Europa koopt schijnzekerheid door passagiersgegevens op te slaan

• 2015-12-10
• Democratie & mensenrechten Gezondheid & consumenten Geldzaken & handel Europa in de wereld

"Het jarenlang opslaan van alle vluchtgegevens in Europa is een peperdure schijnoplossing in de strijd tegen terrorisme. Wij steken de miljoenen voor zo'n PNR-systeem veel liever in iets dat wat oplevert: betere Europese samenwerking tussen politie- en justitiediensten." Bart Staes, Europees parlementslid voor Groen, is niet te spreken over het besluit van de parlementaire commissie Burgerlijke Vrijheden (LIBE) om akkoord te gaan met het opslaan van alle gegevens van passagiers op vluchten vanuit, naar en binnen de EU (EU PNR).

Staes noemt het onverantwoord om zoveel geld te steken in het doelloos opslaan van passagiersgegevens. "Twee getallen maken dat duidelijk: het PNR-systeem zou volgens de Europese Commissie ongeveer vijfhonderd miljoen euro kosten. De Europese opsporingsdienst Europol heeft een jaarbudget van een paar honderdduizend euro voor gezamenlijke opsporingsteams waarin medewerkers uit verschillende EU-landen samenwerken.” Deze teams worden amper ingezet en het ontbreekt ze aan middelen voor effectief opsporingswerk.

In reactie op de aanslagen in Parijs besloten EU-landen en de grote fracties in het Europees Parlement om (nadat dit werd afgewezen door de LIBE-commissie in 2013) het opslaan van vluchtgegevens opnieuw op tafel te leggen. “En dat terwijl de daders van de aanslagen – die al bekend waren bij veiligheidsdiensten – gewoon met de auto van Brussel naar Parijs zijn gereden.” Het ging mis bij de uitwisseling van informatie tussen veiligheidsdiensten. Staes wijst er ook op dat er al een systeem bestaat om in samenwerking met luchtvaartmaatschappijen vooraf verdachte personen te signaleren. Het betreft Richtlijn 2004/82/EG betreffende de verplichting voor vervoerders om passagiersgegevens door te geven. Met dit stukje Europese wetgeving kunnen verdachte personen nu al perfect gevolgd worden.

Een studie van Statewatch toont overigens aan dat een gebrekkige samenwerking tussen veiligheidsdiensten de legitimiteit en effectiviteit van de bestaande anti-terrorismewetgeving ondermijnt.

Staes: “EU PNR maakt het niet makkelijker om naar de speld in de hooiberg te zoeken, het zorgt er alleen voor dat er meer hooi op de berg gemikt wordt.” Volgens de voorstellen worden alle gegevens die je invoert om een vliegtuigticket te kopen – zoals wanneer je het ticket hebt gekocht, hoe je het ticket hebt betaald, en je contactgegevens – opgeslagen in 28 verschillende registers. Staes twijfelt er sterk aan of deze wet stand houdt bij het Europese Hof in Luxemburg, dat in 2014 al de verplichte opslag van internetgegevens naar de prullenbak verwees.

Staes: "De framing van het hele debat wordt zo gezet dat het hebben van passagiersgegevens nodig is in de strijd tegen terrorisme. Daarmee ben ik het eens. We hebben die al via de richtlijn van 2004. Dat is dus het debat niet. Maar die nieuwe PNR-wetgeving zou nu plots de veiligheidsdiensten geven wat ze nodig hebben? Nog meer gegevens en het creëren van verdachte personen? En dat terwijl men er nu al niet in slaagt echte verdachten goed in het oog te houden. Meer inefficiëntie en een inperking op burgerlijke vrijheden, dat zullen ze krijgen met deze Orwelliaanse wetgeving."

In de commissie Justitie en Burgerlijke Vrijheden steunde een meerderheid van christendemocraten, conservatieven en liberalen de deal. Het voltallige Europees Parlement stemt waarschijnlijk in januari over de PNR-deal. Indien goedgekeurd moet het systeem binnen de twee jaar in voege treden in de lidstaten.