Europese Commissie dringt bij lidstaten aan op uitvoering nationale plannen voor Roma-integratie

• 2012-05-23
• Sociaal beleid

De Europese Commissie dringt er in een vandaag verschenen verslag op aan dat de lidstaten hun nationale strategie uitvoeren om de economische en sociale integratie van de 10 tot 12 miljoen Roma in Europa te verbeteren. De lidstaten hebben deze plannen ontwikkeld volgens het EU-kader voor nationale strategieën voor integratie van de Roma, dat de Commissie op 5 april 2011 heeft vastgesteld (IP/11/400, MEMO/11/216) en de EU-leiders korte tijd later hebben goedgekeurd (IP/11/789).

Het EU-kader gaat uit van vier pijlers waarvoor de lidstaten maatregelen moeten nemen om de integratie van de Roma te verbeteren: toegang tot onderwijs, werkgelegenheid, gezondheidszorg en huisvesting. Voor het eerst hebben alle lidstaten toegezegd een geïntegreerde aanpak en een nationale strategie uit te werken voor al deze vier prioritaire beleidsgebieden.

In het vandaag verschenen verslag concludeert de Commissie dat de meeste lidstaten zich hebben ingespannen om een brede aanpak van de Roma-integratie te ontwikkelen. De Commissie benadrukt wel dat er nog veel meer moet worden gedaan om voor voldoende financiering te zorgen, monitoringmechanismen op te zetten en discriminatie en segregatie te bestrijden.

“ Het verheugt me te kunnen zeggen dat de lidstaten hun belofte gestand hebben gedaan en een strategie voor integratie van de Roma hebben gepresenteerd. Die strategie is de eerste, belangrijke stap ”, aldus EU-commissaris voor Justitie en vicevoorzitter Viviane Reding . “ De lidstaten moeten nu de volgende stap zetten en zich serieus inspannen om concretere maatregelen te nemen, duidelijke doelstellingen te formuleren, financiële middelen uit te trekken en goede monitoring en evaluatie te regelen. Strategieën op papier zijn niet genoeg. We moeten in de nationale politiek tastbare resultaten bereiken, en een beter leven voor de 10 à 12 miljoen Roma in Europa .”

EU-commissaris voor werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie László Andor : “ De integratie van de Roma in Europa is een economische, sociale en morele plicht voor ons allemaal, hoewel de problemen van de Roma-gemeenschappen niet in alle lidstaten dezelfde zijn. Dit verslag onderstreept nog eens hoe noodzakelijk ons voorstel van oktober 2011 is. Wij drongen er daarin op aan dat de lidstaten, wat de financieringsperiode 2014–2020 betreft, over een geschikte strategie voor integratie van de Roma moeten beschikken, voordat zij geld ontvangen uit het Europees Sociaal Fonds. ”

Alle lidstaten erkennen in hun strategie dat de kloof tussen Roma en niet-Roma moet worden verkleind op de vier gebieden die de Commissie heeft vastgesteld.

De meeste lidstaten hebben specifieke maatregelen gepresenteerd waarmee zij de overeengekomen doelstellingen willen bereiken.

Enkele goede voorbeelden : Slovenië , Spanje en Finland bevorderen de integratie van de Roma in het onderwijs; Bulgarije en Spanje zetten regelingen op om de arbeidsparticipatie te verbeteren; Hongarije , Ierland en Roemenië bevorderen de toegang van de Roma tot gezondheidszorg; en Frankrijk en Hongarije nemen maatregelen om de huisvesting te verbeteren (meer voorbeelden in de bijlage).

Ook positief is dat alle lidstaten hebben gereageerd op de oproep van de Commissie om een nationaal contactpunt in te stellen om de uitvoering van de nationale strategie in het oog te houden. Hieruit blijkt dat er zeker politieke wil is om de problemen met de integratie van de Roma aan te pakken.

