Aandoening ‘Konzo’ (Schriftelijke vraag E-2147/05)

• 2005-07-25

In Afrika bezuiden de Sahara, vooral in de Democratische Republiek Congo en zijn buurlanden (Angola, Kameroen, Tanzania, Mozambique en de Centraal-Afrikaanse Republiek) is er regelmatig sprake van de ziekte konzo, ook wel "gebonden benen" genoemd. De ziekte komt vooral voor in arme, rurale gebieden en treft hoofdzakelijk jonge vrouwen en kinderen. De ziekte ontstaat - zij het volgens de WHO niet uitsluitend - door het eten van maniok(wortels) die onvoldoende bewerkt zijn en daardoor giftige stoffen afscheiden. Maniok maakt voor zowat 70% van de bevolking in de regio een belangrijk bestanddeel uit van het dagelijkse, onevenwichtige dieet. Hoewel de ziekte in Afrika en met betrekking tot de volksgezondheid ter plekke niet het belangrijkste probleem is, zorgt ze wel voor veel ongemak voor de patiënten. Door de spastische trekkingen van hun benen en enkels zijn de slachtoffers sterk beperkt in hun mobiliteit en in hun familiale en sociale functies, sommigen worden bedlegerig. Vaak is sociale uitsluiting met verhoogd gevaar voor aids het gevolg. De plaatselijke autoriteiten hebben blijkbaar weinig interesse in dit probleem of in de consequenties op lange termijn.

Is de Commissie op de hoogte van dit probleem en is zij bereid middelen te investeren in verder onderzoek naar de ziekte? Is zij voorts eventueel bereid middelen vrij te maken voor plaatselijke voorlichtingscampagnes ter preventie van de ziekte en voor materiële hulp aan de slachtoffers?

***

ANTWOORD VAN COMMISSARIS MICHEL (19 juli 2005)

De Commissie heeft begrip voor de bezorgdheid over Konzo (tropische atactische neuropathie). Konzo is een ziekte die onomkeerbare verlamming veroorzaakt en die kinderen en vrouwen in de vruchtbare leeftijd treft in de plattelandsgebieden in Afrika bezuiden de Sahara. In gebieden waar de belangrijkste voedselbron bestaat uit bittere, droogtebestendige manioksoorten met een hoog rendement, kan de ziekte zich voordoen wanneer het lichaam door de proteïnearme voeding het cyanide van de maniok niet kan neutraliseren. Om die effecten te voorkomen zou de onveilige gewoonte van de boerinnen in de dorpen om de maniok slechts korte tijd te bereiden (vooral tijdens jaren van grote droogte kan de maniok door voedseltekort te snel worden verwerkt) moeten worden tegengegaan. Uit verschillende studies blijkt dat die aanpak niet afhankelijk is van geavanceerde technische of materiële middelen en dus, als die eenmaal is opgestart binnen die cultuur, eenvoudig kan worden voortgezet zonder steun van buitenaf.

Het beleid en de programma’s van de EG in Afrika bezuiden de Sahara richten zich voornamelijk op aan armoede gerelateerde ziekten die zich op grotere schaal voordoen, in hoofdzaak HIV/aids, malaria en tuberculose. Het is niet haalbaar om specifieke EG-acties op te zetten voor elk van de honderden ziektes die de bevolking in Afrika treffen. De nationale autoriteiten kunnen echter hun eigen prioriteiten stellen en nagaan hoe de gezondheidszorg kan voldoen aan de basisbehoeften, naargelang de nationale prioriteiten en de beschikbare middelen.

De EG draagt via verschillende kanalen bij tot een verbetering van de gezondheidstoestand van de bevolking in ontwikkelingslanden, onder meer door de preventie van Konzo en andere aan armoede gerelateerde ziekten als onze partnerlanden dat als een prioriteit beschouwen. In maart 2002 heeft de Commissie een mededeling inzake gezondheid en armoede goedgekeurd. Daarin wordt een EG-beleidskader vastgelegd dat als leidraad dient bij investeringen op het gebied van gezondheid, aids en bevolking om de millenniumdoelstellingen voor ontwikkeling te bereiken. De Raad heeft vervolgens op 30 mei 2002 een resolutie over gezondheid en armoede goedgekeurd, waarin wordt aangedrongen op meer en betere hulpverlening. Het jaarlijks gemiddelde van de EG-steun voor de gezondheidszorg bedraagt meer dan 600 miljoen euro. De meeste hulpverlening voor de gezondheidssector is geleidelijk geëvolueerd naar een sectorbrede benadering met aan armoede gerelateerde ziekten als prioriteit.

In het kader van het 6e kaderprogramma voor onderzoek steunt ook het INCO-programma onderzoek naar aan armoede grelateerde ziekten, andere dan HIV/aids, malaria en tuberculose. Ingediende voorstellen worden geselecteerd op basis van het belang van het betrokken probleem en de kwaliteit van het onderzoeksinitiatief.