Dit is mijn Europa niet

• 2012-02-16
• Geldzaken & handel Democratie & mensenrechten

Europese politieke top is hypocriet

Stop met schieten op Griekenland. Het land hééft boter op het hoofd. Maar Europa zou best eens in eigen boezem kijken. Want zij die zich nu hardvochtig opstellen, zijn mee verantwoordelijk voor de huidige situatie.

De Griekse economie is een puinhoop. De corruptie overheerst. Het overheidstekort is enorm. Velen denken: ‘Die luie, onbekwame en corrupte Grieken hebben het aan zichzelf te danken.' Toch heeft de gemiddelde zwaar inleverende Griekse gepensioneerde nooit gevraagd om slecht bestuur, corruptie en wanbeheer. Ook de twintig procent werklozen of diegenen die moeten leven van een krimpend minimuminkomen, vroegen daar niet om. Net zomin als de werkenden die ondertussen al gemiddeld een derde van hun loon verloren, of de bijna één op de twee jongeren die zonder job of toekomstperspectief zitten.

We accepteren dat alleen de gewone Griekse burgers de lasten dragen van een crisis die is gecreëerd door de internationale haute finance, het internationale bedrijfsleven en Europese politieke elites van conservatief-neoliberale strekking. Dat is niet nieuw. Decennia geleden stonden dezelfde elites toe dat de corruptie in Afrikaanse staten welig tierde, en dat er door ‘slecht bestuur' gigantische schulden werden gemaakt. Toen dwongen de Wereldbank en het IMF draconische besparingen af in het onderwijs, de gezondheidszorg en de landbouw. De gevolgen van dat beleid zijn pijnlijk zichtbaar. De geschiedenis herhaalt zich.

Wapenindustrie

Zij die zich nu hardvochtig opstellen, dragen evenzeer verantwoordelijkheid voor de gang van zaken. De Franse en Duitse wapenindustrie bakten jarenlang zoete broodjes met de Griekse overheid. Ze wakkerden de schuldenspiraal genadeloos aan. Tussen 1998 en 2008 spendeerde Griekenland bijna honderd miljard euro aan wapens uit Merkozyland. Zelfs in het crisisjaar 2009 spendeerde Griekenland onevenredig veel aan oorlogstuig. Veel Griekse bestuurders zijn inderdaad corrupt. Maar wie spreekt er over de Duitse trots Siemens, dat de Griekse ambtenaren met vele miljoenen omkocht? It takes two to tango.

We wisten dat een deel van de Griekse politieke elite sjoemelde met cijfers en statistieken. Zelfs Didier Reynders, de voormalige minister van Financiën, erkende dat doodgemoedereerd. Al jaren vecht ik als eerste ondervoorzitter van de anti-fraudecommissie in het Europees Parlement (EP) voor goed bestuur en voor het degelijk uitgeven van belastinggeld. De Europese Rekenkamer stelde in 2004 vast dat de controle over de uitbetaling van landbouwsubsidies in Griekenland zo lek was als een zeef. Het kostte het EP zes jaar politieke strijd en een enorme druk op de Europese Commissie om die praktijken een halt toe te roepen. Ook de trojka ECB, IMF en de Europese Commissie is dus medeverantwoordelijk voor het Griekse wanbeheer.

Ondertussen viseert men enkel Mikis Modaal. Niemand jaagt op diegenen die de jongste jaren miljarden euro's aan belastingen ontdoken. Niemand stopt de Griekse miljardairs en reders die hun geld snel wegparkeren in de immobiliënwereld van Londen, Parijs of Berlijn. Niemand helpt Griekenland de actieve en passieve corruptie te bestrijden, goed voor jaarlijks 20miljard euro. Europa talmt. Er bestaat nog altijd geen Europese fiscaliteit om belastingconcurrentie tussen lidstaten tegen te gaan. Europa treuzelt met een echte Europese strijd tegen de 250 miljard euro fiscale fraude. Europa treuzelt met een serieuze regulering van de financiële markten en belastingparadijzen. De Europese leiders van hoofdzakelijk christendemocratische en/of liberale strekking brengen geen hoopvolle uitweg uit de problemen. Burgers horen alleen maar dat er bespaard, bespaard en bespaard moet worden. Dit is mijn Europa niet.

Vertrouwen

Europa heeft nood aan een ander verhaal. Europa moet het vertrouwen terugwinnen van de Europese burger. Straks redden we de euro en verliezen we tegelijk een heel (Grieken)land. Toestaan dat Griekenland uit de euro verdwijnt, zou de definitieve exit betekenen van de Europese droom. Want die is gebaseerd op wederzijdse solidariteit en afhankelijkheid.

Gisteren droeg Mario Monti, de Italiaanse eerste minister, in een merkwaardige toespraak voor het EP die boodschap ook uit: ‘In de eurozone zijn er geen goeden of slechten. We zijn allen verantwoordelijk voor het gevoerde beleid.' Daarmee erkende een regeringsleider van een belangrijk land publiekelijk dat we alleen uit het dal zullen kruipen door onderling solidair te zijn en samen verantwoordelijkheid te dragen. Monti uitte ook kritiek op Merkels evangelie, de sacrosancte golden rule: ‘Soms moet je schulden durven maken, om te kunnen investeren.' Ten slotte haalde hij ook uit naar het isolationisme van de Britten: ‘Een oppervlakkige eilandcultuur bemoeilijkt de democratie en de Europese integratie.' Hij kreeg na zijn redevoering een staande ovatie.

De enige uitweg is een beleid van hoop, dat oog heeft voor armoede, bestaansonzekerheid en uitzichtloosheid. Een beleid dat verantwoordelijkheidsgevoel en beter bestuur centraal stelt bij alle bestuurlijke en zakelijke elites, in Griekenland maar ook daarbuiten. Elke duurzame en sociaal rechtvaardige uitweg uit de Europese crisis zal een gezonde mix aan maatregelen moeten bevatten die ruimer is dan alleen maar blinde besparingsdrift: een evenwicht tussen discipline, solidariteit, duurzaamheid en slimme investeringen in de reële economie.

Daarom is er nood aan een sterke regulering van de financiële markten, een coherent Europees belastingsysteem, een echt Europees Monetair Fonds, beter monetair toezicht en investeringen in de vorm van een groene New Deal, met investeringen die soelaas bieden aan de financiële, de economische, de sociale en de klimaatcrisis.

Bart Staes