenten is de Raad er niet in geslaagd de lidstaten te bewegen tot doortastend en efficiënt beleid. Denk maar aan de richtlijn voor de invoering van een minimuminkomen, die is afgeketst. Ook de financiële transactietaks die geld kan halen waar het zit, heeft het helaas niet gehaald.
Groen! had nochtans enkele duidelijke verwachtingen.
We wilden een garantie op een minimuminkomen en goede sociale bescherming. Het eerste haalde het dus niet, de sociale bescherming dreigt onder het mom van budgettaire besparingen afgebouwd te worden. Een debat over de pensioenen kwam er nauwelijks.
We hoopten op acties rond huisvesting en dakloosheid. Enkel inzake asielbeleid kwam een legislatieve doorbraak over de richtlijn “langdurige ingezetenen”, waardoor vluchtelingen en anderen met het recht op internationale bescherming de status van langdurig ingezetene in de EU kunnen verwerven en ze dus in bepaalde economische en sociale gebieden een gelijke behandeling als EU-burgers kunnen krijgen.
Wat de participatie van armen aan het beleid betreft is nog veel werk aan de winkel, getuigt ook Ludo Horemans van het Europees Netwerk Armoedebestrijding: “Wat ontbreekt zijn “nationale platforms tegen armoede en sociale uitsluiting” van waaruit materiaal zou moeten aangedragen worden voor de uitwisseling en besprekingen op het Europese niveau. Zonder zo’n nationale platforms vrezen we dat heel de Europa 2020 strategie een eigen leven gaat leiden onder Europese actoren en het nationale, regionale en lokale niveau, waar het echte werk van armoedebestrijding moet gebeuren, niet meetelt of overgelaten wordt aan de willekeur van de lidstaten. Hoe kan men zonder goede afspraken onder de lidstaten de bijdragen van de lidstaten aan de armoededoelstelling anders opvolgen? In de slotmanifestatie van het Europees Jaar heeft zelfs Staatssecretaris Courard namens het Belgisch voorzitterschap van de EU, de EC en de lidstaten er voor gewaarschuwd dat het gevaar groot is dat dezelfde fout gemaakt wordt als met de Lissabon-strategie: een ronkende doelstelling bij het begin, maar geen duidelijke afspraken hoe men het wil bereiken.”
Het probleem met zo’n jaar tegen de armoede waarin veel over de problematiek gepraat wordt, is dat de verwachtingen steeds groter zijn, niet in het minst van de arme mensen zelf!
Conclusie
Het ziet er naar uit dat de regeringen foute lessen trekken uit de crises. Ze zetten elkaar onder druk om te gaan besparen en doen dit in eerste instantie in sectoren als onderwijs en de sociaal-culturele wereld. Het populisme wint het van solidariteit. Speculanten winnen het van sociale bescherming. Te vrezen valt dat Hongarije daar nog een schep bovenop zal doen.
Nee, dat is allemaal geen nieuws om een fijne nieuwjaarsboodschap mee op te tuigen. Maar dat mag groene en anders gekleurde politici er niet van weerhouden om dagdagelijks te vechten voor een ideaal waarvan zij weten dat het juist is, maar dat de tijdsgeest even niet meeheeft: alleen door een slim en no nonsens beleid, zoveel mogelijk op basis van respect voor al wat leeft, een beleid dat opbouwt en niet alleen afbreekt, een beleid dat grenzen stelt aan persoonlijke verrijking en collectieve vervuiling, alleen een dergelijk beleid, met beide voeten op de grond, zal maken dat de EU er in 2020 in kan lukken om een welvarend, sociaal en leefbaar vredesproject te zijn.
Bart Staes
www.groen.be
www.greens-efa.eu