(08/04/08) Deur naar sociale dumping staat wagenwijd open

• 2008-04-08

Op 3 april 2008 oordeelde het Europees Hof van Justitie (EHJ) dat het vastleggen van minimumlonen in openbare aanbestedingen in strijd is met de detacheringsrichtlijn. Vakbonden, middenveldorganisaties en menig politicus uiten zware kritiek. De uitspraak van het Hof kan leiden tot een algemene herziening van de detacheringsrichtlijn. Erger nog is dat de deur plots wagenwijd open staat voor sociale dumping.

Aanleiding is een zaak in Duitsland met een Poolse onderaannemer die zijn arbeiders de helft minder uitbetaalde dan wat in collectieve overeenkomsten is vastgelegd. Het is - volgens de wetgeving in Nedersaksen - aan de Duitse hoofdaannemer erop toe te zien dat de onderaannemer zijn verplichtingen nakomt. De bevoegde rechtbank vroeg het Hof van Justitie te oordelen of precies deze verplichting niet in strijd is met de vrijheid van dienstverlening.

Het Hof is nu van mening dat in het specifieke geval van deze collectieve overeenkomst, de voorschriften uit de detacheringsrichtlijn om dergelijke normen universeel bindend te maken niet van toepassing zijn. Daarom is het zich beroepen op deze collectieve overeenkomst in strijd met de EU-richtlijn.

Achtergrond

Een Duitse aannemer werkte voor de bouw van een gevangenis in Nedersaksen samen met een Poolse onderaannemer. Deze laatste detacheerde vanuit Polen 53 arbeiders naar Duitsland en betaalde hen minder dan de helft van wat regionaal en sectoraal is vastgelegd in een collectieve overeenkomst. De arbeiders waren dus tewerkgesteld in Polen, maar voerden hun werk tijdelijk uit in Duitsland.

In de plaatselijke wetgeving (de Länder Niedersachsen) staat dat aanbestedingen voor openbare werken enkel kunnen toegekend worden aan die ondernemingen die hun werknemers minstens de vergoeding uitbetalen die voorgeschreven staat in de collectieve overeenkomst. Dit geldt ook voor onderaannemers. Het is aan de contractant om deze verplichting aan zijn onderaannemers op te leggen en er - op straffe van boete - op toe te zien dat de uitvoering ervan verzekerd is.

De plaatselijke Duitse aannemer ging failliet en samen met een eerder onderzoek naar de Poolse (onder)aannemer leidde dit tot een rechtszaak, ingespannen door Nedersaksen. Een regionale rechtbank onderzocht of de wetgeving in Nedersaksen in overeenstemming was met de EU-wetgeving inzake vrijheid van dienstverlening en vrijheid van vestiging. In december 2006 werd het geval doorverwezen naar het Europese Hof van Justitie.

Uitspraak van het Hof

Vorige week gaf het Hof toe dat lidstaten minimumlonen mogen opleggen aan buitenlandse bedrijven die werknemers detacheren op hun grondgebied. Het Hof voegde er echter aan toe dat in het geval van Nedersaksen de bescherming van werknemers (door minimumlonen te garanderen) niet in verhouding staat tot de vrijheidsbeperking die deze verplichting met zich meebrengt voor de dienstverlener (lees: de contractant).

Het Hof argumenteert dat er geen redenen zijn om arbeiders in openbare werken beter te beschermen dan werknemers die privé-werken uitvoeren. Deze laatste beschikken immers niet over dezelfde loonsbescherming.

Ongehoord!

Door deze uitspraak wordt de deur opengezet voor sociale dumping. Niet alleen de rechten van werknemers en de arbeidsomstandigheden komen op de helling, ook de mogelijkheden voor KMO's om onder rechtvaardige omstandigheden op de markt te komen worden ondermijnd.

Precies het recht van lidstaten om oneerlijke concurrentie inzake lonen en arbeidsomstandigheden aan banden te leggen komt onder vuur te liggen. Het ondermijnt onrechtstreeks ook het recht van vakbonden om afspraken vast te leggen in collectieve overeenkomsten inzake het werk van migranten. Niet de persoon maar de plaats van tewerkstelling doet met de detacheringsrichtlijn immers rechten ontstaan.

Eens te meer komt de spanning tussen vrijheid van dienstverlening en bescherming van werknemers aan het licht. Concurrentie tussen de landen wordt alleen maar opgedreven.

Aanbeveling van de Commissie

Op dezelfde dag van de uitspraak van het Hof, komt de Europese Commissie naar buiten met aanbevelingen over de detachering van werknemers. Veel is terug te brengen tot een wezenlijk gebrek aan administratieve coördinatie, onvoldoende toegankelijke informatie en de handhaving van de wetgeving over de grenzen heen.

De aanbevelingen zijn voornamelijk gericht op een betere informatie-uitwisseling. De Commissie wil daarvoor een elektronisch netwerk opzetten.

"De slechte handhaving van de bestaande wetgeving ondermijnt de doeltreffendheid ervan en brengt de bescherming van de rechten van gedetacheerde werknemers in gevaar. Het is daarom van essentieel belang dat de lidstaten onderling en de Commissie en de lidstaten nauw samenwerken zonder dat de belangrijke rol van de arbeidsinspecties en de sociale partners uit het oog wordt verloren", dixit de Commissie.

Link naar de uitspraak van het Hof van Justitie (Engels)

Link naar de aanbeveling van de Commissie (Engels)

Link naar de detacheringsrichtlijn (Nederlands)