Is Groen dan toch niet gek?

• 2009-02-23

Beste lezer. Normaal gezien is dit de plaats waar ik mijn gedachten laat gaan over uiteenlopende onderwerpen en dossiers, waarvoor collegae van de groene fractie en ikzelf in het Europees Parlement zoal strijden. Veel van die thema’s staan al vele, vele jaren hoog op onze politieke agenda. En we slagen er ook in die te agenderen en tot maatschappelijke gespreksthema’s te maken. Over veel van die thema’s wordt - toegegeven ook onder de druk van de zich opstapelende wetenschappelijke bewijzen - hoe langer hoe meer gesproken door de gevestigde orde, grote politieke families en economische machten. Veel van die groene praatjes kun je klasseren onder de term politieke ‘greenwashing’ omdat sommige politici van andere politieke families wel groen praten maar ‘business as usual’ doen of stemmen. Uit onderzoek van een Britse universiteit blijkt dat de Groenen in het Europees Parlement behoren tot de meest consistente politieke familie. Ik ben ervan overtuigd dat we de komende, cruciale jaren een heel sterke groene politieke familie nodig zullen hebben om de transformatie naar een koolstofarmere en duurzamere economie en samenleving - middels een Green New Deal - mogelijk te maken.

Maar omdat we niet perse altijd zelf aan het woord moeten zijn laat ik hierna uitzonderlijk twee andere sprekers, die u misschien wel kent, aan het woord: Ban Ki-moon, secretaris-generaal van de Verenigde Naties en Al Gore, voormalige vicepresident van de Verenigde Staten.

En laat ik het maar verklappen, de Europese groenen zijn er in geslaagd om hen na geheime onderhandelingen als PR-medewerkers aan te trekken! Leest u maar enkele van door hen bedachte strijdkreten: ‘Samengevat betekent dit dat 'groene groei' ons nieuwe mantra moet worden.’ Of dan deze: ‘Leiders overal ter wereld en met name in de Verenigde Staten en China worden er zich stilaan van bewust dat groen geen optie maar een noodzaak is, als ze hun economieën weer vlot willen krijgen en banen willen scheppen.’ En: ‘We dringen er bij alle regeringen op aan om groene stimuli in te voeren op het vlak van energiebesparing, hernieuwbare grondstoffen, openbaar vervoer, nieuwe intelligente elektriciteitsnetten en herbebossing, en om hun inspanningen op elkaar af te stemmen zodat de resultaten snel volgen. Allez, nog eentje om het af te leren: ‘Kopenhagen zal het licht op groen zetten voor groene groei. Dat is de basis voor een echt duurzaam economisch herstel waar wij én de kinderen van onze kinderen in de komende decennia de vruchten van zullen plukken.’

Ban Ki-moon en Al Gore luiden de alarmklok: wat dringend is, mag niet ten koste gaan van wat essentieel is.

Economische stimuli zijn aan de orde van de dag. Dat hoort ook zo, nu regeringen op alle continenten de wereldeconomie weer proberen aan te zwengelen. Maar de leiders die de economie op dit ogenblik de dringend noodzakelijke nieuwe zuurstof willen geven, zouden er met vereende krachten ook voor moeten zorgen dat het nieuwe feitelijke economische model dat hieruit zal ontstaan, duurzaam is voor onze planeet en onze toekomst.

Op dit ogenblik hebben we nood aan zowel stimuli als investeringen op lange termijn. Ons antwoord op de crisis moet één wereldwijd economisch beleid zijn waarmee we twee doelstellingen kunnen realiseren: tegemoetkomen aan onze dringende en onmiddellijke economische en sociale behoeften, en een nieuwe, groene wereldeconomie op de rails zetten. Samengevat betekent dit dat 'groene groei' ons nieuwe mantra moet worden.

Ten eerste vereist een gesynchroniseerde wereldwijde recessie een gesynchroniseerd wereldwijd antwoord. We hebben nood aan stimuli en een sterke coördinatie van de beleidsstrategieën van alle grote economieën. Het beggar thy neighbour -beleid, die protectionistische reflex die bijdroeg tot de Grote Depressie van de jaren dertig, moeten we tot elke prijs vermijden. Coördinatie is ook van levensbelang om financiële volatiliteit, deviezenspeculatie en inflatie in de hand te houden én om consumenten en investeerders vertrouwen te geven. In Washington verklaarden de leiders van de G-20 zich in november van vorig jaar vastbesloten 'om hun samenwerking te verbeteren, samen te ijveren voor het herstel van de wereldwijde groei en de nodige hervormingen door te voeren in de financiële systemen overal ter wereld'. Dat moet dringend gebeuren.

De stimuli moeten de economie opnieuw aanzwengelen, maar weldoordachte en goed uitgevoerde herstelmaatregelen kunnen ons tegelijk de nieuwe, koolstofarme weg naar groene groei tonen. 34 landen kondigden al voor zo'n 1.750 miljard euro aan herstelmaatregelen aan. Samen met nieuwe initiatieven van andere landen moet al dat geld gebruikt worden om de wereldeconomie de eenentwintigste eeuw binnen te loodsen, niet om zieltogende sectoren en slechte gewoonten uit de voorbije eeuw in stand te houden. Miljarden dollars pompen in op koolstof gebaseerde infrastructuur en subsidies voor fossiele brandstoffen, dat zou vergelijkbaar zijn met opnieuw beleggen in subprime-hypotheken.