Uit de beoordeling blijkt echter ook dat de meeste lidstaten tot dusver onvoldoende begrotingsmiddelen voor de integratie van de Roma hebben uitgetrokken. Slechts twaalf landen hebben de toegewezen financiering duidelijk aangegeven (uit nationale bronnen of EU-bronnen) en in hun strategie bedragen genoemd voor de maatregelen van hun Roma-integratiebeleid (Bulgarije, Tsjechië, Griekenland, Letland, Litouwen, Hongarije, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije en Zweden).

De Commissie heeft beleidsaanbevelingen gedaan voor elk van de vier hoofdterreinen. Zij geeft specifieke feedback op elke nationale strategie en wijst de belangrijkste elementen en tekortkomingen aan.

Als vervolg op het vandaag uitgekomen verslag zal de Commissie de maatregelen van de lidstaten regelmatig beoordelen. De Commissie zal jaarlijks een voortgangsverslag uitbrengen over de nationale maatregelen die binnen het EU-kader zijn getroffen. Door die verslagen blijft niet alleen de integratie van de Roma duidelijk op de EU-agenda staan, maar oefenen de lidstaten ook druk uit op elkaar om zowel de aanbevelingen van de Commissie als de maatregelen van de eigen nationale strategie uit te voeren.

Achtergrond

De Roma – Europa’s grootste minderheid – zijn vaak slachtoffer van racisme, discriminatie en sociale uitsluiting. Veel Roma-kinderen leven op straat, in plaats van naar school te gaan. Roma krijgen vaak geen eerlijke kans op de arbeidsmarkt. Roma-vrouwen en ‑kinderen zijn nog steeds slachtoffer van geweld en uitbuiting.

Het Bureau voor de grondrechten brengt vandaag een verslag uit over de situatie van de Roma in elf lidstaten (zie http://fra.europa.eu). Daaruit blijkt dat een op de drie respondenten werkloos is, 20% niet verzekerd is tegen ziektekosten en 90% onder de armoedegrens leeft. Velen van hen hebben in hun dagelijks leven te kampen met vooroordelen, onverdraagzaamheid, discriminatie en sociale uitsluiting. Zij zijn gemarginaliseerd en leven meestal in miserabele sociaal-economische omstandigheden.

Dit kost de overheid inkomsten en veroorzaakt productiviteitsverlies, omdat potentiële talenten niet worden benut. In deze crisistijden is betere economische en sociale integratie van alle mensen in de EU hoogstnoodzakelijk, en de maatregelen daarvoor moeten op alle niveaus gecoördineerd worden, willen we de talrijke oorzaken van de uitsluiting effectief kunnen aanpakken. Volgens onderzoek van de Wereldbank zou volledige integratie van de Roma voor sommige landen economische voordelen van jaarlijks zo’n half miljard euro kunnen opleveren door grotere productiviteit, lagere uitkeringen en hogere belastingopbrengsten.

Het is de bedoeling dat het EU-kader voor nationale strategieën voor integratie van de Roma de lidstaten aanspoort om het leven van de Roma concreet te verbeteren door hun integratie in de samenleving anders aan te pakken. Om een gefragmenteerde aanpak met losse projecten tegen te gaan, stelt het EU-kader nu voor het eerst de integratie van de Roma aan de orde op EU-niveau en legt het een duidelijk verband met de Europa 2020-strategie, de groeistrategie van de EU. Ook zullen de nationale hervormingsprogramma’s in het kader van het Europese semester worden gecontroleerd op hun samenhang met de nationale strategie voor integratie van de Roma. Waar nodig zal de lidstaten worden gevraagd om de integratie van de Roma in hun nationale hervormingsprogramma op te nemen.

Veel van de terreinen waarop de integratie van de Roma moet worden verbeterd, zoals onderwijs, werkgelegenheid, gezondheidszorg en huisvesting, zijn in de eerste plaats nationale of regionale verantwoordelijkheden. De EU kan echter een belangrijke rol spelen door de maatregelen van de lidstaten te coördineren en financiële ondersteuning te bieden via onder andere de sociale fondsen en de structuurfondsen.

