AA
De Roma, mijnheer de president, ligt u er wakker van?

Kort na de val van het communisme zei toenmalig president Vaclav Havel dat de situatie van de Roma in Europa de lakmoesproef voor de Europese democratie zou zijn. Wel, de Europese leiders, bijeen voor een top, zijn gebuisd. En de vraag is of het hen veel kan schelen.

Dat is in de eerste plaats dramatisch voor de 7 à 9 miljoen Roma die in de EU wonen, maar ook voor het democratische hart van de Europese Unie zelf. Door er op te wijzen dat Frankrijk het recht heeft illegale kampen te bestrijden probeerde 'president' Herman de kerk in het midden te houden in de woordenstrijd tussen Frankrijk en Europees Commissaris voor justitie Vivane Reding. Dat moge een christendemocratische deugd zijn, maar Van Rompuy had beter gezwegen of ronduit de Europese waarden verdedigd.

Reding komt weliswaar pas over twee weken naar buiten met de juridische analyse van de Franse deportaties van Roma. De teller staat overigens op 9000 mensen. Maar dinsdag noemde Reding de Franse handelswijze in de kwestie rond de Roma "een schande" en kondigde ze een inbreukprocedure tegen Frankrijk aan. Dit op basis van het niet respecteren van richtlijnen over vrij verkeer van personen en bepalingen omtrent discriminatie. En het onvoldoende naleven van procedurele garanties uit die richtlijn over vrij verkeer van personen.

Reding voelde zich terecht gepakt omdat Frankrijk tot dan toe verzekerde dat het zeker niet ging om de collectieve aanpak van een minderheidsgroep, maar dat de gevallen individueel werden beoordeeld. Uit een uitgelekt document bleek begin deze week duidelijk dat de Franse overheid een specifiek tegen de Roma gericht beleid voert. Dit document sprak over ontruimingen van illegale kampen en noemde specifiek de Roma. Dit resulteert vervolgens in uitzettingen op basis van etniciteit. Anti-discriminatie en anti-racisme zijn basisprincipes van Europa. Dat president van Rompuy dit in deze context niet expliciet en publiekelijk verdedigt is niet alleen jammer maar ook ernstig.

Gelukkig nam de Europese Commissie deze week wél een helder standpunt in. Via een goedgekeurde resolutie deed het Europees Parlement dat al afgelopen donderdag. De christendemocratische EVP wees de resolutie van groenen, socialisten en liberalen af. Zij die voorop staan om er op te wijzen dat christelijke waarden aan de basis van Europa liggen, schuiven die waarden makkelijk opzij. Een groot deel kiest partij voor hun vrienden Sarkozy en Berlusconi, wier beider partijen deel zijn van de EVP. Het lijkt alsof veel christendemocraten - zie Nederland, Frankrijk, Italië - hun morele kompas kwijtraken in de storm die populisten en extreemrechtse krachten veroorzaken. En daarmee ook duur betaalde Europese verworvenheden op het spel zetten. Gelukkig hebben we ook christendemocraten als Reding.

Terwijl de Europese Commissie de hoedster van de Europese verdragen moet zijn, zei de Franse regeringswoordvoerder Luc Chastel bijna vergenoegd dat "dit soort stellingnamen de kloof tussen de Franse burgers en de Europese instellingen alleen maar zal vergroten". Het is natuurlijk net andersom: de stoere Franse politici zouden het lef moeten hebben om fundamentele Europese waarden tegenover hun burgers te verdedigen in plaats van mee te huilen met de wolven in het bos. Sarkozy zet de Europese verhoudingen onder druk, alleen maar om zijn gezicht niet verder te verliezen.

Het was Sarkozy zélf die in juli, na een incident met Roma in de Loire, opriep om de Roma uit te zetten. Minister Hortefeux herhaalde de doelstelling nog eens in augustus: binnen 3 maanden zou de helft van alle kampen ontruimd zijn. Het Franse discours gaat niet zo ver als het Italiaanse. Minister Maroni zei in mei 2008 nadat een Roma kamp met molotovcocktails was aangevallen: "Dat gebeurt als zigeuners babies stelen of Roma seksueel geweld gebruiken".

Zoals filantroop Georges Soros in een recente brief aan de groene fractie in het EP schreef over het ronddolen van Roma in Europa: "De basisoorzaak die Roma dwingt om grenzen over te steken, ligt in de afschuwelijke discriminatie, vijandigheid en vervolging die zij in vele Europese landen ondergaan, hetgeen hen blootstelt aan mensenhandel en uitbuiting. Deze discriminatie uit zich in massale werkloosheid en abjecte armoede. Decennia van werkloosheid en uitsluiting maken dat er geen basis voor een betere toekomst is."

Van Rompuy's had kunnen zeggen dat de enige oplossing voor de Roma-kwestie een langdurige, bij uitstek Europese aanpak is. Eind maart keurde het Europese Parlement een resolutie over de Roma goed, die pleitte voor degelijke werkgelegenheid en huisvesting, voor gelijke toegang tot gezondheidszorg en voor inclusief onderwijs. Aan de lidstaten vroeg het Parlement om hun verantwoordelijkheid te nemen ten aanzien van de grove schendingen van de rechten van deze mensen.

Er zijn veel Europese fondsen voor lidstaten om zo'n integratiebeleid te voeren, maar zij maken hier amper gebruik van. Ondermeer de structuurfondsen bieden in principe de nodige financiële ruimte om de problemen aan te pakken. En toch komen benedenmaatse en onhygiënische levensomstandigheden en gettovorming bij Roma op grote schaal voor. Wellicht is het in sommige lidstaten niet zo populair om een integratiebeleid voor Roma te voeren, zei Europees commissaris Andor deze week. Het gebruiken van Europese fondsen en het implementeren van projecten zijn een volledige bevoegdheid van lidstaten. Zoals zo vaak zit de kern van het probleem dus in de regeringscentra in de hoofdsteden. Er ligt dus een taak voor lidstaten om te zorgen dat de middelen bij gemeenten terecht komen en efficiënt besteed worden. Europese netwerken van gemeenten moeten ervaringen met succesvolle integratieprojecten en kennis uitwisselen. Zo kunnen we een eind maken aan het populaire, discriminerende en destructieve beeld dat problemen rond Roma niet op te lossen zijn.

GroenDe enige partij die sociaal én milieuvriendelijk is.

www.groen.be

De Groenen/EVAGroenen en Europese Vrije Alliantie in het Europees Parlement.

www.greens-efa.eu

Samen ijveren voor een beter Europa en klimaat?