De afschaffing van de subsidies voor fossiele brandstoffen - momenteel wereldwijd driehonderd miljard dollar per jaar - zou de uitstoot van broeikasgassen met maar liefst zes procent verminderen en zou overal ter wereld bijdragen tot een stijging van het bruto binnenlands product. De ontwikkeling van hernieuwbare energie brengt soelaas op de plaatsen waar de nood het grootst is. Nu al zijn ontluikende economieën goed voor veertig procent van de bestaande hernieuwbare energiebronnen overal ter wereld, en voor zeventig procent van de zonneboilercapaciteit.

Leiders overal ter wereld en met name in de Verenigde Staten en China worden er zich stilaan van bewust dat groen geen optie maar een noodzaak is, als ze hun economieën weer vlot willen krijgen en banen willen scheppen. Op dit ogenblik stelt de sector van de hernieuwbare energie wereldwijd 2,3 miljoen mensen tewerk: het klinkt onwaarschijnlijk, maar dat is meer dan het aantal rechtstreekse banen in de olie- en gassector. In de Verenigde Staten is de windenergiesector nu al een grotere werkgever dan de hele mijnsector. De herstelplannen van president Barack Obama en van de Chinese overheid zijn een belangrijke stap in de goede richting en hun groene maatregelen moeten dringend worden toegepast.

We dringen er bij alle regeringen op aan om groene stimuli in te voeren op het vlak van energiebesparing, hernieuwbare grondstoffen, openbaar vervoer, nieuwe intelligente elektriciteitsnetten en herbebossing, en om hun inspanningen op elkaar af te stemmen zodat de resultaten snel volgen.

Ten tweede hebben we nu ook beleidsstrategieën nodig om de armoede te bestrijden. In veel ontwikkelingslanden hebben de regeringen niet de mogelijkheid om geld te lenen of bij te drukken om de verwoestende gevolgen van de economische crisis te verzachten. Daarom moeten de regeringen van de geïndustrialiseerde landen over de grenzen heen hulp aanbieden en onmiddellijk investeren in rendabele projecten die de productiviteit van de armsten verhogen.

Vorig jaar teisterden voedselrellen en onlusten meer dan dertig landen. Als een onmiskenbaar voorteken vonden die plaats nog vóór de financiële implosie van september die de wereldwijde recessie op gang bracht waardoor nog eens honderd miljoen mensen dieper in de armoede afgleden. We moeten nu optreden om verder lijden en mogelijk wijdverspreide politieke instabiliteit te voorkomen.

Dit betekent dat er dit jaar meer buitenlandse ontwikkelingshulp moet komen. Dat de sociale vangnetten moeten worden verstevigd. Dat er in ontwikkelingslanden moet worden geïnvesteerd in landbouw, dat wil zeggen in zaaigoed, gereedschap, duurzame landbouwpraktijken en kredieten voor kleine boeren zodat die meer voedsel kunnen produceren en op de lokale en regionale markten aanbieden.

Een armoedebestrijdingsbeleid houdt ook in dat we investeren in een beter grondgebruik, waterbescherming en droogtebestendige gewassen. Zo kunnen we boeren helpen om zich aan te passen aan het veranderende klimaat. Gebeurt dit niet, dan kan in heel wat ontwikkelingslanden chronische hongersnood en ondervoeding het resultaat zijn.

Ten derde hebben we in Kopenhagen een robuust klimaatakkoord nodig. Dat moet er komen in december van dit jaar. Dit jaar dus, en niet volgend jaar. Het tempo van de klimaatgesprekken moet drastisch worden verhoogd en het thema moet aandacht krijgen op het hoogste niveau, liefst nog vandaag. Een goed akkoord in Kopenhagen staat borg voor een pakket van de best denkbare stimuli. Met een nieuw klimaatkader zullen bedrijven en overheden eindelijk beschikken over het koolstofprijssignaal waar bedrijven zolang om hebben gesmeekt: een signaal dat een golf van innovatie en investeringen in schone energie kan opwekken. Kopenhagen zal het licht op groen zetten voor groene groei. Dat is de basis voor een echt duurzaam economisch herstel waar wij én de kinderen van onze kinderen in de komende decennia de vruchten van zullen plukken.

Voor miljoenen mensen van Detroit tot Delhi zijn dit vreselijk moeilijke tijden. Gezinnen verloren hun inkomen, hun huis, hun gezondheidszorg en zelfs het vooruitzicht op een volgende maaltijd. Nu er zoveel op het spel staat, moeten regeringen strategische keuzes maken. Wat dringend is, mag niet ten koste gaan van wat essentieel is. Investeren in groene economie is geen optionele kost. Het is een slimme investering voor een eerlijkere, welvarende toekomst.

Bart Staes

23 februari 2009