Meer informatie

De beleidsmededeling en het verslag over de nationale integratiestrategieën

De nationale strategieën van de lidstaten

Europees Sociaal Fonds: Roma

Bijlage: voorbeelden van nationale maatregelen om integratie van de Roma te verbeteren op de vier prioriteitsgebieden van het EU-kader

1) Onderwijs

Slovenië zet Roma-assistenten en ‑bemiddelaars in om Roma-kinderen zo vroeg mogelijk in het onderwijsproces op te nemen (vanaf de kleuterschool). Daardoor kan het percentage Roma dat het algemene onderwijs afmaakt worden verbeterd (momenteel is dat 18,7% voor Roma, tegen gemiddeld 54,3% voor niet-Roma in Ljubljana).

Spanje zet nieuwe bemiddelingsprogramma’s in om schooluitval en schoolverzuim te voorkomen: voor het basisonderwijs wordt gestreefd naar een vermindering van 22,5% nu tot 15% in 2015 en 10% in 2020.

In Kauhajoki (Finland) wordt gewerkt met instructeurs met een Roma-achtergrond om steun te bieden aan kinderen die aan het onderwijs voor jonge kinderen deelnemen (en hun gezinnen) en aan jongvolwassenen die verder willen studeren of werk zoeken.

2) Werkgelegenheid

Met programma’s om vaardigheden aan te leren en toegang tot opleiding te bevorderen, wil Spanje de arbeidsparticipatie van de Roma verhogen van 44% (2011) naar 50% in 2015 en 60% in 2020. Het land hanteert een specifiek streefcijfer voor de arbeidsparticipatie van Roma-vrouwen.

Oostenrijk bevordert de toegang voor jonge Roma tot de arbeidsmarkt met een project dat vrijwilligerswerk, coaching en opleiding omvat. Het doel is de Roma aan werk te helpen, ook als zelfstandigen.

Bulgarije wil, vooral met steun van het Europees Sociaal Fonds, de arbeidsparticipatie van de Roma verhogen door aan meer dan 28 000 mensen opleidingen te bieden om hun inzetbaarheid te verbeteren en 1 500 mensen op te leiden tot managers en ondernemers.

3) Gezondheidszorg

Hongarije streeft ernaar om met steun van het Europees Sociaal Fonds 2 000 Roma-vrouwen op te leiden tot sociaal werkers, opbouwwerkers, arbeidsbemiddelaars en zorgbemiddelaars.

Ierland heeft allerlei gezondheidsdiensten voor travellers (woonwagenbewoners) opgezet, zoals de Traveller Health Units en projecten voor eerstelijnszorg (waaronder zorgbemiddelaars en verpleegkundige hulp voor travellers).

In Roemenië heeft de overheid zo’n 450 zorgbemiddelaars aangenomen om de toegang van de Roma tot de openbare gezondheidszorg te verbeteren. Zij moeten zorgen voor een betere dialoog tussen de Roma en de medische instellingen en hun personeel. Zij verlenen de Roma actieve steun bij het verkrijgen van identificatiedocumenten, zorgverzekering en de inschrijving bij huisartsen.

4) Huisvesting

In het Verenigd Koninkrijk hebben de autoriteiten van Wales specifieke maatregelen ingevoerd om voor Roma en travellers de toegang tot huisvesting en dienstverlening te verbeteren. De regering van Wales financiert niet langer 75%, maar nu 100% van de kosten die plaatselijke autoriteiten maken voor het opknappen of inrichten van terreinen.

Om de sociale integratie van mensen die gesegregeerd leven te bevorderen, verbetert Hongarije met middelen van het Europees Sociaal Fonds en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling de omstandigheden op sociaal gebied en op het gebied van de gemeenschap, onderwijs, gezondheidszorg, werkgelegenheid en huisvesting.

In Frankrijk zijn “integratiedorpen” (villages d’insertion) opgezet. Dat zijn projecten die in de behoeften moeten voorzien van kansarme bevolkingsgroepen, waaronder Roma, die in illegale nederzettingen wonen. Dergelijke projecten worden met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling door plaatselijke overheden nagevolgd.