Brief aan de VLIR over de werking van het VIB

• 2016-12-06
• Voeding & landbouw Democratie & mensenrechten Gezondheid & consumenten Milieu & dierenwelzijn Geldzaken & handel

Al jaar en dag speelt het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) een opvallende rol in het Belgische debat over genetisch gemodificeerde organismen (ggo's) in voeding en landbouw. Meerdere Vlaamse universiteiten zijn actieve partners in het VIB.

Het VIB viert dit jaar haar 20-jarig bestaan. Daarbovenop komt dat de beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid eind dit jaar ook hernieuwd moet worden. Tijd dus voor een kritische doorlichting van de opdracht en de vervulling daarvan door deze wetenschappelijke instelling.

Wij willen het debat voeden met enkele argumenten, die u verder uitgewerkt vindt in de bijlagen aan deze brief. Onze opmerkingen slaan op de zogenaamde groene biotechnologie, met name de toepassingen van biotechnologie in de landbouw en de voedselproductie.

Het VIB wordt grotendeels gefinancierd met overheidsgeld. We spreken over een som van ruim 40 miljoen euro jaarlijks uit de Vlaamse begroting. Tegelijk hebben agrochemische multinationals er een sterke vinger in de pap. Ze zetelen als actieve partners in de Algemene Vergadering en de Raad van Bestuur.

Het VIB stelt zich tot doel de economische activiteit in de biotech-sector te bevorderen via spin-off bedrijven en octrooien. Publieke investeringen komen zo ten goede aan verdere concentratie van technologie in de handen van enkele multinationals. In het verleden belandde bijvoorbeeld de spin-off DevGen in de handen van Syngenta, dat een fusie ambieert met het Chinese ChemChina. In het Devgen geval is bovendien sprake van buitensporig financieel gewin van enkele betrokken wetenschappers.

Het VIB ziet ook communicatie als een kernactiviteit. Met grote regelmaat wordt de Vlaamse publieke opinie en de media bestookt met berichten waaruit de voordelen van de ggo-technologie voor de mensheid zou moeten blijken. Milieu- en gezondheidsrisico’s van groene biotechnologie worden door het VIB vaak afgedaan als verwaarloosbaar of onbestaande. Die communicatie is meer dan eens, op zijn minst, gebrekkig. Zo bevat de VIB brochure over voedselveiligheid en ggo's een als objectief wetenschappelijk gepresenteerd lijstje ('Feiten en Cijfers'). Wij stellen vast dat op dit lijstje meer politieke stellingnames staan dan echte feiten. Concrete cijfers ontbreken bijna geheel. (Zie Bijlage I)

Het is zondermeer problematisch dat het VIB via haar PR-afdeling druk uitoefent op de politiek wereld om met name de Europese regelgeving over de risico-analyse voor  biotechnologische technieken af te zwakken. Zo lobbyt het VIB met het ‘New Breeding Techniques Platform’ (NBT) ervoor de regulering (waaronder veiligheidsevaluaties voor gezondheid en milieu) van nieuwe GGO- technieken bijna geheel af te schaffen. Hiervoor werkt ze samen met gentechbedrijven als Syngenta, Bayer CropScience, Dow AgroSciences, de biotech lobbyorganisatie EuropaBio en Inova Fruits.

Ook pleit het VIB voor een afzwakking van de milieuregels voor gentech bomen. (Zie Bijlage II)

De huidige beheersovereenkomst tussen het VIB en de Vlaamse overheid loopt tot 31 december 2016. Bij de discussies over het afsluiten van de nieuwe beheersovereenkomst is het daarom hoog tijd dat niet alleen de Vlaamse overheid, maar vooral ook de academische wereld zich serieus buigt over de wetenschappelijke, economische en maatschappelijke impact van het instituut. Belangrijk is dat er bij zo’n doorlichting ook wat kritische zin aan de dag wordt gelegd over de activiteiten waaraan het VIB haar jaarlijkse dotatie besteedt. Het VIB doet meer dan alleen onderzoek naar groene biotechnologie, maar de door ons vastgestelde problemen doen zich vooral voor op dat terrein.  

Via deze open brief roepen we de Vlaamse overheid, die zetelt in het bestuur van het VIB, op ervoor te zorgen dat multinationals geen plaats hebben in bestuursorganen van het VIB. Het VIB moet ook haar  lobby-activiteiten stoppen om milieu- en voedselveiligheidsregels voor ggo's af te zwakken. Ook de misleidende communicatie over ggo's op de VIB- website moet worden bij gesteld.

Het zou het VIB sieren een meer tegensprekelijk maatschappelijk debat te willen voeren over ggo's in voedsel en landbouw, waarbij zowel de nadelen als de eventuele voordelen van de toepassing van technologie wordt afgewogen. In verband hiermee, verscheen onlangs een uitgebreid en zeer lezenswaardig artikel van de New York Times dat vaststelde dat de twee belangrijkste beloften van biotechnologie, met name hogere opbrengsten en lager pesticiden-gebruik in de landbouw, hoegenaamd niet werden waargemaakt. (Zie Bijlage III voor een vertaling in het Nederlands)   

Wij kijken uit naar uw reactie.

Hoogachtend,

Bart Staes, Europees parlementslid 

Nina Holland, Europe Corporate Observatory