(13/06/08) Geestelijke gezondheid in Europa in de kijker

• 2008-06-13

De commissaris voor Gezondheid, mevrouw Androulla Vassiliou, lanceert het Europees pact voor geestelijke gezondheid en welzijn op de conferentie op hoog niveau over geestelijke gezondheid vandaag in Brussel. Dit is de eerste conferentie waar ministers, deskundigen, patiënten, professionals uit de gezondheidszorg, onderzoekers, vooraanstaande personen en andere belanghebbenden samen overleggen over gezamenlijke acties om de geestelijke gezondheid in Europa te bevorderen. Het pact is een oproep tot partnerschapsacties. Het bevestigt dat een goede geestelijke gezondheid voor iedereen voordelen heeft, niet alleen voor de algemene gezondheid, maar ook voor de samenleving en de economie, en dat de taboes en stigma's die nog steeds met geestesziekten worden geassocieerd, moeten worden doorbroken. Volgens de ramingen krijgt jaarlijks 11% van de Europeanen met één of andere vorm van geestesziekte te maken. Dergelijke aandoeningen kunnen tot zelfmoord leiden: in de EU pleegt om de 9 minuten iemand zelfmoord. Om dit probleem aan te pakken en voordeel te trekken van elkaars ervaring, verbinden ministers en deskundigen uit heel Europa zich ertoe samen te werken en zich op vijf belangrijke gebieden te concentreren: preventie van zelfmoord en depressie; geestelijke gezondheid bij de jeugd en in het onderwijs; geestelijke gezondheid op het werk; geestelijke gezondheid van ouderen; bestrijding van stigma's en sociale uitsluiting.

Europees commissaris voor Gezondheid, mevrouw Androulla Vassiliou, verklaarde: "Vandaag stellen wij in Europa luid en duidelijk de verwoestende gevolgen van geestesziekten voor de samenleving aan de orde. Dit pact is een symbool van onze vastbeslotenheid in Europa deze uitdagingen op onze diverse werkterreinen gebiedsoverschrijdend in gezondheid, onderwijs en beroep aan te pakken en op deze gebieden de nodige maatregelen te nemen. Daartoe moeten wij partnerschappen sluiten, want geestelijke gezondheid gaat ons allen aan."

Een oproep tot partnerschapsacties — het Europees pact voor geestelijke gezondheid en welzijn

Het pact is een oproep tot partnerschapsacties. Het werd gelanceerd door de Europese Commissie in samenwerking met het Sloveense voorzitterschap en het regionaal bureau voor Europa van de Wereldgezondheidsorganisatie. In het pact wordt verklaard dat geestelijke gezondheid een uitdaging vormt en wordt voorgesteld de kennis uit de hele EU te bundelen om op vijf belangrijke gebieden gemeenschappelijke aanbevelingen te formuleren:

preventie van zelfmoord en depressie;
geestelijke gezondheid bij de jeugd en in het onderwijs;
geestelijke gezondheid op het werk;
geestelijke gezondheid van ouderen;
bestrijding van stigma's en sociale uitsluiting.

In samenwerking met nationale ministeries, mensen uit de praktijk en onderzoekers uit diverse sectoren is een reeks van vijf consensusdocumenten opgesteld. Daarin worden de actuele gegevens, maatregelen en situaties ter zake op een rijtje gezet. Deze documenten zullen de uitvoering van het pact en een reeks thematische conferenties die tijdens de volgende 2 à 3 jaar zijn gepland, ondersteunen.

Diversiteit in Europa — goede maatregelen kunnen tot voorbeeld strekken

Het beleid en de maatregelen inzake geestelijke gezondheid verschillen van lidstaat tot lidstaat. De zelfmoordcijfers bijvoorbeeld behoren tot de hoogste ter wereld in bepaalde lidstaten en tot de laagste ter wereld in andere lidstaten. De cijfers verhouden zich van 1 tot 12. De maatregelen die regeringen en maatschappelijke organisaties zoals patiëntengroepen en ondernemingen nemen, spelen in op hun specifieke behoeften, maar kunnen ook anderen aanmoedigen en stimuleren om maatregelen te nemen.

Geestelijke gezondheid in Europa — de feiten

Depressie is één van de ernstigste en meest voorkomende geestesziekten. Volgens gegevens van EU-lidstaten uit West- en Zuid-Europa maakt 9% van de volwassen Europese mannen en 17% van de volwassen Europese vrouwen ooit een zware depressie door. De gevolgen voor de levenskwaliteit kunnen vergelijkbaar zijn met die van een ernstige lichamelijke ziekte zoals een zware beroerte.

Zelfmoord is een belangrijke oorzaak van vroegtijdige dood in Europa: het aantal doden door zelfmoord bedroeg in 2006 58 000, wat meer is dan de 50 000 doden bij verkeersongevallen in dat jaar. 90% van de zelfmoorden wordt met geestesziekten in verband gebracht.

De economische kostprijs van depressies in de EU werd in 2004 geraamd op 235 euro per inwoner of 118 miljard euro voor de EU-25 plus de EVA-landen. De directe kosten voor de gezondheidszorg in de lidstaten zijn hoog en zorgen steeds meer voor problemen, maar het grootste deel van de kosten, namelijk 65%, doet zich buiten de gezondheidssector voor en wordt veroorzaakt door absenteïsme op het werk, werkongeschiktheid en vervroegde uittreding in de EU.

Naar schatting 50% van de geestesziekten ontstaat reeds tijdens de adolescentie. Daarom moeten organisaties die met jongeren werken over de nodige middelen beschikken om de symptomen te herkennen en snel te reageren.

Gezien onze vergrijzende samenleving moet er rekening mee worden gehouden dat het aantal geestesziekten bij de oudere bevolking zal toenemen, zowel wat leeftijdgerelateerde geestesziekten zoals dementie als wat depressie ingevolge een verminderde sociale ondersteuning betreft.

Achtergrond

De conferentie en het pact zijn een follow-up van de raadpleging over het groenboek over geestelijke gezondheid, dat de Commissie in het najaar van 2005 heeft gepresenteerd. Uit de meer dan 230 schriftelijke bijdragen, waaronder een resolutie van het Europees Parlement, en een aantal raadplegingsvergaderingen bleek grote steun voor meer inspanningen vanwege de EU om de zichtbaarheid van geestelijke gezondheid als prioriteit te vergroten en kansen te creëren voor uitwisseling en samenwerking om de gemeenschappelijke uitdagingen op het gebied van de geestelijke gezondheid aan te pakken.

Dit is website van de conferentie over geestelijke gezondheid, waar u ook links vindt naar de tekst van het pact en de consensusdocumenten:

http://ec.europa.eu/health/ph_determinants/life_style/mental/mental_health_en.htm