Strijd tegen fraude en sigarettensmokkel - uitvoering van de aanbevelingen van de Enquêtecommissie inzake communautair douanevervoer van het EP

• 2007-10-10

Voorzitter, collega's, commissaris, vaak is het zo dat de verslagen van de Commissie begrotingscontrole, dat is toch de antifraudecommissie van het Europees Parlement, minder goed nieuws brengen. Er is dan vaak sprake van zwakheden, onregelmatigheden, gesjoemel, soms zelfs van fraude en bedrog. Ik ben blij, collega's, dat ik jullie vandaag een succesverhaal kan brengen, dat ik jullie een positief verhaal kan brengen, een verhaal dat aantoont hoe de samenwerking tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de lidstaten ervoor kan zorgen dat problemen worden opgelost.

Wat is de context? Sigarettensmokkel werd begin jaren negentig ontdekt als een megafraude. Honderden miljoenen ecu - we spraken toen nog van ecu en niet van euro's - verdwenen in de zakken van criminelen ten laste van de begrotingen van de Europese Unie en de lidstaten. Reeds in 1994 richtte het toenmalige UCLAF - dat is de voorganger van OLAF - een task force sigaretten op. In 1996 en 1997 onderzocht een onderzoekscommissie van het Europees Parlement - dat was trouwens de allereerste onderzoekscommissie die van start ging onder de bepalingen van het Verdrag van Maastricht - het geheel van transitfraude.

De onderzoekscommissie stelde vast dat het controlesysteem inzake transitoverkeer een archaïsch systeem was. Vrachtwagens in transit moesten bij het douanekantoor waar de goederen de Unie binnenkwamen, een papier laten afstempelen, dan door de Unie rijden en bij het douanekantoor waar de goederen de Unie verlieten dat document weer laten afstempelen. Dat document moest dan worden teruggestuurd naar het douanekantoor van invoer. Daar waren heel wat problemen mee. Die papieren kwamen veel te laat terug, soms drie, vier maanden. Er was het probleem van valse papieren. Er was ook het probleem van nagemaakte stempels. Een van de belangrijkste aanbevelingen van die onderzoekscommissie was dan ook dit hele archaïsche systeem dat gebaseerd was op papier en stempels, te vervangen door een gecomputeriseerd systeem.

Dit NCTS-systeem werd geleidelijk ingevoerd, is ondertussen operationeel in alle lidstaten en het helpt de douanediensten in real time te detecteren of goederen illegaal aan het douanetoezicht ontsnappen. Een enorme vooruitgang dus. Dit alles sluit natuurlijk niet uit dat er nog altijd valse verklaringen van aangifte kunnen worden gedaan en daarom vragen wij de Commissie ook hier een systeem op te zetten, zodat de valse aangifte van goederen voorkomen wordt. We vragen ook dat OLAF rechtstreeks toegang heeft tot dit gecomputeriseerd systeem.

Zoals gezegd, werkte die onderzoekscommissie vooral aan het probleem van sigaretten. Sigaretten werden dus in transit door het grondgebied vervoerd van de ene douanepost naar de andere, maar heel vaak gebeurde het dat die goederen, die sigaretten, op de zwarte markt terechtkwamen. Heel vaak gebeurde het ook dat die goederen weer de Unie werden binnengesmokkeld. Dat zorgde voor immense problemen, ook soms voor geweld. In Italië bijvoorbeeld zijn zelfs twee agenten van de Guardia di Finanza vermoord.

In het hele onderzoek bleek ook dat sommige tabaksfabrikanten onder één hoedje speelden met de smokkelaars en op basis van die aanwijzingen heeft de Commissie samen met een aantal lidstaten een proces aangespannen tegen Philip Morris voor de rechtbank van New York. Gaandeweg werd duidelijk dat Philip Morris het bijzonder moeilijk zou krijgen om dat proces te winnen en in 2004 werd met Philip Morris een deal gesloten. In ruil voor 1,25 miljard dollar, te spreiden over een periode van twaalf jaar, werd afgezien van de voorzetting van het proces voor de rechtbank van New York.

Maar het tweede deel van de overeenkomst met Philip Morris was eigenlijk misschien nog wel belangrijker. Het bevatte bepalingen over samenwerking tussen Philip Morris en de Europese Unie met betrekking tot het traceren en opsporen van sigaretten. Indien ladingen sigaretten werden aangetroffen door de douanediensten en de bepalingen van deze overeenkomst niet gevolgd werden, dan verbond Philip Morris zich ertoe onmiddellijk de ontlopen douanerechten te betalen. En dat kan gaan tot anderhalf miljoen euro per container sigaretten.

Ik herhaal, dit is een succesverhaal. Het toont aan hoe Parlement en Commissie samen kunnen werken. Toch ook enige punten van kritiek. Die 1,25 miljard dollar worden verdeeld tussen de Commissie en de lidstaten. Slechts 9,7% gaat naar de Commissie en het leeuwendeel gaat naar de lidstaten. Ik denk dat dat niet billijk is, te meer daar OLAF en de Commissie het leeuwendeel van het werk verzetten.

Een tweede punt van kritiek. In de geest van het akkoord was het zo dat dit geld gebruikt zou moeten worden voor fraudebestrijding. De Commissie heeft haar werk gedaan. Ze heeft een deel van dat geld gespendeerd aan het Herculus II-programma. De lidstaten echter laten dat gewoon in hun staatskas circuleren en eigenlijk zouden zij dat geld moeten gebruiken om hun opsporingsdiensten, bijvoorbeeld de douanediensten, beter te gaan uitrusten en deze vorm van fraude sterker te gaan bestrijden.

Nogmaals, Voorzitter, dit ís een succesverhaal dat misschien ook wel gebruikt kan worden voor andere producten. Ik denk aan alcohol. Ik denk aan sommige landbouwproducten. En ik hoop dat ik met dit verslag een positieve noot heb gebracht in het belangrijke werk dat de Commissie, de heer Kallas en ons Parlement verrichten in de strijd tegen fraude.