(06/11/03) Betalen mannen en vrouwen binnenkort evenveel voor schuldsaldoverzekering?

• 2003-11-06

De Europese Commissie heeft vandaag een voorstel ingediend voor een richtlijn van de Raad betreffende de gelijke behandeling van mannen en vrouwen buiten het werk. Het voorstel spitst de aandacht specifiek toe op de toegang tot en de levering van goederen en diensten. Voorgesteld wordt bijvoorbeeld om het gebruik van geslacht als factor bij de berekening van premies en uitkeringen in het kader van verzekeringen en aanverwante financiële diensten te verbieden. Het voorstel zal ter goedkeuring (met eenparigheid van stemmen) aan de Raad worden voorgelegd na raadpleging van het Europees Parlement.

Volgens Anna Diamantopolou, commissaris van Werkgelegenheid en Sociale Zaken, is het “een baanbrekend voorstel dat solidariteit tussen mannen en vrouwen in Europa eist. Evenals bij eerdere doorbraken op het gebied van de gelijkheid van vrouwen en mannen reageren sommige sectoren van het bedrijfsleven pessimistisch op het voorstel. Ondanks de vrees van het bedrijfsleven zal deze richtlijn een besluitvormingsproces op gang brengen om seksediscriminatie bij de toegang tot en de levering van goederen en diensten te verbieden. De richtlijn waarborgt gelijke voorwaarden voor alle bedrijven in de EU en billijke consumentenprijzen.”

De voorgestelde richtlijn verankert het beginsel van gelijke behandeling in het Gemeenschapsrecht en voorziet in rechtsmiddelen waarop de Europese burgers een beroep kunnen doen als ze vinden dat hun rechten worden geschonden.

Het voorstel is gebaseerd op artikel 13 van het EG-Verdrag, op grond waarvan de Gemeenschap maatregelen kan nemen om discriminatie op grond van geslacht, ras of etnische afstamming, godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid te bestrijden. De Commissie heeft haar voorstel op de levering van goederen en diensten toegespitst, omdat seksediscriminatie zich vooral op dit gebied voordoet.

Het verbod op discriminatie geldt voor alle beschikbare goederen en diensten. Het voorstel is echter flexibel en laat ruimte voor gerechtvaardigde uitzonderingen, bijvoorbeeld wanneer goederen of diensten uitsluitend of hoofdzakelijk voor de leden van één sekse bestemd zijn (zoals bij niet-gemengde zwemsessies in een zwembad of niet-gemengde privé-clubs), of wanneer de vaardigheden voor het leveren van goederen of diensten voor beide seksen verschillen (zoals bij kappers).

De voorgestelde richtlijn richt zich expliciet op de problemen met premies en uitkeringen in de verzekeringssector. In het merendeel van de gevallen betalen vrouwen hogere premies voor pensioenen en lijfrentes of betaalt het plan jaarlijks minder uit.

Mannen betalen hogere premies voor levensverzekeringen. De verzekeringssector rechtvaardigt deze verschillen door te wijzen op het feit dat vrouwen langer leven. Er zijn echter verschillende niet-seksegerelateerde factoren die even bepalend zijn voor de levensverwachting, zoals de sociaal-economische situatie, de burgerlijke staat, de woonplaats en het rookgedrag. Als de impact van deze factoren wordt geneutraliseerd, zijn de verschillen in levensverwachting tussen mannen en vrouwen veel kleiner dan wordt beweerd. In sommige lidstaten betalen mannen meer voor een autoverzekering. Ook hier spelen andere factoren dan geslacht een rol. De Commissie is daarom van mening dat het berekenen van risico's op grond van geslacht een vorm van discriminatie is.

Bij gezondheidsverzekeringen moeten vrouwen vaak hogere premies betalen omdat de kans bestaat dat ze zwanger worden en kinderen baren (wat kosten meebrengt). De discriminatie bestaat er in dit geval in dat de baten ten goede komen van de hele samenleving, terwijl de kosten slechts door één segment van de bevolking worden gedragen.

Twee trends convergeren zodat de discriminerende praktijken nog duidelijker in het oog springen. Op de eerste plaats hebben steeds meer vrouwen werk: het percentage werkende vrouwen is tussen 1996 en 2001 met 5 procentpunten gestegen tot 54,9%, terwijl het percentage werkende mannen in dezelfde periode met 3 procentpunten is gestegen. Dit betekent dat meer vrouwen actief worden op de markt voor particuliere pensioenplannen, levensverzekeringen, verzekeringen tegen gevaarlijke ziekten en particuliere gezondheidsverzekeringen. Tegelijkertijd stimuleert de overheid het afsluiten van particuliere verzekeringen om de gevolgen van de vergrijzing van de bevolking voor de overheidsfinanciën te neutraliseren. Vrouwelijke werknemers worden noodgedwongen geconfronteerd met een markt die discriminerende praktijken toepast om tarieven en uitkeringen te bepalen. De pensioen- en gezondheidsvoorzieningen van de overheid zijn sekseneutraal.

De Commissie erkent dat het beginsel van gelijke behandeling een wijziging van de werkmethoden in de verzekeringssector vereist. Daarom voorziet het voorstel in een overgangsperiode van zes jaar om de sector de kans te geven zich aan te passen.

Dit is niet de eerste richtlijn die discriminatie buiten het werk probeert te bestrijden. In 2000 heeft de Raad de richtlijn inzake raciale gelijkheid goedgekeurd, die discriminatie op grond van ras of etnische afstamming op en buiten het werk verbiedt (met name op het gebied van sociale zekerheid, huisvesting en goederen en diensten). Deze richtlijn moest uiterlijk 19 juli 2003 in nationale wetgeving zijn omgezet.